قاعده جمجمه یک ناحیه شلوغ و پیچیده با روزنه های مختلف است که نخاع، بسیاری از رگ های خونی و اعصاب همگی از آن عبور می کنند  و به همین دلیل جراحی تومور قاعده جمجمه امری بسیار پر مخاطره است.

جراحی تومور قاعده جمجمه ممکن است برای برداشتن توده‌های غیرسرطانی و سرطانی و ناهنجاری‌های زیرین مغز، قاعده جمجمه یا چند مهره بالای ستون فقرات انجام شود. از آنجایی که دیدن و دسترسی به این ناحیه بسیار دشوار است، جراحی تومور قاعده جمجمه ممکن است با یک روش اندوسکوپی کم تهاجمی انجام شود.

در این مقاله قصد داریم نحوه انجام جراحی تومور قاعده جمجمه را شرح دهیم و انواع تومور های جمجمه را به شما معرفی نماییم.

اهمیت پایه جمجمه در جراحی تومور قاعده جمجمه

پایه جمجمه قسمت پایینی جمجمه است که از سطح زیرین مغز پشتیبانی و از بسیاری از ساختارهای حیاتی محافظت می‌کند. این ناحیه شامل سقف کاسه چشم، استخوان گونه، بالای کام، ساختارهای عمیق مجرای گوش و قسمت پایین جمجمه پشت سر است. قاعده جمجمه شامل 12 عصب جمجمه و شریان های متعدد است که حواس پیچیده از جمله شنوایی، بینایی و تعادل را کنترل می کنند  و همین عوامل باعث سخت تر شدن جراحی تومور قاعده جمجمه می‌شود.

انواع تومور قاعده جمجمه 

اعصاب جمجمه ای که قاعده جمجمه و رگ های خونی مهمی که به جمجمه وارد یا خارج می شوند را اشغال می کنند ، جمجمه را به یکی از ظریف ترین و پیچیده ترین اندام های بدن انسان تبدیل می کند. انواع تومور هایی که ممکن است نیاز به جراحی تومور قاعده جمجمه داشته باشند، عبارتند از:

مننژیوم

تومور تشکیل شده از مننژها، غشایی که مغز و نخاع را احاطه کرده است.

کاورنوما (آنژیوم غاردار)

تجمع بزرگ و نامنظم عروق خونی کوچک در مغز یا نخاع

کندروسارکوم

ایجاد سرطان از سلول هایی که به طور معمول غضروف تولید می کنند

Clivus chordoma (نادر)

تومور با رشد آهسته در نزدیکی استخوان Clivus، واقع در نزدیکی قاعده جمجمه

نوروم آکوستیک (شوانوم دهلیزی)

تومور خوش خیمی که شنوایی و سایر اعصاب جمجمه و ساقه مغز را تحت تأثیر قرار می دهد.

تومورهای ساقه مغز

مجموعه ای از انواع مختلف تومورها که در ساقه مغز، حیاتی ترین بخش مغز قرار دارند.

اپیدرموئید

تومور مادرزادی (که در بدو تولد وجود دارد) که معمولاً تا بزرگسالی خود را نشان نمی دهد.

انسفالوسل

نشت مایع مغزی نخاعی

استزیونوروبلاستوما

تومور در حفره بینی فوقانی

تومورهای گلوموس ژوگولار، سوراخ ژوگولار و راس سنگی

این نوع تومور ها در ناحیه استخوان تمپورال رشد می کنند.

تومورهای هیپوفیز

تومورهایی که غده هیپوفیز را تحت تأثیر قرار می دهند و باعث اختلالات غدد درون ریز می شوند و باعث کاهش بینایی می شوند.

کرانیوفارنژیوم

تومور خوش خیمی که گسترش می یابد و باعث از دست دادن بینایی، اختلالات هورمونی و ناهنجاری های رشد می شود.

تومورهای استخوان تمپورال و سرطان

استخوان گیجگاهی و دستگاه شنوایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

فشرده سازی عروقی عصب جمجمه

از جمله اسپاسم همی صورت و تیک دولوروکس (نورالژی سه قلو) که باعث درد شدید در یک طرف صورت می شود.

کیست‌های عنکبوتیه

کیسه‌های پر از مایع که بین مغز یا نخاع و غشای عنکبوتیه قرار دارند، یکی از سه غشای پوشاننده مغز و نخاع.

