دردهای مزمن کمر و عوارض ناشی از بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک بین‌مهره‌ای، امروز از رایج‌ترین دلایل مراجعه بیماران به کلینیک‌های تخصصی ستون فقرات محسوب می‌شوند. هنگامی که روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، دارو یا تزریقات کمری تسکین کافی ایجاد نکنند، عمل دیسک کمر به‌عنوان راهکاری مؤثر و نجات‌بخش مطرح می‌شود. در این مسیر، انتخاب جراحی باتجربه و ماهر نقشی کلیدی در کیفیت نتایج و کاهش عوارض دارد. دکتر حسین زاده بختوری، از برجسته‌ترین متخصصان این حوزه، با درک دقیق از ساختار پیچیده ستون فقرات و تسلط بر نوین‌ترین تکنیک‌های جراحی، روند بهبودی بیماران را سریع‌تر، ایمن‌تر و مؤثرتر کرده است.
تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید.
عمل دیسک کمر چیست؟
عمل دیسک کمر روشی درمانی است که با هدف کاهش فشار وارد بر اعصاب نخاعی انجام می‌شود. این عمل معمولاً زمانی ضرورت پیدا می‌کند که دیسک بین‌مهره‌ای دچار بیرون‌زدگی، پارگی یا تخریب شده و موجب درد، بی‌حسی یا ضعف در پاها گردد. دیسک‌ها همچون بالشتک میان مهره‌ها عمل کرده و وظیفه ضربه‌گیری ستون فقرات را بر عهده دارند. اما در صورت آسیب‌دیدگی یا بیرون‌زدگی، به ریشه‌های عصبی فشار وارد کرده و علائمی مانند درد شدید در کمر یا پا، بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی و محدودیت حرکتی ایجاد می‌کنند. هنگامی که درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی یا تزریق‌های کمری مؤثر واقع نشوند، عمل دیسک کمر به‌عنوان گزینه درمانی مطرح می‌شود.
عمل دیسک کمر بسته چیست؟
جراحی بسته دیسک کمر، که با نام جراحی کم‌تهاجمی دیسک نیز شناخته می‌شود، روشی پیشرفته و نوین برای درمان پارگی یا بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای به شمار می‌رود. در این روش به جای ایجاد برش‌های بزرگ و باز کردن کامل عضلات و استخوان‌ها، تنها برشی کوچک در حدود ۱ تا ۲ سانتی‌متر انجام می‌گیرد. سپس با استفاده از ابزارهای تخصصی و فناوری‌های روز مانند اندوسکوپ یا لیزر، دیسک آسیب‌دیده درمان می‌شود. این تکنیک با کاهش درد پس از عمل، کوتاه‌تر شدن دوران نقاهت و بازگشت سریع‌تر بیمار به زندگی عادی همراه است.
عمل دیسک کمر باز چیست؟
جراحی باز دیسک کمر، از قدیمی‌ترین و متداول‌ترین روش‌ها برای درمان بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک بین‌مهره‌ای به شمار می‌آید. در این روش، جراح با ایجاد برشی نسبتاً بزرگ در ناحیه کمر، مستقیماً به مهره‌ها و دیسک آسیب‌دیده دسترسی پیدا کرده و بخشی از دیسک که بر اعصاب فشار وارد می‌کند را خارج می‌سازد. این نوع جراحی معمولاً در شرایط زیر انجام می‌شود:
- رفع فشار از روی عصب نخاعی و ریشه‌های عصبی
- کاهش درد شدید، بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلانی
- درمان دیسک‌های پاره‌شده، حجیم یا دارای بیرون‌زدگی گسترده
عمل دیسک کمر بسته بهتر است یا باز؟
انتخاب بین جراحی باز یا بسته دیسک کمر به شرایط بیمار، میزان آسیب دیسک و نظر پزشک متخصص بستگی دارد و نمی‌توان یک روش را به‌طور مطلق بهتر دانست. جراحی باز معمولاً با ایجاد برشی بزرگ‌تر در حدود چند سانتی‌متر انجام می‌شود و به همین دلیل احتمال آسیب به بافت‌های اطراف، عوارض و دوره نقاهت طولانی‌تری دارد. این روش بیشتر در موارد پارگی‌های بزرگ، بیرون‌زدگی‌های شدید یا شرایط پیچیده دیسک به کار می‌رود و اغلب نیازمند بیهوشی عمومی و بستری چند روزه است.
