مکانیسم سلول‌های بدن و تکثیر آنها : بدن ما از تجمع میلیون‌ها سلول تشکیل‌شده است که هرکدام از آنها وظیفه مشخصی بر عهده دارند. مکانیسم سلول‌های بدن انسان به این صورت است که سلول‌ها هر کدام چرخه طبیعی رشد خودشان را دارند و به دلایل مختلفی ازجمله فرسودگی یا مرگ، شروع به تقسیم‌شدن می‌کنند و به این طریق یک سلول جایگزین برای خودشان تولید می‌کنند. به‌طورمعمول بدن انسان چرخه تولید و تکثیر سلول‌ها را کنترل و مدیریت می‌کند. اما گاهی به دلیل یک مشکل وراثتی و یا محیطی بدن نمی‌تواند تقسیم سلول‌ها را کنترل کند، درنتیجه سلول‌ها بیش‌ازحد تقسیم می‌شوند و توده یا تومور را تشکیل می‌دهند.
انواع تومور
تومور انواع مختلفی دارد. سه نوع اصلی آن عبارتند از:
- خوش خیم
- پیش بدخیم (پیش سرطانی)
- بدخیم
تومور خوش خیم
تومور خوش خیم سرطانی نیستند. آنها یا نمی‌توانند گسترش یافته یا رشد کنند یا بسیار کند رشد می‌کنند. اگر پزشک آنها را بردارد، به طور‌کلی بر نمی‌گردند. اکثر آنها آسیب‌رسان نیستند و بعید است که بر سایر قسمت‌های بدن تاثیر بگذارند. با این حال، اگر آنها بر اعصاب یا رگ‌های خونی فشار بیاورند یا باعث تولید بیش از حد هورمون‌ها شوند، مانند سیستم غدد درون‌ریز، می‌توانند باعث درد یا مشکلات دیگر شوند. انواع تومور خوش‌خیم عبارتند از:
- آدنوم
- فیبروم
- همانژیوم
- لیپوم
آدنوم ها
آدنوم در بافت اپیتلیال غدد ایجاد می‌شود، که غشای نازکی است که غدد، اندام‌ها و سایر ساختارهای بدن را می‌پوشاند. آدنوم‌ها به عنوان سرطان شروع نمی‌شوند. با این حال، برخی از آنها می‌توانند تغییر کنند و تبدیل به آدنوکارسینوما شوند که سرطانی هستند. مانند:
- پولیپ در روده بزرگ
- فیبروآدنوما، یک شکل شایع تومور خوش خیم پستان است.
- آدنوم‌های کبدی که در کبد ایجاد می‌شود.
فیبروم
فیبروم تومورهای خوش‌خیمی هستند که می‌توانند بر روی بافت فیبری یا پیوندی هر اندامی رشد کنند. برخی فیبروم‌ها می‌توانند علائم ایجاد کنند و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. در موارد نادر، فیبروئیدها می‌توانند تغییر کرده و به فیبروسارکوم تبدیل شوند که سرطانی هستند. برخی از انواع فیبروم‌ها عبارتند از:
- فیبروم رحمی که شایع است و می‌تواند باعث خونریزی واژینال، درد یا ناراحتی لگن یا بی‌اختیاری ادرار شود.
- آنژیوفیبروم‌ها که می‌توانند به صورت برجستگی‌های قرمز کوچک روی صورت ظاهر شوند.
- درماتوفیبروم‌ها که روی پوست ظاهر می‌شوند، اغلب در ساق پا ظاهر می‌شوند.
همانژیوم
همانژیوم تومورهای خوش‌خیمی هستند که با رشد بیش از حد رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند. آنها می‌توانند به عنوان علائم توت فرنگی قرمز روی پوست ظاهر شوند یا در داخل بدن ایجاد شوند. آنها اغلب هنگام تولد وجود دارند و در دوران کودکی ناپدید می‌شوند. همانژیوم‌ها معمولا نیازی به درمان ندارند، اما در صورت برطرف نشدن، جراحی لیزر و سایر گزینه‌ها در دسترس است.
لیپوم ها
لیپوم‌ها نوعی تومور بافت نرم است و از سلول‌های چربی تشکیل شده است. اغلب افراد ۶۰-۴۰ ساله را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اکثر لیپوم‌ها کوچک، بدون درد، لاستیکی، در لمس نرم و متحرک هستند. آنها اغلب در پشت، شانه‌ها، بازوها، باسن و بالای ساق پا ظاهر می‌شوند. برخی از انواع لیپوم‌ها عبارتند از:
- فیبرولیپوما که حاوی سلول‌های چربی و بافت همبند فیبری است.
- آنژیولیپوم‌ها که در زیر پوست ظاهر می‌شوند.
تومور پیش بدخیم(پیش سرطانی)
در این تومورها، سلول‌ها هنوز سرطانی نیستند، اما احتمال بدخیم شدن را دارند. انواع تومور پیش بدخیم عبارتند از:
- کراتوز اکتینیک
- دیسپلازی گردن رحم
- متاپلازی ریه
- لوکوپلاکیا
کراتوز اکتینیک
کراتوز اکتینیک، نوعی بیماری پوستی است که در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب ایجاد می‌شود که اکثرا در افراد دارای پوست روشن ایجاد می‌شود.
دیسپلازی دهانه رحم
در دیسپلازی دهانه رحم، تغییری در سلول‌های سرویکس ایجاد می‌شود. پزشک ممکن است این سلول‌ها را در طول آزمایش پاپ اسمیر پیدا کند. دیسپلازی گردن رحم اغلب از ویروس پاپیلومای انسانی(HPV) ناشی می‌شود. سرطانی نیستند، اما ممکن است 10 تا 30 سال بعد بدخیم شوند، در نتیجه سرطان دهانه رحم ایجاد می‌شود. جراح ممکن است با استفاده از تکنیک‌های انجماد یا برداشتن مخروطی از بافت دهانه رحم، سلول‌ها را خارج کند.
