جراحی لامینکتومی یکی از روش‌های کارآمد و رایج برای درمان مشکلات مختلف ستون فقرات مانند تنگی کانال نخاعی، فتق دیسک و فشار روی ریشه‌های عصبی است. این عمل با افزایش فضای کانال نخاعی، فشار وارد بر ساختارهای عصبی را کاهش داده و نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. در سال‌های اخیر، تکنولوژی‌ها و ابزارهای جراحی لامینکتومی پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند که باعث افزایش دقت عمل، کاهش عوارض جانبی و تسریع روند بهبودی بیماران شده‌اند.
دکتر حسین زاده بختوری، جراح برجسته ستون فقرات، با استفاده از روش‌های نوین و تخصصی، تاکنون بیماران زیادی را با موفقیت تحت جراحی لامینکتومی قرار داده و نتایج قابل توجهی کسب کرده است. اگر می‌خواهید بیشتر با جراحی لامینکتومی و انواع روش‌های آن آشنا شوید، ا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید.
جراحی لامینکتومی ستون فقرات چیست؟
وقتی فضای داخل کانال نخاعی به دلایل مختلفی تنگ می‌شود و فشار روی اعصاب افزایش می‌یابد، جراحی لامینکتومی یکی از گزینه‌های درمانی موثر به شمار می‌رود. در این روش، بخشی از استخوان پشت مهره‌ها که به آن لامینا گفته می‌شود و نقش محافظت از نخاع را دارد، برداشته می‌شود. این کار فضای کانال نخاعی را افزایش داده و فشار وارد بر نخاع و ریشه‌های عصبی را کاهش می‌دهد.
جراحی لامینکتومی معمولاً زمانی توصیه می‌شود که مشکلات ساختاری ستون فقرات باعث فشار مزمن روی اعصاب شده باشد؛ شرایطی که ممکن است با علائمی همچون درد تیرکشنده، محدودیت در حرکت یا ضعف عضلانی همراه باشد. با برداشتن فشار از روی نخاع و اعصاب، این جراحی به بازگشت عملکرد طبیعی سیستم عصبی کمک می‌کند و در موارد شدید، می‌تواند از پیشرفت آسیب‌های عصبی دائمی جلوگیری کند. این روش معمولاً وقتی مطرح می‌شود که درمان‌های دارویی، فیزیوتراپی یا تزریقات دیگر نتوانند به خوبی علائم بیمار را کنترل کنند.
در چه مواقعی جراحی لامینکتومی انجام می‌شود؟
جراحی لامینکتومی زمانی انجام می‌شود که فشار قابل توجهی بر نخاع یا ریشه‌های عصبی ستون فقرات وارد شده و باعث بروز مشکلات جدی و دردناک شود. پس از ارزیابی دقیق تصاویر تشخیصی مانند ام‌آر‌آی و انجام آزمایش‌های لازم، پزشک متخصص تصمیم به انجام این جراحی می‌گیرد. مهم‌ترین مواردی که جراحی لامینکتومی در آن‌ها توصیه می‌شود شامل موارد زیر است:
- تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis): زمانی که فضای کانال نخاعی به دلیل ضخیم شدن استخوان‌ها، لیگامان‌ها یا دیسک‌ها باریک شده و فشار اضافی روی نخاع و اعصاب ایجاد می‌کند.
- فتق دیسک (Herniated Disc): هنگامی که دیسک بین مهره‌ای از جای اصلی خود خارج شده و روی ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند که باعث درد شدید و اختلال در عملکرد عصبی می‌شود.
- تومورها یا کیست‌های ستون فقرات: در شرایطی که وجود تومور یا کیست باعث فشار روی نخاع شده و نیاز به حذف آن باشد.
- آسیب‌های تروماتیک ستون فقرات: شکستگی‌ها یا صدماتی که باعث فشرده شدن نخاع یا اعصاب شده‌اند.
- بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات: مانند آرتروز شدید مهره‌ها که موجب کاهش فضای کانال نخاعی و فشار بر اعصاب می‌شود.
- اختلالات حرکتی یا حسی: زمانی که بیمار دچار ضعف عضلانی، بی‌حسی یا مشکلات تعادلی شده و درمان‌های غیرجراحی نتوانسته‌اند بهبود ایجاد کنند.
موارد منع انجام جراحی لامینکتومی
جراحی لامینکتومی برای همه بیماران مناسب نیست و پیش از تصمیم‌گیری، نیاز به معاینه و ارزیابی کامل توسط پزشک متخصص وجود دارد. در برخی شرایط، انجام این جراحی ممکن است خطرناک باشد و پزشک به علت احتمال بروز عوارض جدی، از انجام آن صرف‌نظر کند. در ادامه مواردی که انجام جراحی لامینکتومی ممنوع یا نامناسب است، آورده شده است:
- زنان باردار
- بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی یا نارسایی قلب
- افرادی که دچار نارسایی تنفسی هستند
- بیمارانی با مشکلات عصبی شدید و اختلالات حسی
- پوکی استخوان شدید
- اختلالات انعقادی خون
- وجود بیماری‌های التهابی فعال، حتی در موارد سرماخوردگی شدید
- حساسیت یا عدم تحمل نسبت به مواد بیهوشی
- نارسایی شدید کلیه یا کبد
نحوه انجام جراحی لامینکتومی و انواع روش‌های آن
جراحی لامینکتومی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و هدف اصلی آن کاهش فشار روی نخاع یا ریشه‌های عصبی است. پس از بی‌هوش شدن بیمار و انتقال به اتاق عمل، جراح با ایجاد برشی کوچک در ناحیه پشت، دقیقاً در محل آسیب‌دیده ستون فقرات، به عضلات اطراف دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را به آرامی کنار می‌زند تا مهره‌ها و لامینا نمایان شوند. سپس بخش یا بخش‌هایی از لامینا که باعث فشار بر نخاع یا اعصاب شده‌اند با دقت برداشته می‌شوند تا فضای کانال نخاعی افزایش یابد. در صورت نیاز، دیسک‌های بیرون‌زده یا بافت‌های ضخیم‌شده نیز حذف می‌شوند. در پایان، پوست با بخیه بسته می‌شود.
