زمانی که جراحی ستون فقرات ضروری شود، متخصص مغز و اعصاب بهترین روش درمان را با توجه به وضعیت بیمار انتخاب کرده و پیش از عمل، مشاوره‌ای کامل با بیمار انجام می‌دهد. یکی از روش‌های محبوب و پرطرفدار که بیماران اغلب درباره آن پرسش دارند، جراحی کم‌تهاجمی ستون فقرات است. این تکنیک باعث می‌شود روند بهبودی سریع‌تر پیش رود و بیمار درد کمتری را تجربه کند. امروزه روش‌های جراحی کم‌تهاجمی به طور گسترده‌ای کاربرد دارند و بسیاری از مشکلات ستون فقرات با کمک این روش‌ها بهبود می‌یابند. در ادامه همراه ما باشید تا توضیحات کامل‌تری در این زمینه ارائه دهیم.
تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید.
جراحی کم تهاجمی ستون فقرات(MISS) چیست؟
جراحی ستون فقرات انواع مختلفی دارد. یکی از این روش‌ها، جراحی کم‌تهاجمی ستون فقرات است که به جراحی آندوسکوپی ستون فقرات نیز معروف است. در این روش، جراحی با برش‌هایی بسیار کوچک‌تر نسبت به جراحی باز سنتی انجام می‌شود. در جراحی باز سنتی، برشی بزرگ روی پشت ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث آسیب قابل توجه به بافت‌های نرم و عضلات شود، همچنین نیازمند بستری طولانی‌تر در بیمارستان و دوره توانبخشی طولانی‌تر است.
مزیت اصلی جراحی کم‌تهاجمی این است که میزان برش و شکافتن بافت‌ها به حداقل می‌رسد. یکی از چالش‌های جراحی ستون فقرات، نیاز به ایجاد چندین برش برای دسترسی به ناحیه مورد نظر است که منجر به زخم‌های بیشتر، خونریزی زیاد و طولانی شدن مدت عمل می‌شود. به همین دلیل، ترجیح داده می‌شود تا حد امکان از روش‌های کم‌تهاجمی استفاده شود، زیرا این روش‌ها عوارض کمتری دارند، جای زخم کوچک‌تری باقی می‌گذارند، آسیب عضلانی را کاهش می‌دهند و روند بهبودی سریع‌تر است.
جراحی کم تهاجمی ستون فقرات برای کدام بیماری‌ها کاربرد دارد؟
برخی از مشکلاتی که ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهند و با جراحی کم‌تهاجمی قابل درمان هستند، عبارتند از:
- فتق دیسک کمر
- فتق دیسک گردن
- انواع اسکلولیوز ستون فقرات مانند اسکولیوز دژنراتیو و اسکولیوز ایدیوپاتیک
- ناپایداری ساکروم ایلیاک
- شکستگی مهره‌ها
- تنگی کانال نخاعی
جراحی ستون فقرات می‌تواند بسیاری از آسیب‌شناسی‌های مختلف، از جمله مشکلات دژنراتیو مانند فتق دیسک را درمان کند. امروزه در بسیاری از موارد، بدون نیاز به جراحی باز گسترده، از طریق برش‌های کوچک یا مداخلات آندوسکوپی و جراحی از راه پوست، این مشکلات قابل رفع هستند.
این روش‌ها در درمان تنگی کانال نخاعی نیز کاربرد دارند؛ باریک شدن کانال کمری را می‌توان با تثبیت‌های پوستی به روشی کم‌تهاجمی اصلاح کرد.
در چند سال اخیر، حتی شکستگی‌های مهره نیز به صورت کم‌تهاجمی درمان می‌شوند؛ روش‌هایی مانند ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی با استفاده از میکروسوندینو، تحت تصویربرداری رادیوگرافی انجام می‌شود که مهره‌های شکسته را تثبیت می‌کند. این جراحی‌ها تنها چند دقیقه طول می‌کشند و بیمار پس از چند ساعت قادر به بازگشت به فعالیت‌های روزمره خود خواهد بود.
این نوع درمان‌ها همچنین در موارد ناپایداری مهره‌ای و اسپوندیلولیستزیس بسیار مؤثر هستند و می‌توان با روش‌های پوستی و کم‌تهاجمی به بررسی و درمان این شرایط پرداخت.
انواع جراحی کم تهاجمی ستون فقرات
جراحی کم‌تهاجمی ستون فقرات (MISS) را می‌توان در بسیاری از جراحی‌های ستون فقرات مانند دیسککتومی کمر، لامینکتومی و فیوژن ستون فقرات به کار برد. در این روش، جراح با استفاده از ابزارهای لوله‌ای مخصوص، کانالی در ناحیه آسیب‌دیده ستون فقرات ایجاد می‌کند. سپس به آرامی عضلات و بافت‌های نرم اطراف را به سمت کنار هدایت کرده و با عبور ابزارهای کوچک از این کانال، جراحی را انجام می‌دهد.
جراحی آندوسکوپی ستون فقرات (ESS)
در سال‌های اخیر، تکنیک‌های جراحی کم‌تهاجمی ستون فقرات (MISS) پیشرفت چشم‌گیری داشته‌اند و اندازه برش‌ها به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. جراحی آندوسکوپی ستون فقرات (ESS) به‌عنوان پیشرفته‌ترین شکل MISS شناخته می‌شود. در این روش، با استفاده از اندوسکوپ (دوربین‌های ویدیویی خاص) و ابزارهای بسیار ظریف، می‌توان فتق دیسک را از طریق برش‌هایی کوچک و دقیق درمان کرد.