متاپلازی ریه
متاپلازی ریه، برآمدگی‌هایی که در برونش‌ها، لوله‌هایی که هوا را به ریه‌ها منتقل می‌کنند، رخ می‌دهد. لایه داخلی برونش‌ها حاوی سلول‌های غده‌ای است. در برخی از افراد، از جمله افراد سیگاری، می‌تواند تغییر کرده و به سلول‌های سرطانی تبدیل شود.
لوکوپلاکیا
لوکوپلاکیا باعث ایجاد لکه‌های سفید ضخیم در دهان می‌شود. این لکه‌ها بدون درد هستند و شکل نامنظمی دارند. افرادی که دارای این نوع لکه‌ها هستند، باید در صورت برطرف نشدن آن طی ۲ هفته به پزشک مراجعه کنند. اگر پزشک معتقد باشد که لکه‌ها می‌توانند سرطانی شوند، ممکن است از لیزر یا جراحی برای برداشتن آنها استفاده کند. آنها همچنین باید تغییراتی را که در این لکه‌ها رخ می‌دهد را زیر نظر داشته باشند و در صورت لزوم سیگار کشیدن یا تنباکو را ترک کنند.
تومور بدخیم
تومور بدخیم سرطانی هستند. آنها زمانی رشد می‌کنند که سلول‌ها به طور غیرقابل کنترل رشد کنند. در صورت رشد و گسترش سلول‌ها، بیماری می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد. تومورهای بدخیم می‌توانند به سرعت رشد کرده و در فرآیندی به نام متاستاز به سایر نقاط بدن گسترش یابند.
سلول‌های سرطانی که به سایر نقاط بدن حرکت می‌کنند همان سلول‌های اولیه هستند، اما توانایی حمله به اندام‌های دیگر را دارند. به عنوان مثال، اگر سرطان ریه به کبد سرایت کند، سلول‌های سرطانی کبد همان سلول‌های سرطانی ریه هستند.
همیشه مشخص نیست که تومور در آینده چگونه عمل می‌کند. برخی از تومورهای خوش‌خیم می‌توانند بدخیم شوند. به همین دلیل، بهتر است هر گونه رشد تومور را زیر نظر داشته باشید. انواع تومورهای بدخیم عبارتند از:
- سرطان
- سارکوم
- تومور سلول‌های زایا
- بلاستوما
سرطان
سرطان یک نوع شایع تومور بدخیم هستند. این تومورها از سلول‌های اپیتلیال تشکیل می‌شوند که در پوست و بافتی که اندام‌های بدن را می‌پوشاند وجود دارد. سرطان می‌تواند در معده، پروستات، لوزالمعده، ریه، کبد، روده بزرگ یا سینه ایجاد شود.
سارکوم
سارکوم در بافت همبند مانند غضروف، استخوان، چربی و اعصاب شروع می‌شوند. منشا آنها از سلول‌های خارج از مغز استخوان است. اکثر سارکوم‌ها بدخیم هستند.
تومورهای سلول‌های زایا
تومورهای سلول‌های زایا در سلول‌های تولید‌کننده اسپرم و تخمک ایجاد می‌شوند. آنها معمولا در تخمدان‌ها یا بیضه‌ها ظاهر می‌شوند، اما ممکن است در مغز، شکم یا قفسه سینه نیز ظاهر شوند.
بلاستوما
بلاستوما از بافت جنینی یا سلول‌های در حال توسعه ایجاد می‌شوند. بلاستوما در کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان شایع است. آنها می‌توانند منجر به ایجاد تومور در مغز، چشم یا سیستم عصبی شوند.
علائم تومور چیست؟
علائم تومور بسته به محل ایجاد، میزان گسترش، اندازه تومور و سرطانی یا غیرسرطانی‌بودن آن متفاوت است. برای مثال وقتی تومور در مغز ایجاد شود، فرد علائمی نظیر سردرد و فشار مغزی را تجربه می‌کند. درحالی‌که ایجاد تومور در روده باعث بروز علائمی نظیر لاغری، دفع خون، کمبود آهن و یبوست می‌شود. با این حال برخی از انواع تومورها هیچ علامت مشخصی در فرد ایجاد نمی‌کنند. برخی از علائمی که افراد هنگام ابتلا به تومور ممکن است تجربه کنند عبارت‌اند از:
- خستگی و ضعف
- تب یا لرز
- بی‌اشتهایی و کاهش وزن بی‌دلیل
- تعریق شبانه
- احساس درد
یادتان باشد بروز این علائم به منزله وجود تومورهای خوش‌خیم و بدخیم در شما نیست و تشخیص قطعی وجود تومور تنها توسط پزشک و انجام آزمایش‌های تکمیلی صورت می‌گیرد. توصیه می‌کنیم هرگاه این علائم را در خود و یا اطرافیانتان مشاهده کردید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرده و برای انجام آزمایش‌های مختلف اقدام کنید.
دلایل تشکیل تومورها
عواملی که موجب بروز انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم در بدن می‌شوند، در بسیاری از موارد ناشناخته هستند، اما در برخی موارد دلایل ایجاد تومورها عبارتند از:
- عوامل سرطان‌زا، سموم و مواد شیمیایی موجود در محیط مانند قرار گرفتن در معرض پرتوهای سرطان‌زا
- سابقه ژنتیکی
- جهش‌های ژنتیکی
- استرس و فشارهای عصبی
- رژیم غذایی نامناسب
- تروما و جراحت‌های موضعی
- التهاب یا عفونت