جراحی لامینکتومی را می‌توان به چند روش مختلف انجام داد که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند:
- لامینکتومی باز (Open Laminectomy): روش سنتی که با برش‌های بزرگ‌تر انجام می‌شود و به جراح امکان می‌دهد به‌طور کامل و مستقیم به مهره‌ها دسترسی داشته باشد.
- لامینکتومی میکروسکوپی (Minimally Invasive Laminectomy): در این روش با برش‌های کوچک‌تر و استفاده از ابزارهای پیشرفته مانند میکروسکوپ یا آندوسکوپ، آسیب به عضلات کاهش یافته، درد پس از عمل کمتر است و دوره بهبودی سریع‌تر طی می‌شود.
- لامینوتومی (Laminotomy): به جای برداشتن کامل لامینا، تنها بخشی از آن برداشته می‌شود تا فضای بیشتری ایجاد شود؛ این روش محافظه‌کارانه‌تر بوده و آسیب کمتری به ساختارهای اطراف وارد می‌کند.
- لامینکتومی همراه با فیوژن ستون فقرات (Laminectomy with Spinal Fusion): در مواردی که برداشتن لامینا موجب کاهش پایداری ستون فقرات شود، جراح هم‌زمان عمل فیوژن را انجام می‌دهد تا مهره‌ها به صورت ثابت و پایدار کنار هم قرار گیرند.
عوارض عمل لامینکتومی ستون فقرات
عوارض احتمالی جراحی لامینکتومی ستون فقرات شامل موارد زیر می‌شود:
- عفونت محل جراحی
ممکن است بعد از عمل محل برش دچار عفونت شود که نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک یا حتی گاهی جراحی مجدد دارد. - خونریزی یا هماتوم
خونریزی در ناحیه جراحی یا تجمع خون (هماتوم) ممکن است باعث فشار بر نخاع یا اعصاب شود و نیاز به اقدامات فوری داشته باشد. - آسیب به عصب یا نخاع
احتمال آسیب دیدن عصب‌ها یا نخاع در حین جراحی وجود دارد که می‌تواند باعث ضعف، بی‌حسی، یا مشکلات حرکتی شود. - درد مداوم یا تشدید شده
گاهی درد پس از جراحی کاهش نمی‌یابد یا حتی بدتر می‌شود که به آن سندروم درد پس از جراحی گفته می‌شود. - نشت مایع نخاعی (CSF Leak)
ممکن است در حین جراحی غشای محافظ نخاع پاره شود و باعث نشت مایع نخاعی شود که نیاز به درمان خاص دارد. - ناپایداری ستون فقرات
برداشتن بخشی از لامینا ممکن است باعث کاهش ثبات ستون فقرات شود که در برخی موارد نیاز به جراحی فیوژن دارد. - لخته خون (ترومبوز ورید عمقی)
پس از جراحی احتمال تشکیل لخته خون در وریدهای عمقی پا وجود دارد که باید پیشگیری و درمان شود. - واکنش به بیهوشی
ممکن است عوارضی ناشی از بیهوشی عمومی مانند مشکلات تنفسی یا واکنش‌های حساسیتی رخ دهد.
اگرچه این عوارض ممکن است رخ دهند، اما با انتخاب جراح مجرب و رعایت مراقبت‌های پس از عمل، احتمال بروز آن‌ها به حداقل می‌رسد.
دوران نقاهت جراحی لامینکتومی چقدر است؟
دوره نقاهت پس از جراحی لامینکتومی در هر فرد متفاوت است، اما معمولاً بهبودی کامل طی حدود یک ماه حاصل می‌شود.
آیا جراحی لامینکتومی تحت بیهوشی انجام می‌شود؟
درست است، این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و بیمار در طول عمل هیچ دردی را احساس نمی‌کند.
کلام پایانی
جراحی لامینکتومی به‌عنوان یکی از روش‌های موثر و متداول در درمان تنگی کانال نخاعی و دیگر مشکلات ناشی از فشار بر نخاع و ریشه‌های عصبی، نقش مهمی در حوزه جراحی‌های تخصصی ستون فقرات، مغز و اعصاب دارد. این روش در بسیاری از بیماران باعث کاهش درد، بهبود عملکرد عصبی و افزایش کیفیت زندگی می‌شود؛ با این حال، انجام آن نیازمند بررسی‌های دقیق، تشخیص صحیح و رعایت نکات فنی توسط جراح متخصص است. اگر با مشکلات ستون فقرات مواجه هستید و جراحی به‌عنوان گزینه درمانی مطرح شده است، حتما پیش از هر تصمیمی با یک پزشک مجرب مشورت کنید.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.