در مقابل، جراحی بسته یا کم‌تهاجمی با برشی بسیار کوچک (کمتر از یک سانتی‌متر) انجام می‌شود و با کمک ابزارهای پیشرفته مانند اندوسکوپ یا لیزر، فشار از روی عصب برداشته می‌شود. این روش معمولا با بی‌حسی موضعی یا بیهوشی سبک قابل انجام است، عوارض کمتری دارد، دوران نقاهت کوتاه‌تر است و بیمار سریع‌تر می‌تواند به فعالیت‌های روزمره بازگردد. البته به دلیل استفاده از تجهیزات مدرن، هزینه آن نسبت به جراحی باز بالاتر است و بیشتر برای موارد خفیف تا متوسط فتق دیسک توصیه می‌شود.
چه زمانی عمل دیسک کمر ضروری است؟
عمل دیسک کمر زمانی لازم می‌شود که بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک بین‌مهره‌ای فشار زیادی بر اعصاب نخاعی وارد کرده و زندگی روزمره فرد را به‌شدت مختل کند، به‌ویژه در شرایطی که درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی یا تزریق اپیدورال نتیجه‌ای نداشته باشند. مهم‌ترین موقعیت‌هایی که نیاز به عمل جراحی را ضروری می‌سازند شامل این موارد است:
- ادامه یافتن درد بیش از شش هفته بدون پاسخ به درمان‌های غیرجراحی
- درد شدید و مداومی که مانع انجام فعالیت‌های روزانه یا خواب راحت شود
- احساس بی‌حسی یا گزگز دائمی در پاها یا باسن
- ضعف عضلات پا، مانند مشکل در راه رفتن روی پاشنه یا پنجه و بلند کردن پا
- کاهش یا از بین رفتن رفلکس‌های طبیعی بدن
- درد سیاتیک که از کمر به باسن، ران، پشت زانو یا ساق پا تیر می‌کشد
- درد مقاوم به داروهای معمول
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
- بی‌حسی در ناحیه تناسلی یا اطراف باسن
- بروز ناگهانی ضعف شدید در پاها
انواع عمل دیسک کمر
عمل دیسک کمر با روش‌های گوناگونی انجام می‌شود و انتخاب هر روش به شرایط دیسک، میزان آسیب و شدت علائم بیمار بستگی دارد. هدف اصلی، دستیابی به بهترین نتیجه درمانی با کمترین عوارض ممکن است. آشنایی با این روش‌ها به بیماران کمک می‌کند تا با همراهی و مشورت پزشک متخصص، انتخابی آگاهانه داشته باشند. مهم‌ترین روش‌های جراحی دیسک کمر عبارت‌اند از:
جراحی میکروسکوپیک (Microdiscectomy)
جراحی میکروسکوپی دیسک کمر روشی مشابه جراحی باز است، اما با ایجاد برشی کوچک‌تر در حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر و با استفاده از میکروسکوپ جراحی انجام می‌شود. میکروسکوپ به جراح این امکان را می‌دهد تا ناحیه آسیب‌دیده را با دقت بسیار بالا مشاهده کرده و بخش دیسک مشکل‌دار را بدون صدمه به بافت‌های سالم اطراف خارج کند. به دلیل کوچک بودن برش و تهاجم کمتر، بیماران پس از عمل معمولاً درد کمتری احساس کرده و دوره نقاهت کوتاه‌تری را پشت سر می‌گذارند. این روش بیشتر برای موارد فتق دیسک متوسط تا شدید کاربرد دارد، جایی که دسترسی دقیق‌تر و کنترل بهتر روی اعصاب ضروری است.
