آمارها نشان می‌دهند که حدود 6 تا 10 درصد از بزرگسالان با علائم اختلالات خواب مواجه‌اند و این رقم برای بی‌خوابی حتی به 50 درصد هم می‌رسد! اما چه عواملی باعث بروز این مشکلات می‌شوند؟ در این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری به بررسی این اختلالات و دلایل ایجاد آنها خواهیم پرداخت.
خواب یکی از نیازهای اساسی و خوشایند انسان به شمار می‌آید که در هر سنی ضروری است. هر فردی برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه خود به خواب کافی و باکیفیت نیاز دارد. با این حال، ممکن است به دلایل مختلفی این نیاز به طور کامل برآورده نشود.
اختلالات خواب چیست
اختلال خواب به مشکلاتی اطلاق می‌شود که در زمان، کیفیت یا مدت خواب ایجاد می‌شود و معمولاً منجر به مشکلاتی در طول روز می‌گردد. این اختلالات می‌توانند به شرایط فیزیکی و روانی آسیب برسانند و باعث بروز مشکلاتی چون افسردگی، اضطراب، اختلالات شناختی و بیماری‌های قلبی شوند.
اختلال خواب به انواع مختلفی تقسیم می‌شود و بی‌خوابی یکی از شایع‌ترین انواع آن است. مشکلاتی که منجر به اختلالات خواب می‌شوند، ممکن است ریشه در مشکلات فیزیکی یا روانی داشته باشند. به همین دلیل، رابطه‌ای مستقیم بین سلامتی و اختلال خواب وجود دارد.
این اختلالات خواب می‌توانند برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتند، اما زمانی به مشکل تبدیل می‌شوند که فرد به طور مداوم با آنها مواجه باشد. حتی اگر فرد در طول شب بین 6 تا 8 ساعت خوابیده باشد، ممکن است هنوز در طول روز احساس خستگی مفرط کند. این وضعیت معمولاً به دلیل نداشتن خواب باکیفیت رخ می‌دهد.
خواب باکیفیت چه اهمیتی دارد؟
همان‌طور که می‌دانید، خواب یکی از نیازهای اساسی بدن انسان است و تأثیر مستقیم و مهمی بر سلامت جسمی و روحی دارد. علاوه بر مدت و زمان خواب، کیفیت آن نیز برای جلوگیری از اختلالات خواب بسیار حائز اهمیت است. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که نیاز به خواب تحت تأثیر سن قرار دارد و بیشتر بزرگسالان به 7 تا 9 ساعت خواب باکیفیت در طول شبانه‌روز نیاز دارند.
با این حال، بسیاری از ما خواب باکیفیتی نداریم. بر اساس یک بررسی، 30 درصد از بزرگسالان کمتر از 6 ساعت می‌خوابند. این آمار اهمیت خواب باکیفیت را برجسته می‌کند و هشدار جدی برای توجه به اختلالات خواب به شمار می‌آید.
کمبود خواب چه پیامدهایی دارد؟
خواب مناسب به بهبود عملکرد مغز کمک فراوانی می‌کند. کمبود خواب یا اختلالات خواب می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت مغز و حتی قلب به همراه داشته باشد. یکی از رایج‌ترین اثرات عدم خواب کافی، خستگی و کاهش انرژی در طول روز است. همچنین، افرادی که با اختلالات خواب مواجه‌اند، اغلب از مشکلاتی مانند عدم‌تمرکز و تحریک‌پذیری بالا شکایت دارند.
مشکلات خواب می‌توانند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهند، و افسردگی نیز به نوبه خود ممکن است موجب بروز اضطراب و اختلالات خواب شود. این چرخه معیوب یکی از عواقب خطرناک اختلالات خواب به شمار می‌آید.
کمبود خواب همچنین ممکن است با مشکلات قلبی و بیماری‌های مختلف مرتبط باشد و احتمال ایجاد نارسایی قلبی، بیماری پارکینسون و آرتروز را افزایش دهد.
