بسیاری از افراد به دلیل دردهایی که در ناحیه کمر و پا احساس می‌کنند، به متخصص ستون فقرات مراجعه می‌نمایند و پس از معاینه، مشخص می‌شود که دچار پارگی دیسک کمر شده‌اند و به دنبال راه‌های درمان این مشکل هستند. پارگی دیسک ممکن است در هر بخشی از ستون فقرات و در هر سنی اتفاق بیفتد. دیسک‌ها درواقع بالشتک‌های ژله‌مانندی هستند که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته‌اند و وظیفه جذب فشار و حفظ انعطاف‌پذیری ستون فقرات را بر عهده دارند.
هنگامی که دیسک دچار پارگی یا بیرون‌زدگی می‌شود، بخشی از آن به سمت نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند و این فشار باعث درد در ناحیه کمر و انتشار آن به پاها می‌شود. این وضعیت می‌تواند زندگی روزمره فرد را به‌طور جدی مختل کند.
سبک زندگی امروزی، به‌ویژه نشستن‌های طولانی‌مدت با وضعیت نامناسب، نقش مهمی در افزایش بروز این عارضه دارد. همچنین اضافه‌وزن، کم‌تحرکی، نحوه نشستن نادرست و برخی مشاغل که فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌کنند، از جمله عوامل مؤثر در بروز پارگی دیسک کمر به شمار می‌روند. تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید.
پارگی دیسک کمر
پارگی دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که ماده ژله‌مانند مرکزی دیسک نخاعی از محل طبیعی خود خارج شده و به سمت کانال نخاعی حرکت کند. این جابه‌جایی می‌تواند باعث ایجاد فشار بر ریشه‌های عصبی، نخاع یا اعصاب اطراف شده و در نتیجه موجب درد در ناحیه پایین کمر شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است فرد هیچ‌گونه دردی احساس نکند، به‌ویژه اگر بافت بیرون‌زده به اعصاب برخورد نکند.
معمولاً زمانی که ماده نرم درون دیسک به خارج نشت کرده و با ریشه‌های عصبی تماس پیدا کند، علائمی مانند درد، بی‌حسی یا گزگز در ناحیه کمر، پاها یا حتی انگشتان پا احساس می‌شود. شدت این علائم بستگی به میزان فشار واردشده بر عصب دارد.
علائم پارگی دیسک کمر
علائم و نشانه‌های دیسک کمر ممکن است بسته به محل آسیب‌دیدگی در ستون فقرات متفاوت باشد. از شایع‌ترین علائم این عارضه می‌توان به درد در ناحیه کمر و انتشار آن به پاها اشاره کرد که می‌تواند راه رفتن، نشستن و برخاستن را برای بیمار دشوار کند. این درد ممکن است به‌صورت ناگهانی و شدید ظاهر شود یا به‌تدریج افزایش یابد.
درد سیاتیک یکی از نشانه‌های رایج در بیماران مبتلا به پارگی دیسک کمر است. همچنین احساس ضعف، گزگز، بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها یا پاها، گرفتگی عضلات و بی‌حسی پا نیز از دیگر علائم این مشکل به شمار می‌آیند.
با این حال، باید توجه داشت که این نشانه‌ها می‌توانند در بیماری‌های دیگری نیز مشاهده شوند. بنابراین، تشخیص دقیق علت علائم تنها با مراجعه به پزشک متخصص ستون فقرات امکان‌پذیر است. پس از معاینه و بررسی‌های لازم، پزشک مناسب‌ترین روش درمانی را متناسب با وضعیت بیمار انتخاب خواهد کرد.
ریسک فاکتورهای دیسک کمر
عوامل خطر (ریسک فاکتورها) که احتمال ابتلا به دیسک کمر را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:
- بالا رفتن سن و فرسودگی طبیعی دیسک‌ها
- چاقی و اضافه‌وزن که فشار بیشتری به ستون فقرات وارد می‌کند
- مصرف سیگار و دخانیات که به کاهش جریان خون به دیسک‌ها و تسریع آسیب آن‌ها منجر می‌شود
- وضعیت نامناسب بدن هنگام نشستن، ایستادن یا بلند کردن اجسام
- کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی منظم
- انجام مشاغلی که نیازمند حرکات مکرر، بلند کردن اجسام سنگین یا چرخاندن مداوم کمر است
پرهیز از این عوامل تا حد زیادی می‌تواند در پیشگیری از پارگی یا بیرون‌زدگی دیسک کمر مؤثر باشد.
روش درمان پارگی دیسک کمر
در مرحله ابتدایی، تشخیص پارگی دیسک کمر معمولاً با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند MRI و برخی آزمایش‌های تکمیلی انجام می‌شود. البته انجام MRI برای همه افراد مبتلا به کمردرد ضروری نیست، بلکه زمانی توصیه می‌شود که علائم خاصی مانند بی‌حسی، ضعف عضلانی یا دردهای منتشرشونده به پاها وجود داشته باشد که احتمال آسیب به دیسک را افزایش می‌دهد.