جراحی آندوسکوپی یا لاپاروسکوپی دیسک کمر (Endoscopic Discectomy)
در جراحی آندوسکوپی دیسک کمر، جراح با ایجاد برشی بسیار کوچک کمتر از ۱ سانتی‌متر و استفاده از دوربین آندوسکوپ همراه با ابزارهای ویژه، داخل کانال نخاع را مشاهده کرده و دیسک آسیب‌دیده را خارج می‌کند. این روش کاملاً کم‌تهاجمی بوده و به دلیل برش کوچک، درد و خونریزی پس از عمل کاهش یافته و بیمار سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره بازمی‌گردد. جراحی آندوسکوپی نیازمند تجهیزات پیشرفته و جراح ماهر است و برای همه بیماران مناسب نیست؛ به‌ویژه در موارد فتق دیسک بسیار بزرگ یا پیچیده توصیه نمی‌شود.
جراحی بسته یا پرکوتانئوس (Percutaneous Discectomy)
در این روش جراحی، بدون نیاز به برش باز، جراح با استفاده از یک سوزن یا لوله بسیار کوچک وارد دیسک شده و بخشی از مواد داخلی آن را خارج می‌کند تا فشار روی عصب کاهش یابد. این تکنیک کم‌تهاجمی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار می‌تواند همان روز یا نهایتاً روز بعد مرخص شود. جراحی پرکوتانئوس بیشتر برای فتق‌های کوچک تا متوسط مناسب است و در موارد شدید یا دیسک‌های پاره‌شده، اثربخشی آن محدودتر است.
جراحی لیزری دیسک کمر (Laser Discectomy)
در این روش، انرژی لیزر برای تبخیر بخش کوچکی از دیسک به‌کار می‌رود تا حجم دیسک کاهش یافته و فشار روی عصب کم شود. جراحی لیزری کم‌تهاجمی است و نیازی به برش بزرگ ندارد، بنابراین بیماران درد کمتری را تجربه کرده و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارند. به دلیل محدودیت در میزان برداشت بافت دیسک، این روش بیشتر برای فتق‌های خفیف تا متوسط مناسب است و در فتق‌های بزرگ یا پیچیده کارایی کمتری دارد. همچنین به دلیل هزینه بالای تجهیزات لیزری، همه مراکز درمانی به این تکنولوژی دسترسی ندارند.
فیوژن ستون فقرات (Spinal Fusion)
در شرایطی که دیسک به‌طور شدید آسیب دیده یا ستون فقرات دچار ناپایداری باشد، ممکن است نیاز به فیوژن یا جوش دادن مهره‌ها باشد. در این روش، جراح با استفاده از پیوند استخوان و ابزارهایی مانند پیچ و پلاک، دو یا چند مهره را به هم متصل می‌کند تا ثبات ستون فقرات حفظ شود. با انجام فیوژن، حرکت بین مهره‌های جوش‌خورده از بین می‌رود. این جراحی نسبت به سایر روش‌ها بزرگ‌تر و پیچیده‌تر است و دوره نقاهت طولانی‌تری دارد و ممکن است محدودیت حرکتی ایجاد کند. در مواردی که درد شدید، ناپایداری قابل توجه یا آسیب جدی وجود دارد، فیوژن ستون فقرات یکی از مؤثرترین گزینه‌های درمانی محسوب می‌شود.
دیسککتومی
دیسککتومی به معنای برداشتن بخشی از دیسک آسیب‌دیده یا بیرون‌زده است که با فشار بر اعصاب نخاعی موجب درد، بی‌حسی یا ضعف در پاها می‌شود. هدف اصلی این جراحی، کاهش فشار روی اعصاب و تسکین علائم بیمار است. معمولاً جراح با ایجاد برشی کوچک در پشت کمر به دیسک دسترسی یافته و بخش بیرون‌زده یا آسیب‌دیده آن را خارج می‌کند.
