اسپوندیلولیستزیس کمری

اسپوندیلولیستزیس کمری به معنی لغزش قسمت فوقانی مهره‌ها در ستون فقرات کمری است. این لغزش می‌تواند به سمت جلو (آنترولیستزیس) یا به سمت عقب (رترولیستزیس) رخ دهد. در این وضعیت، مهره‌های واقع در قسمت تحتانی ستون فقرات کمری به سمت یکدیگر جابجا می‌شوند. یکی از علل ممکن برای این لغزش، انجام برخی ورزش‌های خاص است. در ادامه، به طور جامع به بررسی اسپوندیلولیستزیس کمری، علل آن و روش‌های درمانی خواهیم پرداخت.

اسپوندیلولیستزیس کمری چیست؟

پایداری یکی از مفاهیم کلیدی در بیومکانیک است و به‌طور کلی به توانایی یک جسم در مقاومت در برابر نیروی وارد شده به آن، بدون تغییر شکل یا موقعیت خود در فضا، اطلاق می‌شود. در زمینه انسان، پایداری بالینی به معنای آن است که ستون فقرات تحت بارهای معمولی نباید تغییر شکل یا تحرک غیرطبیعی پیدا کند که ممکن است به بافت عصبی آسیب برساند. این ثبات با کمک تنش‌های عضلانی، فشار داخل قفسه سینه و شکم، و ساختار استخوانی حفظ می‌شود. برای حفظ این پایداری، دیسک سالم و مهره‌های مجاور باید در وضعیت طبیعی خود باشند.

اسپوندیلولیستزیس کمری واقعی یا اسپوندیلولیزیس معمولاً به وضعیتی اشاره دارد که در آن سطوح مهره‌ای L4/L5 و L5/S1 در ستون فقرات کمری تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این وضعیت می‌تواند به دلیل ناهماهنگی در قوس مهره‌ای (معمولاً در ناحیه تنگه) یا شکستگی‌های متعدد پارس بین مفصلی (بخشی از استخوان بین مفاصل) ایجاد شود، که منجر به کشیدگی و نازک شدن استخوان و کاهش استحکام آن می‌شود.

تغییرات دژنراتیو در مفاصل فاست، کپسول‌های مفصلی و رباط‌ها، به همراه انحطاط دیسک بین مهره‌ای (استئوکندروز)، می‌تواند منجر به تحرک بیش از حد در بخش آسیب‌دیده و تحریک دائمی مفاصل فاست و صفحات پوششی بدن مهره‌ها شود. زمانی که بدن مهره بر روی مهره تحتانی به جلو می‌لغزد، اسپوندیلولیستزیس ایجاد می‌شود.

علاوه بر این، ناپایداری ممکن است پس از چندین عمل جراحی دیسک یا رفع فشار در تنگی کانال نخاعی ایجاد شود، زیرا برای دسترسی به فتق و دیگر مشکلات، بخش‌های استخوانی مهم از دیسک ممکن است به دلایل عملیاتی برداشته شوند.

بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی

تصویربرداری به منظور تشخیص اسپوندیلولیستزیس کمری

تصاویر اشعه ایکس معمولی و تصاویر عملکردی ستون فقرات نقش مهمی در تشخیص و ارزیابی اختلالات ستون فقرات دارند. تصویر کناری اشعه ایکس، میزان افست بدنه مهره نسبت به مهره زیرین را نشان می‌دهد. صفحه پوششی بدنه مهره زیرین به چهار بخش تقسیم می‌شود و لبه عقبی بدنه مهره بالایی، میزان سرخوردگی را تعیین می‌کند که به درجات I تا IV تقسیم می‌شود. هنگامی که مهره به طور کامل لغزیده باشد، به آن اسپوندیلوپتوز گفته می‌شود.

با استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT)، نقص‌های موجود در قوس مهره به وضوح قابل‌مشاهده است، به ویژه در موارد اسپوندیلولیستزیس کمری واقعی. توموگرافی رزونانس مغناطیسی (MRI) نیز می‌تواند نقص‌های ناحیه مفاصل فاست را نمایش دهد و اطلاعاتی درباره باریک شدن کانال نخاعی، تنگی سوراخ‌های خروجی عصب (فورامن) و فشرده‌سازی ریشه‌های عصبی خروجی ارائه کند.

درمان محافظه‌ کارانه اسپوندیلولیستزیس کمری

علائم مرتبط با اسپوندیلولیستزیس کمری معمولاً با انجام تمرینات تثبیت‌کننده تنه و محدود کردن فعالیت‌هایی که شامل حمل بارهای سنگین یا ورزش‌هایی مانند تنیس و فوتبال هستند، که بار محوری واضحی بر ستون فقرات وارد می‌کند، بهبود می‌یابند. اگر علائم بیش از ۶ هفته ادامه یابد یا با نقص عصبی همراه با درد و بی‌حسی همراه شود، انجام تصویربرداری برای ارزیابی وضعیت ضروری است.

بیشتر بدانید: لرزش بدن از داخل

در مورد اسپوندیلولیستزی با درجه پایین همراه با علائم کمری

درمان درد با هدایت CT باید پیش از اقدام به درمان جراحی در نظر گرفته شود. در این روش، مفاصل فاست که دچار تغییر شده‌اند، هدف قرار می‌گیرند، زیرا کمردرد در اسپوندیلولیستزیس معمولاً ناشی از تغییرات در مفاصل فاست یا بارگذاری بیش از حد بر روی آنها است. پیش از تصمیم به جراحی، باید درمان درد با هدایت CT امتحان شود و در صورت لزوم، عصب‌کشی حرارتی انجام گردد، مشروط به این که نقص عصبی وجود نداشته باشد.

درمان جراحی اسپوندیلولیستزیس ستون فقرات 

در بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس کمری درجه یک که تحت عمل جراحی قبلی قرار نگرفته‌اند، تثبیت معمولاً تنها در موارد خاص مفید است. در صورتی که علائمی مانند درد یا نقص‌های عصبی وجود داشته باشد، اسپوندیلولیستزیس درجه دو باید با جراحی درمان شود. در درجات III و IV، جراحی توصیه می‌شود، هرچند که این بیماران ممکن است به طور خودبه‌خود از پیشرفت لغزش مهره‌ها با واکنش‌های حمایتی قابل توجه در ستون فقرات جلوگیری کنند.

استاندارد کنونی جراحی شامل ادغام دو جسم مهره‌ای با استفاده از قفس‌های بین‌مهره‌ای و تثبیت با پیچ‌های پدیکول است. این عمل معمولاً از طریق پشت یا پهلو انجام می‌شود تا به طور همزمان ساختارهای عصبی را محافظت کند. این عمل غالباً با استفاده از تکنیک PLIF (همجوشی بین‌مهره‌ای کمری خلفی) صورت می‌گیرد.

بیشتر بدانید: سرطان ستون فقرات

هدف این عمل، تثبیت قطعه آسیب‌دیده و کاهش حرکات غیرطبیعی یا بیش از حد در مفاصل فاست است. کمردرد مرتبط با اسپوندیلولیستزیس معمولاً ناشی از تغییرات در مفاصل فاست و آرتروز است. اگر پیش از جراحی با استفاده از انفیلتراسیون فاست هدایت‌شده با CT مشخص شود که درد از این مفاصل و بخش خاصی از ستون فقرات ناشی می‌شود، انجام جراحی منطقی است و بسته به میزان درد بیمار انجام می‌شود. این عمل به نام فیوژن ستون فقرات شناخته می‌شود.

جمع بندی

اسپوندیلولیستزیس کمریبه لغزش مهره‌ها در ستون فقرات کمری گفته می‌شود. برای تشخیص آن از روش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، CT و MRI استفاده می‌شود. درمان شامل روش‌های غیرجراحی مثل تمرینات و محدود کردن فعالیت‌های سنگین، و در موارد شدید، جراحی برای تثبیت مهره‌ها و کاهش درد است.

“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”