سکته مغزی یا ایسکمی مغزی چیست؟
سکته مغزی (stroke) یک عارضه ناگوار است که اغلب عوارض بسیار زیادی برای بیمار از خود به‌جای می‌گذارد و کیفیت زندگی فرد کاملا تحت تاثیر این بیماری قرار میگیرد. این عارضه معمولا بدون علائم مشهودی اتفاق می‌افتد از همین‌رو به آن قاتل خاموش هم می‌گویند.
اصلی‌ترین دلیل مشخص نبودن علائم سکته مغزی شباهت نشانه‌های شروع آن با سایر بیماری‌هاست که فرد در لحظات ابتدایی که زمان طلایی برای رساندن بیمار به بیمارستان است، متوجه آن‌ها نمی‌شود. این عارضه به شکل انحصاری مغز را تحت تاثیر قرار میدهد، به‌همین دلیل بعد از بروز آن بدن فرد با اختلالات شدیدی مواجه خواهد شد. اینجاست که شناخت علائم سکته مغزی و به کار گرفتن اقدامات درمانی در لحظات اولیه به شما کمک میکند تا از عوارض چشمگیر آن نجات پیدا کنید.
سکته مغزی ممکن است در اثر لخته خون در سرخرگ های تغذیه کننده مغز و یا مویرگهای کوچکتر درون مغز باشد. با توجه به اینکه مرکز فرماندهی بدن مغز است بنابراین انتظار داریم با مرگ سلولهای مغزی، روند صحیح پیام رسانی در بدن نیز مختل شود و عملکرد اندام های مختلف دچار ناهنجاری و اختلال شود. علاوه بر عملکرد اندام های بدن، سکته مغزی میتواند منجر به تغییر در تفکرات و نیز احساسات افراد شود.
علائم سکته مغزی خفیف یا گذرا
علائم سکته مغزی خفیف یا گذرا شبیه علائم سکته مغزی است، اما به این اندازه طول نمی‌کشد و منجر به آسیب دائمی مغز نمی‌شود. از آنجایی که علائم سکته خفیف و سکته واقعی بسیار شبیه به هم هستند، تا زمانی که از نظر پزشکی مورد ارزیابی قرار نگیرید، تقریبا تشخیص سخت و غیرممکن است.
علائم سکته مغزی خفیف عبارتند از:
- بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازوها یا پاها
- سردرگمی ناگهانی
- مشکل در درک
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن تعادل
- عدم هماهنگی
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- افتادگی صورت
- اختلال در تکلم
- دوبینی و یا از دست دادن بینایی
- سردرد و سرگیجه ناگهانی
- عدم توانایی در راه رفتن
- سوزش قسمت‌های بدن
- بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
آفازی موقت
فردی که دچار حمله ی گذرا ایسکمیک یا همان سکته ی خفیف می شود، ممکن است به طور موقت حس کند که قادر به صحبت کردن نیست. بعد از سکته ی خفیف، فرد ممکن است به پزشک خود بگوید که در زمان سکته نمی توانست کلمات را بیاد بیاورد.
از دیگر مشکلات تکلم و صحبت کردن، مشکل در درک و فهمیدن صحبت دیگران و همینطور ادای درست کلمات می باشد.
- این شرایط آفازی موقت نامیده می شود. درواقع در بسیاری از موارد آفازی موقت تنها علامت سکته ی خفیف می باشد!
مشکل در صحبت کردن نشان دهنده ی این است که انسداد در عروق نیمکره ی غالب مغز اتفاق افتاده است. چونکه نیمکره ی غالب مسئول صحبت کردن و درک صحبت دیگران است. اگر این ناحیه آسیب ببیند فرد علائم فوق را نشان می دهد.
۲) نابینایی موقت
بعضی اوقات سکته ی خفیف باعث نابینایی موقت در یک یا هر دو چشم می شود. این اختلال با نام amaurosis fugax نیز شناخته می شود.