انواع اصلی دیسککتومی عبارت‌اند از:
- دیسککتومی باز (Open Discectomy): در این روش، جراح با ایجاد برشی بزرگ‌تر و دسترسی مستقیم، قسمت آسیب‌دیده دیسک را خارج می‌کند.
- میکرودیسککتومی (Microdiscectomy): روشی کم‌تهاجمی که با برشی کوچک‌تر و استفاده از میکروسکوپ جراحی انجام می‌شود و آسیب کمتری به بافت‌های اطراف وارد می‌کند.
لامینوتومی کمر (Lumbar Laminotomy)
لامینوتومی یک جراحی کم‌تهاجمی ستون فقرات است که طی آن جراح بخشی از استخوان لامینا، قسمتی از مهره که پشت نخاع را پوشش می‌دهد، را برمی‌دارد. هدف از این عمل، افزایش فضای کانال نخاعی و کاهش فشار بر روی اعصاب است. این روش عمدتاً برای درمان مشکلاتی استفاده می‌شود که باعث فشرده شدن اعصاب در ناحیه کمر می‌شوند، از جمله:
- تنگی کانال نخاعی
- فتق یا بیرون‌زدگی دیسک
- رشد اضافی استخوان یا زائده‌های استخوانی که منجر به فشار و تحریک عصب می‌شوند
جراحی دیسک مصنوعی (Artificial Disc Replacement)
در جراحی دیسک مصنوعی، دیسک آسیب‌دیده یا فرسوده بین مهره‌ها به‌طور کامل برداشته شده و به جای آن یک دیسک مصنوعی قرار می‌گیرد. هدف این روش، کاهش درد و حفظ حرکت طبیعی ستون فقرات است. برخلاف جراحی فیوژن که مهره‌ها را به هم جوش می‌دهد و حرکت آن‌ها را محدود می‌کند، در این عمل، تحرک طبیعی مهره‌ها تا حد زیادی حفظ می‌شود. دیسک‌های بین‌مهره‌ای ممکن است با گذر زمان دچار فرسودگی، پارگی یا بیرون‌زدگی شوند و باعث درد، ناپایداری و محدودیت حرکتی گردند. در چنین شرایطی، جایگزینی دیسک با پروتز مصنوعی می‌تواند گزینه‌ای مؤثر باشد، به‌ویژه برای بیمارانی که نیاز به حفظ انعطاف‌پذیری و عملکرد طبیعی ستون فقرات دارند.
مزایای عمل دیسک کمر
وقتی دیسک کمر به مرحله‌ای برسد که درد شدید، بی‌حسی یا ضعف عضلانی زندگی روزمره فرد را مختل کند و روش‌های غیرجراحی پاسخ‌گو نباشند، جراحی می‌تواند بهترین و مؤثرترین گزینه باشد. برخلاف تصور برخی، عمل دیسک کمر در این شرایط نه تنها خطر جدی ایجاد نمی‌کند، بلکه فواید قابل توجهی برای بیمار به همراه دارد. پزشک متخصص پس از بررسی دقیق، مناسب‌ترین روش جراحی—چه باز، کم‌تهاجمی یا جایگزینی دیسک—را انتخاب می‌کند تا بهترین نتیجه حاصل شود.
مهم‌ترین مزایای عمل دیسک کمر عبارت‌اند از:
- کاهش یا رفع درد شدید: جراحی به‌طور چشمگیری درد کمر و درد تیرکشنده پا (سیاتیک) را کاهش می‌دهد.
- آزادسازی فشار روی اعصاب: با برداشتن بخش بیرون‌زده یا آسیب‌دیده دیسک، فشار از روی اعصاب برداشته شده و خطر آسیب دائمی کاهش می‌یابد.