دلایل ایجاد اختلال در خواب کدامند؟
عوامل متعددی می‌توانند باعث اختلال در خواب شوند. به طور کلی، این عوامل به هشت دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1. فیزیکی: مانند جراحات و مشکلات جسمی مختلف.
2. روانی: شامل اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب و هیجان.
3. ژنتیکی: نظیر اختلالاتی مانند نارکولپسی.
4. محیطی: استفاده از الکل و مواد مخدر.
5. داروها: بعضی داروها، مانند کافئین، می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند.
6. افزایش سن: اختلالات خواب در افراد بالای 65 سال شایع‌تر است.
7. اشتغال در شیفت شب: تغییر در ساعت بیولوژیکی بدن.
8. بیماری: بیماری‌هایی مانند آسم.
ممکن است یک یا چند مورد از این عوامل به طور همزمان باعث بروز اختلالات خواب شوند. شناسایی و درک ریشه این مشکلات یکی از راه‌های مؤثر برای مقابله با اختلالات خواب است.
منظور از بی‌خوابی دقیقا چیست؟
بی‌خوابی یکی از شایع‌ترین انواع اختلالات خواب است که در آن فرد با مشکلاتی در به خواب رفتن یا حفظ خواب مواجه می‌شود. افراد مبتلا به بی‌خوابی ممکن است علائمی مانند بیدار شدن مکرر از خواب، دشواری در بازگشت به خواب، خستگی در طول روز، خواب‌آلودگی، عدم تمرکز، مشکلات روحی و تغییرات خلقی را تجربه کنند. این اختلال می‌تواند از نظر مدت زمان و دفعات بروز، متفاوت باشد.
تقریباً نیمی از بزرگسالان در طول زندگی خود گاهی با بی‌خوابی مواجه می‌شوند. این اختلال می‌تواند بدون دلیل مشخصی رخ دهد یا به دلایل پزشکی، روانی، فیزیکی و غیره مرتبط باشد. بی‌خوابی ممکن است به صورت موقتی و کوتاه‌مدت باشد یا ممکن است هفته‌ها و حتی ماه‌ها ادامه یابد.
بی‌خوابی‌های موقتی معمولاً به دلایل استرس‌زا مانند افسردگی، از دست دادن شغل یا عزیزان، جابجایی و تغییرات آب و هوا بروز می‌کنند. در مقابل، بی‌خوابی‌های طولانی‌مدت می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری مانند افسردگی یا اختلالات مزمن سلامت باشند.
منظور از آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یکی دیگر از اختلالات شایع است که در آن فرد با مشکلات تنفسی در طول خواب مواجه می‌شود. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است به طور مکرر دچار وقفه‌های تنفسی شوند. این اختلال به طور کلی به دو نوع تقسیم می‌شود: آپنه انسدادی و آپنه مرکزی.
در آپنه انسدادی، که نسبتاً رایج‌تر است، راه تنفسی به دلیل افتادگی بافت نرم پشت گلو مسدود می‌شود. علائم معمول این نوع آپنه شامل خروپف، بی‌قراری در خواب، خواب‌آلودگی و خستگی در طول روز، و مشکلات تمرکزی است.
آپنه خواب مرکزی به دلیل عدم ارسال سیگنال‌های مناسب از مغز برای تنفس ایجاد می‌شود. در این نوع، مسیر هوایی مسدود نمی‌شود، اما فرد ممکن است در طول خواب دچار تنفس نادرست و بیداری‌های مکرر شود.
کلام پایانی
اختلالات خواب به مشکلاتی اطلاق می‌شود که در کیفیت، زمان، یا مدت خواب اختلال ایجاد می‌کنند و می‌توانند تأثیرات منفی بر روی سلامت جسمی و روانی فرد بگذارند. این اختلالات ممکن است به طور موقت یا مزمن باشند و به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”