اختلال اتصال جمجمه‌ای مهره‌ای

انواع اختلالات نئوپلاستیک، تروماتیک و مادرزادی که محل اتصال بین سر و گردن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

انواع جراحی تومور قاعده جمجمه

جراحی تومور قاعده جمجمه به دو روش اصلی انجام می‌شود. اگرچه روش ترجیحی آندوسکوپی است، اما بسته به نوع توموری که باید برداشته و  و همچنین محل آن، جراحی باز نیز یک گزینه است:

جراحی تومور قاعده جمجمه به روش آندوسکوپی

این نوع جراحی معمولاً نیازی به برش بزرگ ندارد. جراح ممکن است یک سوراخ کوچک در داخل بینی ایجاد کند تا به جراح مغز و اعصاب اجازه دهد تا از طریق یک لوله نازک نورانی به نام آندوسکوپ، زائده را خارج کند. ام آر آی نوعی عکس است که با استفاده از آهنربا و کامپیوتر از قاعده جمجمه گرفته می شود و ممکن است توسط یک متخصص رادیولوژی در حالی که متخصصان جراحی در حال عمل هستند انجام شود تا اطمینان حاصل شود که تمام سلول برداشته شده است.

جراحی تومور قاعده جمجمه باز

این نوع جراحی ممکن است به برش هایی در ناحیه صورت و جمجمه نیاز داشته باشد. ممکن است لازم باشد قسمت هایی از استخوان برداشته شود تا بتوان به محل زائده رسید. برای این نوع جراحی اغلب از میکروسکوپ اتاق عمل استفاده می شود.

بیشتر بخوانید: انواع روش های جراحی قاعده جمجمه

علائم تومور قاعده جمجمه

ممکن است علائم احتمالی زیادی از رشد یا ناهنجاری در ناحیه قاعده جمجمه حکایت داشته باشند که طولانی بودن این علائم ممکن است نیازمند جراحی تومور قاعده جمجمه باشد.این علائم عبارتند از:

• درد صورت
• سردرد
• سرگیجه
• مشکلات بینایی
• بی حسی
• ضعف صورت
• از دست دادن شنوایی یا صدای زنگ در گوش
• احتقان بینی یا عفونت های مکرر سینوسی

برای اطلاعات بیشتر مقاله علائم نیاز به جراحی قاعده جمجمه را مطالعه نمایید.

تشخیص وجود تومور در قاعده جمجمه

تشخیص رشد یا ناهنجاری هایی که ممکن است به جراحی تومور قاعده جمجمه نیاز داشته باشد بر اساس علائم شما و معاینه فیزیکی است. از آنجایی که این ناحیه به طور مستقیم قابل مشاهده نیست، این معاینات و مطالعات تصویربرداری بخش مهمی از تشخیص هستند:

• مطالعات تصویربرداری از مغز آزمایش‌های ویژه‌ای مانند MRI تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، MRA آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی، PET (توموگرافی گسیل پوزیترون) و  سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) تصاویری از جمجمه ایجاد می‌کنند تا به تیم پزشکی شما کمک کند رشد یا ناهنجاری را ببینند.
• بیوپسی ممکن است تکه کوچکی از رشد قاعده جمجمه بیرون آورده شود و زیر میکروسکوپ به آن نگاه شود. بیوپسی ممکن است با استفاده از یک آندوسکوپ که از طریق بینی و سینوس ها قرار می گیرد انجام شود. بیوپسی همچنین ممکن است با آسپیراسیون ریز نیاز یا بیوپسی اکسیزیونال انجام شود.
• تست های دیگر تعادل، اعصاب جمجمه، فعالیت عضلات، بینایی و شنوایی شما ممکن است بررسی شوند. مطالعات یا اسکن سایر نواحی و سیستم های بدن نیز ممکن است بررسی شود.

درمان و جراحی تومور قاعده جمجمه

درمان تومورها و شرایط قاعده جمجمه ممکن است شامل جراحی تومور قاعده جمجمه، پرتودرمانی، شیمی درمانی باشد. درمان تومور یا وضعیت قاعده جمجمه به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:

• محل تومور یا وضعیت
• برای تومورها، وسعت تومور و خوش خیم یا بدخیم بودن آن
• سلامت عمومی و ترجیحات بیمار در مورد گزینه های درمانی بالقوه.