- بهبود عملکرد عصبی و حرکتی: ضعف عضلانی، بی‌حسی یا گزگز اندام‌ها که ناشی از فشار دیسک است، پس از جراحی بهبود می‌یابد.
- بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره: بیمار پس از دوره نقاهت کوتاه می‌تواند به کار، ورزش و زندگی عادی خود بازگردد.
- جلوگیری از پیشرفت آسیب عصبی: درمان به‌موقع از آسیب‌های جدی و برگشت‌ناپذیر ریشه‌های عصبی جلوگیری می‌کند.
- کاهش نیاز به مصرف دارو: با کاهش درد، وابستگی به مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب کمتر می‌شود.
- ارتقای کیفیت زندگی: کاهش درد و بهبود توانایی حرکتی، سطح زندگی بیمار را به شکل قابل توجهی ارتقا می‌دهد.
- بهره‌مندی از روش‌های کم‌تهاجمی: تکنیک‌های نوین مانند میکرودیسککتومی و جراحی بسته باعث کاهش عوارض، درد کمتر و کوتاه‌تر شدن دوره نقاهت می‌شوند.
عمل دیسک کمر چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام عمل دیسک کمر، بیمار ابتدا به اتاق عمل منتقل می‌شود و بسته به نوع جراحی، تحت بیهوشی عمومی، بی‌حسی نخاعی یا بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد. سپس بیمار به‌صورت خوابیده روی شکم قرار می‌گیرد تا جراح دسترسی مناسبی به ناحیه کمر داشته باشد. در جراحی باز، برشی در حدود ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر روی کمر ایجاد شده و عضلات به آرامی کنار زده می‌شوند. در صورت نیاز، بخشی از استخوان لامینا برداشته می‌شود تا مسیر دسترسی به دیسک آسیب‌دیده باز شود. در مقابل، در جراحی بسته یا کم‌تهاجمی تنها یک برش کوچک ۱ تا ۲ سانتی‌متری ایجاد می‌شود و جراح با کمک ابزارهای پیشرفته مانند اندوسکوپ یا لیزر، به دیسک دسترسی پیدا می‌کند.
هدف اصلی جراحی، برداشتن بخش آسیب‌دیده یا بیرون‌زده دیسک است که روی اعصاب فشار وارد می‌کند و باعث درد یا بی‌حسی می‌شود. پس از آزادسازی اعصاب و اطمینان از جریان خون مناسب، بافت‌ها و عضلات به جای خود بازگردانده شده و برش پوست با بخیه یا منگنه بسته می‌شود. در جراحی‌های کم‌تهاجمی، به دلیل کوچک بودن برش، بخیه‌ها ظریف‌تر بوده و ترمیم زخم سریع‌تر انجام می‌شود. در پایان عمل، بیمار به بخش ریکاوری منتقل می‌شود تا وضعیت او تحت نظر قرار گیرد. مدت زمان جراحی بسته به روش انتخابی متفاوت است؛ جراحی باز معمولاً بین ۱ تا ۳ ساعت طول می‌کشد، در حالی که روش‌های بسته حدود ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت زمان می‌برند.
مراقبت‌های بعد از عمل دیسک کمر
مراقبت‌های بعد از عمل دیسک کمر نقش بسیار مهمی در تسریع بهبودی و پیشگیری از عوارض احتمالی دارند. رعایت این نکات می‌تواند تاثیر عمل جراحی را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. بی‌توجهی به مراقبت‌ها ممکن است باعث عود دیسک یا کندی روند ترمیم شود. مهم‌ترین توصیه‌های پس از جراحی عبارت‌اند از:
- در روزهای اولیه پس از عمل استراحت کافی ضروری است، اما از بی‌تحرکی کامل خودداری کنید.
- پیاده‌روی کوتاه و آرام از روز اول یا دوم پس از جراحی توصیه می‌شود تا گردش خون بهبود یابد و از تشکیل لخته خون جلوگیری شود.
