سکته مغزی

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی یک وضعیت تهدید کننده زندگی است. سکته مغزی زمانی اتفاق می­افتد که انسداد یا خونریزی رگ‌های خونی باعث قطع یا کاهش جریان خون به مغز شود. بدون خونرسانی مداوم، مغز اکسیژن یا مواد مغذی کافی دریافت نمی­کند و سلول­های مغز شروع به مردن می­کنند. خونریزی ناگهانی در مغز نیز اگر به سلول­های مغز آسیب برساند، می­تواند باعث سکته شود.

سکته مغزی یک بیماری عروق مغزی است. این به این معنی است که بر رگ­های خونی که اکسیژن مغز را تغذیه می­کنند تأثیر می­گذارد. اگر مغز اکسیژن کافی دریافت نکند، ممکن است آسیب شروع شود.

سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است. اگرچه بسیاری از سکته­ های مغزی قابل درمان هستند، اما برخی سکته­ ها می­توانند باعث آسیب مغزی پایدار، ناتوانی طولان ی­مدت یا حتی مرگ شوند. علائم سکته مغزی می­تواند از ضعف خفیف تا فلج یا بی­ حسی در یک طرف صورت یا بدن متغیر باشد. علائم دیگر عبارتند از سردرد ناگهانی و شدید، ضعف ناگهانی، مشکل در بینایی و مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار.

 

علائم سکته مغزی

از دست دادن جریان خون به مغز، به بافت­های داخل مغز آسیب می­رساند. علائم سکته مغزی در قسمت­هایی از بدن که توسط نواحی آسیب­ دیده مغز کنترل می­شود، ظاهر می­شود. اگر شما یا اطرافیانتان سکته کردید، به زمان شروع علائم توجه ویژه­ای داشته باشید. هر چه فردی که دچار سکته مغزی شده زودتر تحت مراقبت قرار گیرد، احتمالا نتیجه بهتری خواهد داشت. برخی از گزینه­ های درمانی زمانی موثرتر هستند که بلافاصله پس از شروع سکته مغزی انجام شوند. به همین دلیل، دانستن علائم سکته مغزی مفید است تا بتوانید سریع عمل کنید.

 

 

• مشکل در صحبت کردن و درک آنچه دیگران می­گویند

ممکن است دچار سردرگمی، بیان کلمات توهین ­آمیز یا مشکل در درک گفتار شوید.

• لکنت زبان
• سردرگمی یا عدم پاسخگویی
• تغییرات رفتاری ناگهانی، به ویژه افزایش بی قراری
• فلج یا بی­ حسی صورت، بازو یا پا به خصوص در یک طرف بدن

ممکن است دچار بی­حسی، ضعف یا فلج ناگهانی در صورت، بازو یا پا شوید. این مشکل اغلب فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می­دهد. سعی کنید همزمان هر دو دست خود را بالای سر ببرید. اگر یک دست شروع به پایین آمدن کرد، ممکن است دچار سکته شده باشید. همچنین زمانی که می­خواهید لبخند بزنید، ممکن است یک طرف دهان شما آویزان شود.

• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم

ممکن است به طور ناگهانی در یک یا هر دو چشم تاری یا سیاهی بینایی داشته باشید یا ممکن است دچار دوبینی شوید.

• سردرد

سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است با استفراغ، سرگیجه یا تغییر هوشیاری همراه باشد، ممکن است نشان دهنده سکته مغزی باشد.

• مشکل در راه رفتن

ممکن است زمین بخورید یا تعادل خود را از دست بدهید. همچنین ممکن است سرگیجه ناگهانی یا از دست دادن هماهنگی داشته باشید.

• حالت تهوع یا استفراغ

 

سکته مغزی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. اگر فکر می­کنید شما یا شخص دیگری دچار سکته مغزی شده­اید، فورا با 115 تماس بگیرید. درمان سریع برای جلوگیری از پیامدهای زیر بسیار مهم است:

• ضربه مغزی
• ناتوانی طولانی­ مدت
• مرگ

 

بهتر است هنگام مواجهه با سکته بیش از حد محتاط باشید، بنابراین اگر فکر می‌کنید علائم سکته را می‌شناسید، از دریافت کمک فوری پزشکی نترسید.