دوربین از طریق یک برش کوچک مشابه “سوراخ کلید” وارد ناحیه آسیب‌دیده ستون فقرات می‌شود و تصاویر واضحی را روی مانیتور نمایش می‌دهد. در کنار آن، ابزارهای تخصصی از همان مسیر وارد می‌شوند تا به‌صورت مستقیم ناحیه مشکل‌دار را تحت درمان قرار دهند. برای هدایت دقیق‌تر، از فلوروسکوپ (دستگاه تصویربرداری با اشعه ایکس) نیز استفاده می‌شود.
این روش اغلب از پشت بدن انجام می‌شود، اما بسته به محل آسیب، می‌تواند از طریق قفسه سینه یا شکم نیز صورت گیرد. یکی از مزایای مهم ESS این است که در برخی موارد می‌توان آن را با بی‌حسی موضعی انجام داد، که به‌طور قابل‌توجهی خطرات ناشی از بیهوشی عمومی را کاهش می‌دهد.
روش MI-TLIF
در این روش، دسترسی به دیسک از طریق برشی کوچک و با استفاده از گشادکننده‌های مخصوص بافت به‌سادگی امکان‌پذیر است. پس از برداشت دیسک (دیسککتومی) از یک طرف ستون فقرات، یک قفس مخصوص بین مهره‌ها قرار داده می‌شود تا شرایط لازم برای جوش‌خوردن یا همجوشی مهره‌ها فراهم شود. این تکنیک به تثبیت بهتر ستون فقرات و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند.
همجوشی میانی مستقیم جانبی (DLIF-XLIF)
این روش امکان دسترسی مستقیم به ستون فقرات از پهلو را فراهم می‌کند و از طریق برش‌های کوچکی که با کمک گشادکننده‌های مخصوص بافت انجام می‌شود، به‌صورت ایمن قابل انجام است. این تکنیک به‌ویژه در اصلاح بدشکلی‌های ستون فقرات، مانند اسکولیوز در بزرگسالان، بسیار مؤثر بوده و تغییر شکل قابل توجهی ایجاد می‌کند.
مزایای جراحی کم تهاجمی ستون فقرات چیست؟
مزایای این روش، پیش از هر چیز، به کاهش میزان ناراحتی بیمار در حین جراحی مرتبط است؛ چرا که در بسیاری از موارد، بیهوشی به‌صورت کوتاه‌مدت، موضعی یا منطقه‌ای انجام می‌شود.
همچنین یکی دیگر از مزایای مهم این روش، کاهش قابل‌توجه در میزان برش و ایجاد جای زخم است. اما مهم‌ترین مزیت، به دوره بهبودی پس از عمل مربوط می‌شود؛ چرا که بیمار مدت زمان کوتاه‌تری در بیمارستان بستری می‌ماند و دوره نقاهت بسیار سریع‌تری را پشت سر می‌گذارد.
در نتیجه، بازگشت به زندگی عادی و انجام فعالیت‌های روزمره با سرعت بیشتری امکان‌پذیر است و هزینه‌های اجتماعی و درمانی نیز برای بیمار و مراکز درمانی به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد.
بهبودی پس از جراحی
از لحظه ترخیص از بیمارستان، بیمار با در نظر گرفتن محدودیت‌های طبیعی پس از جراحی ستون فقرات، قادر است زندگی روزمره خود را از سر بگیرد، هرچند ممکن است گاهی دچار ناراحتی‌های خفیفی شود. به همین دلیل توصیه می‌شود در هفته‌های ابتدایی از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین یا حرکات بدنی شدید خودداری شود.
این محدودیت‌ها معمولاً در ۶ تا ۱۲ هفته نخست پس از عمل باید رعایت شوند. پس از این مدت، بیشتر بیماران می‌توانند به‌تدریج به فعالیت‌های عادی و حتی ورزشی بازگردند.
نکته امیدوارکننده این است که اغلب بیماران، تنها یک روز پس از جراحی، قادر به راه رفتن هستند و نتایج کوتاه‌مدت درمان برای آن‌ها بسیار رضایت‌بخش است.
عوارض جراحی کم تهاجمی ستون فقرات
بزرگ‌ترین تفاوت میان درمان‌های کم تهاجمی که به‌طور مداوم از آن‌ها استفاده می‌شود با روش‌های سنتی، در ارائه حداکثر اثربخشی درمانی با حداقل میزان خطر و عارضه نهفته است. این روش‌ها، بدون نیاز به ایجاد آسیب گسترده در بافت‌ها یا استفاده از بیهوشی عمومی، بیمار را تحت درمان قرار می‌دهند و معمولاً تنها به ۳ تا ۶ ساعت بستری در بیمارستان نیاز دارند. همچنین بیماران با سرعت بیشتری بهبود یافته و به زندگی روزمره بازمی‌گردند.
عوارض احتمالی این نوع جراحی‌ها معمولاً خفیف و موقتی هستند؛ از جمله درد موضعی، قرمزی محل برش یا کبودی. به همین دلیل، رعایت دقیق توصیه‌های پزشک و مراقبت‌های پس از عمل نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز این عوارض دارد.
کلام پایانی
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.