سردردهای میگرنی یکی از بیماری های رایج مغز و اعصاب هستند که 20% زنان و 7% از مردان به آن دچارند. میگرن بطور معمول در اوایل بزرگسالی ایجاد شده و به طور معمول شامل سردردهای متوسط یا شدیدی است که با ریتم، ضربان، و یا پالس در یک طرف سر به وجود می آیند. بسیاری از افراد مبتلا به میگرن علایمی نظیر احساس بیماری و افزایش حساسیت به صدا و نور نیز دارند. پس از معاینه دقیق مغز و اعصاب، و تشخیص درست نوع میگرن، با کمک دارودرمانی و طب مکمل می توان میگرن را به طور موثری کنترل کرد.
یک سوم مبتلایان به سردردهای میگرنی دچار مجموعه ای از علایم و عوارض پیش نشانه ای (پیش از وقوع میگرن) می شوند که به آن آئورا گفته می شود و معمولاً 5 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. گاهی برخی افراد بعد از آئورا یک سردرد خفیف داشته و یا اصلاً سردردی نیز ندارند. علایم عمومی آن شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات بینایی (دیدن جرقه، الگوهای زیگزاگ یا نقاط سفید)
- بی حسی، مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن که معمولاً در یک دست شروع شده و به سمت بالا می رود. سپس صورت، لب ها و زبان را نیز درگیر می کند.
- احساس سرگیجه
- احساس عدم تعادل
- مشکلات تکلم
- از دست دادن هشیاری
به زبان ساده، آن دسته از سردردها که به شکل یک طرفه، ضربان دار، ریتمیک، دارای شدت بالا برای جلوگیری از انجام امور روزمره، تشدید شونده هنگام فعالیت بدنی، همراه با احساس بیماری، و حساسیت به نور و صدا هستند، سردردهای میگرنی نامیده می شوند. سردردهای میگرنی بطور دوره ای و مداوم تکرار می شوند و زمان و مراحل نسبتاً مشخص و ثابتی دارند. میگرن از اواخر نوجوانی تا پایان عمر همراه فرد مبتلا است.
مراحل حمله میگرنی
بطور کلی مراحل سردرد و حمله میگرنی به شکل ثابت و متمایز هستند. اگرچه برخی افراد ممکن است همه این مراحل را تجربه نکنند. افزون بر این ممکن است شما در حمله های مختلف میگرن خود نیز این مراحل را به طور کامل تجربه نکنید.
- مرحله پیش نشانه ای: تغییر خلق، رفتار، اشتها و سطح انرژی که می تواند از چند ساعت یا چند روز قبل حمله میگرن به وجود آید.
- آئورا: به طور معمول مشکلات بینایی که می تواند از 5 دقیقه تا 1 ساعت طول بکشد.
- مرحله سردرد: معمولاً درد ضربان دار و ریتمیک در یک طرف سر که اغلب با احساس بیماری، استفراغ، و یا حساسیت شدید به نور شدید و صدای بلند همراه است. این مرحله بین 4 تا 72 ساعت طول می کشد.
- مرحله رفع: زمانی است که سردرد و سایر عوارض به تدریج محو می شوند اما شما ممکن است تا چند روز احساس خستگی کنید.
انواع سردرد میگرنی
یک سوم مبتلایان به سردردهای میگرنی دچار مجموعه ای از علایم و عوارض پیش نشانه ای (پیش از وقوع میگرن) می شوند که به آن آئورا گفته می شود و معمولاً 5 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. گاهی برخی افراد بعد از آئورا یک سردرد خفیف داشته و یا اصلاً سردردی نیز ندارند. علایم عمومی آن شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات بینایی (دیدن جرقه، الگوهای زیگزاگ یا نقاط سفید)
- بی حسی، مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن که معمولاً در یک دست شروع شده و به سمت بالا می رود. سپس صورت، لب ها و زبان را نیز درگیر می کند.
- احساس سرگیجه
- احساس عدم تعادل
- مشکلات تکلم
- از دست دادن هشیاری
به طور معمول دو دسته بندی اصلی اولیه/ ثانویه و با /بدون آئورا برای شخص ساختن نوع میگرن اهمیت شایانی دارند. رایج ترین انواع میگرن شامل میگرن با آئورا (میگرن کلاسیک) و میگرن بدون آئورا (میگرن معمولی) هستند. انواع دیگر میگرن عبارتند از:
- میگرن قاعدگی: در محدوده دوره عادت ماهانه زنان ایجاد می شود.
- میگرن ساکت: آئورا بدون میگرن (میگرن آسفالژیک)
- میگرن تعادلی (وستیبولار): مشکلات تعادل، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، با / بدون سردرد.
- میگرن احشایی: منجر به درد شکم، حال تهوع و استفراغ می شود. در کودکان مشاهده شده و طی زمان تبدیل به میگرن با آئورا می شود.