- مصرف داروهای مسکن، ضدالتهاب و آنتی‌بیوتیک باید دقیقاً طبق دستور پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه داروهای جدید پرهیز کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین و انجام حرکات ناگهانی کمر خودداری کنید.
- نشستن طولانی و رانندگی در هفته‌های اول پس از جراحی ممنوع است.
- معمولاً ۳ تا ۶ هفته پس از عمل، با نظر پزشک، جلسات فیزیوتراپی آغاز می‌شود تا عضلات کمر و شکم تقویت شده و احتمال عود دیسک کاهش یابد.
- رژیم غذایی غنی از پروتئین، کلسیم، ویتامین C و مصرف مایعات کافی به ترمیم سریع‌تر کمک می‌کند.
- برای پیشگیری از یبوست که ممکن است به دلیل داروها یا کم‌تحرکی ایجاد شود، مصرف فیبر را افزایش دهید و در صورت نیاز با پزشک مشورت کنید.
- دخانیات و الکل روند بهبود زخم و ترمیم دیسک را کند می‌کنند، بنابراین باید کاملاً کنار گذاشته شوند.
- زخم جراحی را تمیز و خشک نگه دارید و در صورت مشاهده قرمزی، ترشح یا درد شدید در محل بخیه، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
- هنگام برخاستن از حالت خوابیده، ابتدا به پهلو بچرخید، سپس با کمک دست‌ها بنشینید و به آرامی بلند شوید. هیچ‌گاه به‌صورت ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده بلند نشوید.
عوارض احتمالی عمل دیسک کمر
عمل دیسک کمر، مانند هر عمل جراحی دیگر، ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. برخی از این عوارض موقتی هستند و پس از گذشت زمان برطرف می‌شوند، اما برخی دیگر ممکن است دائمی باشند و نیازمند پیگیری و مراقبت بیشتر باشند. آگاهی از این عوارض به بیمار کمک می‌کند تا قبل از اقدام به جراحی، دید واقع‌بینانه‌ای نسبت به روند درمان و نتایج آن داشته باشد. مهم‌ترین عوارض احتمالی عمل دیسک کمر عبارت‌اند از:
- عفونت در محل جراحی یا اطراف دیسک
- خونریزی یا تشکیل هماتوم (تجمع خون در بافت‌ها)
- آسیب به ریشه‌های عصبی در ناحیه جراحی
- بی‌حسی یا ضعف موقتی در پاها
- نشت مایع مغزی نخاعی (CSF leak) در برخی بیماران
- عود مجدد دیسک در همان ناحیه یا دیسک‌های مجاور
- ایجاد لخته خون در پاها (ترومبوز وریدی)
- درد مداوم یا مزمن پس از عمل (Post Laminectomy Syndrome)
- محدودیت حرکتی ستون فقرات در صورت ایجاد چسبندگی یا اسکار جراحی
- واکنش‌های ناشی از بیهوشی عمومی یا حساسیت به داروهای مصرف‌شده
کلام پایانی
دردهای مزمن کمر و مشکلات دیسک نباید کیفیت زندگی شما را محدود کنند. عمل دیسک کمر، وقتی در زمان مناسب و توسط پزشک متخصص انجام شود، می‌تواند نقطه عطفی برای بازگشت به زندگی بدون درد باشد. دکتر حسین زاده بختوری، جراح و متخصص ستون فقرات، با سال‌ها تجربه موفق در درمان و عمل دیسک کمر و استفاده از روش‌های نوین و کم‌تهاجمی، گزینه‌ای مطمئن برای بیمارانی است که به دنبال درمانی ایمن و مؤثر هستند. اگر می‌خواهید از دردهای کمر رهایی یافته و دوباره به فعالیت‌های روزمره خود بدون محدودیت بازگردید، مشاوره با دکتر حسین زاده بختوری می‌تواند بهترین گام و آغاز مسیر تازه‌ای برای سلامتی شما باشد.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.