برطرف کردن التهاب
در صورت بروز پارگی دیسک کمر، در بسیاری از موارد می‌توان با رعایت رژیم غذایی سالم، انجام تمرینات ورزشی سبک، مصرف داروهای ضدالتهاب و استفاده از کمپرس‌های سرد و گرم، شدت علائم را کاهش داد و روند بهبودی را تسریع کرد. کمپرس‌های حرارتی و سرمایی به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند. برای استفاده، می‌توان بسته به شرایط بیمار، کمپرس سرد یا گرم را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی ناحیه درد قرار داد. توصیه می‌شود این روش‌ها زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
اصلاح وضعیت بدن
برای جلوگیری از فشار بیش از حد به دیسک کمر، از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند پرهیز کنید، از خوابیدن روی شکم خودداری نمایید و از ایستادن یا نشستن طولانی مدت بپرهیزید. هنگام برداشتن اشیا، کمر خود را صاف نگه دارید و از خم شدن مکرر جلوگیری کنید. همچنین، حفظ حالت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن بسیار مهم است تا از ایجاد فشار اضافی روی ستون فقرات جلوگیری شود.
کاهش وزن
راهکارهای مختلفی برای درمان پارگی دیسک کمر وجود دارد که انتخاب بهترین روش بر عهده متخصص است. برخی افراد که به علت اضافه وزن دچار درد شدید در ناحیه کمر هستند، ممکن است با کاهش وزن، استراحت و کاهش فعالیت‌های سنگین، بهبود پیدا کنند؛ البته این تصمیم حتما باید با مشورت پزشک گرفته شود.
داروهای ضدالتهاب
از روش‌های غیرتهاجمی برای درمان پارگی دیسک کمر می‌توان به فیزیوتراپی و مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی اشاره کرد. برخی از داروهای مسکن متداول عبارت‌اند از:
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
- استامینوفن
فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
فیزیوتراپی یکی از روش‌های غیرتهاجمی درمان است که با مراجعه به متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد کمک کند. تمرینات ورزشی و کششی متنوعی وجود دارد که درد ناشی از دیسک کمر را کاهش می‌دهد. متخصص فیزیوتراپی نحوه صحیح انجام این تمرینات را آموزش می‌دهد تا فشار ناشی از الگوی نادرست راه رفتن روی دیسک کاهش یابد. با تقویت عضلات ستون فقرات، میزان فشار روی دیسک کمتر شده و این روند به تسکین درد کمک می‌کند.
جراحی
بهترین روش درمان پارگی دیسک کمر معمولاً جراحی است. در این روش، قسمت آسیب‌دیده دیسک که پاره شده برداشته می‌شود و زمینه برای ترمیم حلقه دیسک فراهم می‌گردد. همچنین احتمال بازگشت مشکل پس از جراحی در این روش نسبتاً پایین است.
انواع روش های جراحی دیسک کمر
انواع روش‌های جراحی برای درمان پارگی دیسک کمر عبارتند از:
- جراحی میکروسکوپی یا لامینکتومی که با استفاده از ابزارهای دقیق انجام می‌شود.
- آندوسکوپی که در این روش نیازی به برش بزرگ پوست نیست و بیمار سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه باز می‌گردد.
- جراحی با لیزر یا PLDD که معمولاً برای دیسک‌های برجسته یا ساییده شده (دژنره) کاربرد دارد. این روش کم‌تهاجمی بوده و خطرات کمتری نسبت به جراحی‌های سنتی دارد و در برخی بیماری‌ها و نواحی خاص بدن بسیار مؤثر است.
اگر درد پا شدید باشد یا ضعف در پاها در حال پیشرفت باشد، پزشک ممکن است تزریق استروئید اپیدورال تجویز کند. در موارد شدید که پارگی دیسک باعث فشار بر عصب و نخاع شده و منجر به فلج شود، جراحی فوری توسط متخصص ستون فقرات ضروری است.
در موارد نادر، ممکن است بیمار پس از جراحی همچنان درد داشته باشد که معمولاً با مصرف داروهای شل‌کننده عضلات تحت نظر پزشک کنترل می‌شود. عدم درمان به موقع می‌تواند وضعیت بیمار را وخیم‌تر کند؛ بنابراین در صورت مشاهده علائم بیماری حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
برای پیشگیری از مشکلات دیسک کمر، مراقبت صحیح از ستون فقرات، حفظ وضعیت مناسب هنگام ایستادن و نشستن، پرهیز از مصرف سیگار، انتخاب تغذیه سالم، ورزش منظم و رعایت اصول صحیح بلند کردن اجسام بسیار مهم است.
جمع بندی
پارگی دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که ماده ژله‌ای داخل دیسک به بیرون نشت کرده و به اعصاب فشار وارد می‌کند و باعث درد در کمر و پا می‌شود. عوامل خطر شامل افزایش سن، چاقی، کم‌تحرکی، سیگار، وضعیت نادرست بدن و مشاغل سنگین هستند. علائم شایع آن شامل درد، گزگز، بی‌حسی و ضعف عضلانی در ناحیه کمر و پا است. درمان شامل روش‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی، اصلاح سبک زندگی و در موارد شدید جراحی می‌باشد. پیشگیری با رعایت اصول ارگونومی، کاهش وزن، فعالیت بدنی منظم و ترک سیگار امکان‌پذیر است.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.