 

علت های سکته مغزی 

علت سکته مغزی به نوع سکته مغزی بستگی دارد. سکته­ های مغزی به سه دسته اصلی تقسیم می ­شوند:

 

1. حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
2. سکته مغزی ایسکمیک
3. سکته هموراژیک

 

این تقسیم­ بندی را می­توان به انواع دیگری از سکته مغزی تقسیم کرد، از جمله:

سکته آمبولیک

سکته ترومبوتیک

سکته مغزی

سکته زیر عنکبوتیه

 

نوع سکته مغزی شما بر روند درمان و بهبودی شما تأثیر می­گذارد.

 

سکته مغزی چقدر شایع است؟

سکته مغزی بسیار رایج است. سکته مغزی دومین علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است و نیز یکی از علل اصلی ناتوانی در سراسر جهان به شمار می­رود.

 

 

انواع سکته مغزی

 

• سکته مغزی ایسکمیک

در طول یک سکته مغزی ایسکمیک، شریان­های خون ­رسانی به مغز باریک یا مسدود می­شوند. لخته شدن خون یا کاهش شدید جریان ضربه به مغز باعث ایجاد این انسدادها می­شود.

دو نوع انسداد وجود دارد که می­تواند منجر به سکته ایسکمیک شود: آمبولی مغزی و ترومبوز مغزی.

 

آمبولی مغزی (اغلب به عنوان سکته آمبولیک شناخته می­شود)، زمانی رخ می­دهد که در آن یک لخته خون در قسمت دیگری از بدن، اغلب قلب یا شریان­های بالای قفسه سینه و گردن، ایجاد می­شود و از طریق جریان خون حرکت می­کند و تا زمانی که به شریان بسیار باریک برخورد کند، عبور می­کند. سپس لخته گیر می­کند و جریان خون را متوقف می­کند و باعث سکته می­شود.

 

ترومبوز مغزی (که اغلب به آن استوک ترومبوتیک گفته می­شود)، زمانی رخ می­دهد که یک لخته خون در پلاک چربی داخل رگ خونی ایجاد شود.

87 درصد از سکته­ های مغزی، سکته­ های ایسکمیک هستند.

 

• حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

حمله ایسکمیک گذرا، که اغلب TIA یا سکته کوچک نامیده می­شود، زمانی رخ می­دهد که جریان خون به مغز به طور موقت مسدود شود.

علائم آن مشابه علائم سکته کامل است. با این حال، این نوع سکته­ های مغزی معمولا موقتی هستند و پس از چند دقیقه یا چند ساعت، زمانی که انسداد برطرف می­شود و جریان خون بازیابی می­شود، از بین می­روند.

 

لخته خون معمولا باعث TIA می­شود. در حالی که این نوع سکته از نظر فنی به عنوان سکته کامل طبقه­ بندی نمی­شود، TIA به عنوان هشداری برای وقوع سکته واقعی عمل می­کند. به همین دلیل، بهتر است آن را نادیده نگیرید و همان درمانی را که برای یک سکته مغزی شدید انجام می­دهید، دنبال کنید و از کمک پزشکی اورژانسی استفاده کنید.

 

بیش از یک سوم افرادی که حمله ایسکمیک گذرا را تجربه می­کنند و تحت درمان قرار نمی­گیرند، ظرف یک سال دچار سکته مغزی شدید می­شوند. 10 تا 15 درصد از افرادی که TIA را تجربه می­کنند، در عرض 3 ماه دچار سکته مغزی می­شوند.

 

• سکته هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک زمانی اتفاق می‌افتد که شریان مغز باز شود یا خون نشت کند. خون از طریق آن شریان، فشار اضافی در جمجمه ایجاد می­کند و مغز را متورم می­کند و به سلول­ها و بافت­های مغز آسیب می­رساند.

