آیا می‌دانستید که جراحی همیشه به عنوان راهکار اصلی برای درمان سیاتیک توصیه نمی‌شود؟ جراحی به عنوان آخرین گزینه درمان سیاتیک در نظر گرفته می‌شود و در این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم.
به طور معمول، التهاب عصب سیاتیک از آخرین ریشه‌های کمری L۴، L۵ و S۱ ناشی می‌شود که از میان ماهیچه‌های مختلف عبور کرده، از لگن می‌گذرد و در امتداد ران به سمت پا حرکت می‌کند، هم در پشت و هم در کف پا. به طور خلاصه، این عصب مسئول عصب‌دهی به کل پا است.
علائم نیاز به آخرین درمان سیاتیک
التهاب عصب و درد ناشی از آن می‌تواند به دلیل فشردگی مکانیکی عصب توسط فتق دیسک یا به دلیل تحریک ناشی از مواد نیمه‌مایع داخل دیسک بین مهره‌ای که از فتق خارج شده‌اند، ایجاد شود. در ارزیابی نیاز به جراحی، علاوه بر درد، باید علائمی نیز ظاهر شوند که نشان‌دهنده آسیب عصبی هستند، مانند کاهش قابل‌توجه حس، کاهش قدرت یا بروز اختلالاتی مانند ناتوانی در کنترل ادرار.
علائم سیاتیک چیست؟
برای درک علائم سیاتیک، باید از شرایطی شروع کنیم که منجر به درد می‌شوند. اغلب این شرایط دلایل مکانیکی دارند؛ به این معنا که درد پس از یک حرکت ناگهانی یا ماندن در یک وضعیت ثابت ایجاد می‌شود.
حتی زمانی که درد بدون دلیل مشخصی بروز می‌کند، مثلاً پس از یک شب آرام و بیرون آمدن از تخت، با حرکت ستون فقرات تشدید می‌شود. زور زدن، سرفه یا عطسه کردن نیز می‌توانند درد را افزایش دهند.
از سوی دیگر، درد احشایی که به آسیب‌شناسی ستون فقرات مرتبط نیست، با حرکت تغییر نمی‌کند و با استراحت بهبود نمی‌یابد. این نوع درد در اوج خود مداوم است و حتی در شب نیز ادامه دارد. با گذشت زمان، درد تمایل به تغییر در طول روز دارد؛ یعنی گاهی وجود دارد و گاهی قطع می‌شود.
معاینه بالینی عمدتاً بر اساس مانور خاصی انجام می‌شود، مثلاً بلند کردن پای مستقیم از سطح تخت که باعث ایجاد درد می‌شود. همچنین قدرت، حساسیت و رفلکس‌ها باید بررسی شوند. بدیهی است که این‌ها نیاز به صلاحیت فنی بیشتری دارند و ارزیابی آن‌ها توسط فردی غیرمتخصص دشوار است. فشرده‌سازی در انتهای ستون فقرات اغلب باعث درد می‌شود و گاهی فشار دادن انگشت نیز باعث درد در امتداد عصب سیاتیک می‌شود. درد سیاتیک بسیار شایع‌تر است و معمولاً به علت فشار در طول مسیر عصب ایجاد می‌شود. در ۹۰٪ موارد، سیاتیک در یک دوره زمانی متغیر (حداکثر شش ماه) به طور خود به خود بهبود می‌یابد.
جراحی سیاتیک آخرین درمان سیاتیک است
جراحی برای درمان سیاتیک به عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود. حتی زمانی که جراحی فتق دیسک توسط متخصصان انجام می‌شود، همچنان درصدی از شکست‌ها وجود دارد که بین ۵ تا ۱۵ درصد متغیر است.
این روش زمانی توصیه می‌شود که درد بیش از ۴-۵ هفته به طول بیانجامد. هدف جراحی حذف علت التهاب است که اغلب به دلیل تحلیل رفتن یا افتادگی دیسک بین مهره‌ای ایجاد می‌شود. در واقع، دیسک به طور غیرطبیعی از محل خود خارج شده و رشته‌های عصبی منتهی به عصب سیاتیک را فشرده می‌کند و باعث بروز درد سیاتیک می‌شود. هر عاملی که عصب را تحریک می‌کند باید برداشته شود.
تصمیم‌گیری درباره جراحی باید توسط متخصصان انجام شود، خواه جراح مغز و اعصاب یا ارتوپد. توجه به این نکته ضروری است که جراحی مغز و اعصاب بیشتر بر ساختارهای عصبی تمرکز دارد. جراحی فتق دیسک که باعث سیاتیک می‌شود، می‌تواند به روش کلاسیک یا از طریق پوست انجام شود، با یا بدون استفاده از میکروسکوپ. اکثر جراحان روش کلاسیک را ترجیح می‌دهند که شامل برش پوست و رسیدن به دیسک در تماس با ریشه عصبی است.
به طور کلی، جراحی فتق دیسک برای درمان سیاتیک می‌تواند به دو صورت کلاسیک یا از طریق پوست انجام شود.