- میگرن همی پلژیک: منجر به فلج و یا ضعف در یک طرف بدن می شود.
- میگرن بینایی (شبکیه): منجر به کاهش و یا فقدان بینایی در یک چشم به همراه درد شدید در انتهای داخلی همان چشم می شود.
- میگرن با آئورای ساقه مغز: سرگیجه، خواب آلودگی، اغتشاش شعور و فقدان تعادل پیش از بروز سردرد همراه درد در پشت سر.
- میگرن وضعیتی: میگرن شدید که بیش از 72 ساعت ادامه دارد و منجر به بستری است.
- میگرن فلج بینایی: درد اطراف چشم، فلج عضلات چشمی، دوبینی، افتادگی پلک
علل بروز سردردهای میگرنی
یک سوم مبتلایان به سردردهای میگرنی دچار مجموعه ای از علایم و عوارض پیش نشانه ای (پیش از وقوع میگرن) می شوند که به آن آئورا گفته می شود و معمولاً 5 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. گاهی برخی افراد بعد از آئورا یک سردرد خفیف داشته و یا اصلاً سردردی نیز ندارند. علایم عمومی آن شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات بینایی (دیدن جرقه، الگوهای زیگزاگ یا نقاط سفید)
- بی حسی، مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن که معمولاً در یک دست شروع شده و به سمت بالا می رود. سپس صورت، لب ها و زبان را نیز درگیر می کند.
- احساس سرگیجه
- احساس عدم تعادل
- مشکلات تکلم
- از دست دادن هشیاری
علت دقیق بروز میگرن ها تا کنون ناشناخته مانده اند. به نظر می رسد ترکیبی از عوامل ژنتیک و عوامل محیطی در ایجاد میگرن دخیل باشند.
- هورمون ها: زنان به طور معمول در محدوده دوره قاعدگی خود بیشترین میزان حملات میگرن را گزارش کرده اند. این نوع از میگرن که به آن میگرن قاعدگی گفته می شود از 2 روز پیش از خونریزی ماهانه تا 3 روز بعد از آن رخ می دهد. بسیاری از زنان بعد از یائسگی شاهد کاهش تعداد و شدت حملات میگرن هستند.
- هیجانات: عواملی همچون استرس، اضطراب، تنش، شوک، افسردگی و هیجان زدگی در بسیاری اوقات منجر به بروز حملات می شوند.
- عوامل جسمانی: خستگی، کیفیت پایین خواب، شیفت های کاری شبانه، حالت بدنی خموده، تنش و گرفتگی گردن و /یا شانه، تاخیر جت (در پروازهای طولانی)، کاهش قند خون، و تمرینات شدید ورزشی (اگر به آنها عادت ندارید) می توانند منجر به بروز حملات میگرن شوند.
- تغذیه: نامنظم بودن برنامه غذایی، کاهش آب بدن، مصرف الکل، مصرف ترکیبات کافئین دار (انواع چای و قهوه)، غذاهای خاص (مرکبات و شکلات)، غذاهای حاوی تیرامین و برخی از انواع پنیرها (پنیر چدار) می توانند منجر به بروز و یا تشدید حمله میگرن شما شوند.
- عوامل محیطی: نور شدید، صفحات و تصاویر متحرک چشمک زن (تلویزیون، مانیتور)، مصرف و یا استشمام دخانیات، صداهای بلند، تغییرات آب و هوایی (تغییر رطوبت و دماهای خیلی پایین)، بوهای تند، و هوای گرفته می توانند منجر به بروز حمله میگرن شوند.
- داروها: برخی از داروهای خواب آور، ترکیبات دارویی پیشگیری از بارداری، و درمان های جایگزینی هورمون می توانند تحریک کننده ایجاد و یا تشدید سردردهای میگرنی باشند.
علایم و عوارض سردردهای میگرنی
علامت اصلی میگرن سردرد شدید یک طرفه است. این درد ضربان دارد و ریتمیک معمولاً از متوسط تا شدید است که هنگام جابجایی و حرکت شما تشدید شده و مانع فعالیت های عادی و روزمره می شود. در برخی موارد سردرد در دو طرف سر بوده و ممکن است به گردن و صورت نیز گسترش یابد. همه افراد تمامی علایم میگرن را تجربه نمی کنند و حتی ممکن است برخی افراد علایم و عوارض آن را بدون داشتن سردرد تجربه نمایند. علایم و عوارض میگرن معمولاً از 4 ساعت تا 3 روز ادامه داشته و گاه ممکن است بیش از 1 هفته نیز بمانند.