 

دو نوع سکته مغزی هموراژیک عبارتند از: داخل مغزی و ساب آراکنوئید:

 

سکته مغزی هموراژیک داخل مغزی شایع­ترین نوع سکته مغزی هموراژیک است. این نوع سکته زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های اطراف مغز پس از ترکیدن سرخرگ پر از خون می‌شوند.

سکته مغزی هموراژیک ساب آراکنوئید کمتر شایع است. این نوع سکته باعث خونریزی در ناحیه بین مغز و بافت­های پوشاننده آن می­شود.

طبق گزارش انجمن قلب آمریکا، حدود 13 درصد از سکته‌های مغزی خونریزی‌دهنده هستند.

 

تشخیص سکته مغزی 

 

پزشک می­تواند سکته مغزی را با استفاده از روش­های مختلفی از جمله معاینه عصبی، تصویربرداری تشخیصی و سایر آزمایش­ها تشخیص دهد. در طول معاینه عصبی، از شما خواسته می­شود وظایف خاصی را انجام دهید یا به سوالات مطرح شده پاسخ دهید. همانطور که شما این وظایف را انجام می دهید یا به این سوالات پاسخ می­دهید، پزشک به دنبال علائم آشکاری می­گردد که نشان­ دهنده مشکل در نحوه عملکرد بخشی از مغز شما است.

 

جلوگیری از سکته مغزی

در حالی که همیشه نمی­توان به طور کامل از بروز سکته جلوگیری کرد، اما برخی تغییرات در سبک زندگی می­تواند خطر ابتلا به آن را تا حد زیادی کاهش دهد. داروها همچنین می­توانند به کاهش خطر لخته شدن خون کمک کنند که می­تواند منجر به سکته شود.

 

این تغییرات شامل موارد زیر است:

 

• ترک سیگار و الکل

اگر سیگار می‌کشید، همین الان آن را ترک کنید و خطر سکته را کاهش ‌دهید.

مصرف الکل را ترک کنید. مصرف الکل می­تواند فشار خون شما را افزایش دهد که به نوبه خود خطر سکته مغزی را افزایش می­دهد.

• داشتن خواب کافی

برای جلوگیری از سکته مغزی باید به اندازه کافی بخوابید. در طول شبانه روز حداقل 7 تا 8 ساعت بخوابید.

• کاهش وزن

اضافه وزن و چاقی خطر سکته را افزایش می­دهد. برای کمک به مدیریت وزن خود، یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و از نظر بدنی فعال بمانید. کاهش وزن و داشتن رژیم غذایی سالم همچنین می توانند فشار خون و سطح کلسترول را کاهش دهند.

• مدیریت مشکلات سلامتی و عوامل خطر

مشکلات مختلفی مانند چاقی، ریتم غیرطبیعی قلب، آپنه خواب، فشار خون بالا، دیابت نوع 2 یا کلسترول بالا می­توانند خطر ابتلا به سکته مغزی ایسکمیک را افزایش دهند. اگر یک یا چند مورد از این بیماری­ها را دارید، بسیار مهم است که برای مدیریت آن­ها هر کاری که می­توانید انجام دهید. انجام این کارها می­تواند از بروز مشکلات شدید مرتبط با سکته مغزی در آینده جلوگیری کند.

• انجام معاینات منظم

با پزشک خود در ارتباط باشید و هر چند وقت یکبار چکاپ فشار خون و کلسترول انجام دهید. پزشک شما همچنین می­تواند شما را در ایجاد این تغییرات سبک زندگی راهنمایی کند.

انجام تمام این اقدامات به شما کمک می­کند تا برای جلوگیری از سکته در وضعیت بهتری قرار بگیرید.

 

اگر پزشک شما معتقد است که شما ممکن است در معرض خطر سکته مغزی باشید، با شما همکاری خواهد کرد تا یک استراتژی پیشگیری که برای شما مفید باشد، از جمله مداخلات پزشکی و تغییر سبک زندگی را به کار بگیرد. در این زمینه می­توانید تحت نظر دکتر مهرداد حسین زاده بختوری جراح مغز و اعصاب قرار بگیرید تا اطمینان حاصل شود که با توجه به شرایط شما، بهترین استراتژی درمانی به کار گرفته می­شود.