آمادگی برای عمل سیاتیک
قبل از درمان سیاتیک، پزشک شما دقیقاً به شما توضیح خواهد داد که باید چه نکاتی را رعایت کنید. پایبندی به این نکات، بهبود عملیات را تضمین می‌کند. پیش از جراحی، پزشک اطلاعاتی را درباره‌ی فرآیند به شما ارائه خواهد داد. این اطلاعات را با دقت مطالعه کرده و هر گونه سوال یا ابهام را با پزشک خود مطرح کنید. اگر داروهایی مصرف می‌کنید، لطفاً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. داروهایی که بر روی لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند مانند آسپرین، پلاویکس، ASS، ترومبو ASS یا مارکومار، باید حداقل ۱۴ روز قبل از جراحی قطع شوند. این موضوع برای قرص‌های خواب نیز صدق می‌کند. پزشک ممکن است بتواند یک داروی جایگزین را تجویز کند.
عمل سیاتیک چگونه انجام می‌شود؟
عمل درمان سیاتیک به عنوان آخرین راه‌حل درمانی برای برطرف کردن درد و علائم سیاتیک در نظر گرفته می‌شود. روش انجام عمل سیاتیک به شدت وابسته به شرایط و مشکلات هر فرد است و ممکن است متنوع باشد. اما در کل، عمل درمان سیاتیک معمولاً به دو شکل اصلی انجام می‌شود:
۱. لامینکتومی (Laminotomy / Laminectomy): در این روش، جراح بخشی از استخوان پشتی مهره‌های متأثر (لامینا) را برای افزایش فضا بر روی عصب‌های فشرده شده در کانال نخاعی (فوقانی یا تحتانی) جایگزین می‌کند. این فرآیند به منظور کاهش فشار بر روی عصب‌ها و تسکین درد انجام می‌شود.
۲. دیسکتومی (Discectomy): در این روش، بخشی از دیسک بین مهره‌ای (که فشرده‌سازی عصبی را ایجاد کرده است) حذف می‌شود. این فرآیند به منظور تخلیه فشار از روی عصب‌ها و کاهش درد و علائم سیاتیک انجام می‌شود.
عمل جراحی سیاتیک ممکن است به صورت باز (با برش باز) یا به صورت جراحی مینیمالی (با استفاده از میکروسکوپ یا روش‌های دسترسی کمتر) انجام شود. هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خود هستند و پزشک معالج باید با توجه به وضعیت شما و میزان فشار بر روی عصب، روش مناسب را برای شما انتخاب کند.
چه زمانی می‌توانم بعد از عمل به سر کار یا ورزش برگردم؟
بازگشت به کار و ورزش پس از درمان سیاتیک ممکن است بسته به نوع عمل و توصیه‌های پزشک معالج متفاوت باشد. اما به طور کلی، زمان بازگشت به کار معمولاً بین هشت تا دوازده هفته پس از عمل است.
در مورد بازگشت به ورزش، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، زیرا تصمیم نهایی به هر فرد و شرایط ویژه‌ای که دارد، بستگی دارد. پزشک ممکن است بر اساس میزان توانایی شما و میزان بهبود پس از عمل، زمان مناسب برای شروع ورزش را تعیین کند. همچنین، نوع و شدت ورزش‌هایی که می‌خواهید انجام دهید نیز باید با پزشک مطرح شود تا اطمینان حاصل شود که ورزش‌ها برای شما مناسب و ایمن هستند.
کدام ورزش‌ها یا روش‌های درمانی خانگی به درمان سیاتیک کمک می‌کند؟
استراحت برای چند روز درمان سیاتیک نسبت به گذشته دیگر پیشنهاد نمی‌شود؛ بلکه فعالیت‌های روزمره منظم و معتدل بهبود بسیاری از علائم آن را فراهم می‌کند. به طور کلی، تغییر در سبک زندگی می‌تواند به شما کمک کند. از ترس از درد نکنید و از حرکات اجتناب نکنید، زیرا این ممکن است باعث افزایش علائم و کاهش موثریت درمان در طولانی‌مدت شود. در مورد درد حاد، دراز بکشید و پاهایتان را با کمک بالش بالا بگیرید، به عنوان مثال. زانوها و باسن باید در زاویه‌ای راحت باشند.
چگونه می‌توانیم از سیاتیک جلوگیری کنیم؟
اول از همه، مطمئن شوید که به فعالیت بدنی کافی دارید. اگر زیاد نشسته مشغول کار هستید، بسیار مهم است که به انتظاماتتان استراحت دهید و هرچند وقت بلند شده و حرکت کنید. انجام ژیمناستیک سبک و تمرینات پشت می‌تواند به تسکین درد کمر و کمک به سلامتی دیسک‌های بین مهره‌ای کمک کند. حرکت کم می‌تواند باعث نامتعادل شدن مکانیک کمر شود و منجر به سفت شدن ماهیچه‌ها و تحریک اتصالات تاندونی شود. همچنین در زندگی روزمره به وضعیت صحیح بدن توجه کنید و با تمرینات پشت به تقویت عضلات پشتی کمک کنید.
اگر قبلاً تحت تأثیر سیاتیک قرار گرفته‌اید، مراقبت مداوم از رفتارهای دوستانه پشت در زندگی روزمره برای جلوگیری از عود مجدد درد بسیار حیاتی است. مطمئن شوید که به دستور فیزیوتراپی و تمرینات پیشنهادی به اندازه کافی توجه می‌کنید. اگر اضافه وزن دارید، توصیه می‌شود با ترکیب ورزش و رژیم غذایی کم کالری به کاهش وزن بپردازید.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”