علایم عمومی میگرن عبارتند از:
- احساس بیماری
- بیمار شدن
- افزایش حساسیت به نور و/یا صدا (بسیاری از مبتلایان ناچارند در یک اتاق ساکت و تاریک استراحت نمایند)
- تعریق متوسط تا شدید
- کاهش شدید تمرکز
- احساس گرما یا سرمای شدید
- دردهای شکمی
- اسهال
یک سوم مبتلایان به سردردهای میگرنی دچار مجموعه ای از علایم و عوارض پیش نشانه ای (پیش از وقوع میگرن) می شوند که به آن آئورا گفته می شود و معمولاً 5 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. گاهی برخی افراد بعد از آئورا یک سردرد خفیف داشته و یا اصلاً سردردی نیز ندارند. علایم عمومی آن شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات بینایی (دیدن جرقه، الگوهای زیگزاگ یا نقاط سفید)
- بی حسی، مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن که معمولاً در یک دست شروع شده و به سمت بالا می رود. سپس صورت، لب ها و زبان را نیز درگیر می کند.
- احساس سرگیجه
- احساس عدم تعادل
- مشکلات تکلم
- از دست دادن هشیاری
شیوه های درمان سردردهای میگرنی
یک سوم مبتلایان به سردردهای میگرنی دچار مجموعه ای از علایم و عوارض پیش نشانه ای (پیش از وقوع میگرن) می شوند که به آن آئورا گفته می شود و معمولاً 5 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. گاهی برخی افراد بعد از آئورا یک سردرد خفیف داشته و یا اصلاً سردردی نیز ندارند. علایم عمومی آن شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات بینایی (دیدن جرقه، الگوهای زیگزاگ یا نقاط سفید)
- بی حسی، مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن که معمولاً در یک دست شروع شده و به سمت بالا می رود. سپس صورت، لب ها و زبان را نیز درگیر می کند.
- احساس سرگیجه
- احساس عدم تعادل
- مشکلات تکلم
- از دست دادن هشیاری
گام نخست در درمان انواع میگرن، تشخیص درست آن است. لازم است ابتدا به متخصصان مغز و اعصاب مراجعه نمایید تا ارزیابی های کامل شامل معاینات، آزمایش ها، و تصویربرداری های مغزی صورت گیرند. لازم است جراح مغز و اعصاب بطور کامل شرح حال، سوابق پزشکی و دارویی، و نتایج آزمایشات و تصویربرداری های شما را بررسی کند. گاهی اوقات انواع تومورهای مغز و قاعده جمجمه، آبسه مغزی، AVM، و موارد مشابه می توانند منجر به بروز علایمی مشابه شوند. توصیه اکید دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، معاینه کامل طبی مغز و اعصاب و اجتناب از مصرف خودسرانه هرگونه دارو و یا درمانهای خانگی است.
پیشگیری از میگرن
بهترین شیوه برای درمان میگرن این است که شما از وقوع آن پیشگیری کنید. اگر علایمی همچون استرس، نوع خاصی از غذا، یا نور، یا صدا را می شناسید که منجر به تحریک و بروز سردردهای میگرنی شما می شوند، تا جای ممکن سعی کنید از آنها دوری نمایید. سبک زندگی سالم شامل ورزش، خواب، و برنامه غذایی دقیق و منظم در کنار مصرف مایعات کافی و پرهیز از قهوه و نوشیدنی های الکلی تاثیر بسزایی برای کاهش حملات میگرنی شما دارند.
دارودرمانی
در صورتی که سردردهای میگرنی شما شدید هستند و شما با وجود تلاش برای پیشگیری از بروز آنها در مدیریت میگرن خود ناموفق بوده اید، می توانید با مراجعه به متخصصان مغز و اعصاب داروهای مورد نیاز برای درمان خود را دریافت نمایید. داروهای درمان میگرن بطور معمول داروهای ضد صرع و ضد تشنج در ترکیب با داروهای ضد فشار خود بالا هستند. داروهای معروف برای درمان میگرن عبارتند از:
- پارستامول (الودون)
- آسپیرین
- ایبوپروفن
- تریپتان ها
- داروهای ضد تهوع
طب سوزنی
پژوهش های جدید در انگلستان نشان داده اند 10 جلسه طب سوزنی در بازه زمان 5 تا 8 هفته می تواند تعداد و شدت حملات میگرن شما را به میزان بسیار زیادی کاهش دهد.
تحریک مغناطیسی فرا جمجمه ای (TMS)
در این شیوه درمانی جدید که از سال 2014 تایید شده است، با استفاده از یک دستگاه پیشرفته میدان های مغناطیسی کوچکی اطراف جمجمه شما ایجاد می شوند. استفاده از TMS به تنهایی و یا در ترکیب با دارو درمانی به کاهش شدت حمله میگرن، درمان میگرن و حتی پیشگیری از حملات بعدی، کمک موثری می نماید. نکته شایان توجه این است که TMS تنها در مورد بیمارانی موثر است که میگرن با آئورا داشته باشند.
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/migraine-headache/symptoms-causes/syc-20360201
https://www.healthline.com/health/migraine