اگر تومور بیمار خوش خیم باشد و در بخشی از قاعده جمجمه باشد که جراحان مغز و اعصاب می‌توانند با خیال راحت آن را به طور کامل خارج کنند، ممکن است جراحی تنها درمان مورد نیاز باشد. اگرچه بسیاری از تومورها در معرض جراحی اندوسکوپی اندونازال کم تهاجمی هستند، در واقع رویکردهای مختلفی برای جراحی تومورهای قاعده جمجمه وجود دارد.

علاوه بر جراحی آندوسکوپی و باز جمجمه، بسته به نوع رشد یا ناهنجاری قاعده جمجمه، ممکن است به این درمان‌ها نیاز باشد:

• شیمی درمانی: اینها داروهایی هستند که برای درمان ضایعات ناشی از سرطان استفاده می شوند.
• پرتو درمانی.:درمان با اشعه ایکس ممکن است برای کنترل رشدی در قاعده جمجمه استفاده شود که نمی‌توان آن را به طور کامل با جراحی برداشت.
• چاقوی گاما: این نوع خاصی از پرتودرمانی است که از پرتوهای دقیق اشعه ایکس برای هدف قرار دادن رشد در قاعده جمجمه استفاده می کند.
• درمان پرتو پروتون: این نوع دیگری از پرتودرمانی است که برای داشتن دقت و دوز بیشتر برای تومورها طراحی شده است.

ذرات درمانی: این جدیدترین روش رادیوتراپی است. از ذرات پر انرژی با عوارض جانبی کمتر استفاده می کند. رادیوتراپی یون کربن نوعی از ذرات درمانی است.

مراقبت های بعد از جراحی تومور قاعده جمجمه

پزشکان پس از جراحی تومور قاعده جمجمه  از پرتودرمانی استفاده می کنند که نمی توانند به طور کامل به طور ایمن برداشته شوندهمچنین از این نوع درمان برای بدخیم ترین تومورها استفاده می شود.پرتودرمانی همچنین برای درمان تومورهای قاعده جمجمه واقع در مناطقی از مغز که برداشتن جراحی ناامن است، استفاده می شود.

دو نوع پرتو درمانی برای درمان تومورهای قاعده جمجمه استفاده می شود

• پرتودرمانی خارجی
• رادیوسرجری استریوتاکتیک

برای یک تومور کوچک پایه جمجمه که هیچ علامت قابل توجهی ایجاد نمی کند، مشاهده ممکن است یک گزینه باشد. اگر تومور قاعده جمجمه رشد نکند و به عملکرد آسیبی وارد نکند، ممکن است بیمار نیازی به درمان نداشته باشد.

همچنین پس از جراحی تومور قاعده جمجمه، شما به وسیله تیم پزشکی از نزدیک تحت مراقبت قرار خواهید گرفت.

هدف آنها این است که به شما اجازه دهند به فعالیت های عادی زندگی روزمره بازگردید. برخی از افراد به درمان مداوم از جمله رادیوتراپی، رادیوسرجری و پرتو درمانی نیاز دارند. بسیاری به تصویربرداری مکرر نیاز دارند تا مطمئن شوند که رشد در طول زمان باز نمی گردد.

از آنجایی که این نوع جراحی می تواند بسیار استرس زا باشد، دریافت حمایت از دوستان و خانواده نیز مهم است. تیم درمانی شما همچنین می‌تواند سلامت روان و منابع گروهی را برای شما و خانواده‌تان پشتیبانی کند.

نتیجه

تومور قاعده جمجمه انواع مختلفی دارد و هرکدام نیز بنا به تشخیص جراح قاعده جمجمه روش درمان مختص به خود را دارد، رد این مقاله سعی بر این شد که جراحی تومور جمجمه را برای شما شرح دهیم همچنین انواع تومور هایی که در قاعده جمجمه ایجاد می‌شوند را به شما بطور مختصر معرفی کنیم.

سوالات متداول‎

• آیا عوارض جراحی تومور قاعده جمجمه نگران کننده است؟

اگر این عوارض بیش از 1 هفته طول کشید باید با پزشک خود موضوع را در میان بگذارید.

• آیا جراحی جمجمه سر فقط برای تومور است؟

خیر، جراحی جمجمه سر برای موارد مختلفی انجام می‌شود از جمله خونریزی مغزی، مننژیت و…..

منبع: gainesvilleindustrial

دکتر بختوری