در این اختلال بینایی فرد در یک چشم به طور ناگهانی از بین رفته یا مختل می شود. دنیا خاکستری شده یا اشیاء را تار می بیند!
این اتفاق ممکن است برای چند ثانیه یا دقیقه طول بکشد و از بین برود. در معرض نور روشن قرار گرفتن می تواند این اختلال را تشدید کند. فرد ممکن است نتواند کلمات را از روی یک کاغذ بخواند.
آیا سکته مغزی خوب می شود؟
پاسخ کلی برای این سوال این است که بله، امکان بهبود سکته مغزی وجود دارد. درمان سکته مغزی در دو مرحله صورت میگیرد. ابتدا پزشک با تجویز داروهایی مسیر انتقال خون به مغز را باز میکند و در مرحله بعدی تمرینات و روشهای درمانی مختلفی را توصیه میکند که منجر به بهبود علائم ثانویه ناشی از سکته مغزی میشود. امروزه امکان اینکه بخش های آسیب دیده مغز ترمیم یابند وجود ندارد با این حال روشهای تجویز شده کمک میکنند تا فرد بتواند عملکرد مناسبی را از بخش های سالم مغز به دست آورد. به طور کلی مراحل درمان سکته مغزی به شرح زیر است:
مرحله اول درمان سکته مغزی:
- هدف از این مرحله از درمان این است که جان فرد نجات یابد و از بدتر شدن شرایط جلوگیری شود.
- برای سکته ایسکمیک لازم است تا مسیر بسته شده رگهای مغز باز شوند تا جریان خون به مغز برسد. این کار با دارو یا جراحی صورت می گیرد.
- برای سکته خون ریزی دهنده معمولا لازم است تا جراحی صورت بگیرد تا رگ های خونی پاره شده ترمیم یابند.
مرحله دوم درمان سکته مغزی:
هدف از درمان در این مرحله این است که فرد بتواند بیشترین بازیابی فعالیت را پس از سکته به دست آورد. در سکته مغزی، بخشی از مغز کارکرد خود را از دست میدهد. بنابراین این مرحله از درمان بر این مسئله تمرکز دارد که فرد بتواند توانایی راه رفتن، حرف زدن و انجام کارهای روزانه بصورت مستقل را به دست آورد. در بسیاری از افراد امکان بازیابی بخش یا تمام عملکرد مغز ممکن است اما برای رسیدن به این هدف لازم است تا مدت زمان طولانی، برنامه سفت و سختی توسط بیماری پیگیری شود. روشهای درمانی در این مرحله منجر میشوند تا مغز تا حد امکان سلولهای جدیدی را جایگزین سلولهای عصبی آسیب دیده کند. این فرایند نوروپلاستیسیتی نام دارد و فرایند طبیعی بدن است که سلولهای قدیمی را با سلولهای جدید جایگزین میکند. پس از اتمام این مرحله معمولا افراد میتوانند فعالیت روزانه خود را به تنهایی انجام دهند.
سردرد، به ویژه سردردهای میگرنی می توانند بسیار آزار دهنده باشند و فرد مبتلا را ناتوان نمایند. متخصصان مغز و اعصاب برای درمان انواع سردرد، روشهای درمانی موثری را پیشنهاد می کنند که این روشها می توانند به بهبود سطح زندگی فرد کمک زیادی نمایند.
دلایل قطعی که می تواند شانس ابتلا به سکته مغزی خفیف را افزایش دهد شامل:
- سیگار کشیدن فشار خون بالا
- چاقی
- سطح کلسترول بالای خون
- اعتیاد به الکل یا مصرف حجم زیاد الکل به صورت روتین
- ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (یکی از انواع ضربان قلب نا منظم)
- ابتلا به دیابت
- افراد بالای 60 سال و مردم نواحی آسیا، آفریقا یا افراد ساکن در نواحی اقیانوس اطلس بین آمریکای جنوبی و مرکزی (دریای کارائیب) نیز خطر بالای ابتدا به سکته خفیف مغزی را دارند.