تنگی کانال نخاعی کمری یا هیپرتروفی کمر، یکی از بیماری‌های شایع در افراد سالمند است. این بیماری منجر به باریک شدن کانال نخاعی در ناحیه کمری ستون فقرات می‌شود به دلیل دژنراسیون. در برخی موارد، این بیماری می‌تواند منجر به درد و احساس سنگینی در پاها شود که باعث کاهش کیفیت زندگی می‌شود و علاوه بر این، کمردرد نیز ممکن است رخ دهد. در صورتی که اقدامات محافظه‌کارانه کافی نباشد، جراحی برای رفع فشار بر کانال نخاعی یکی از موثرترین روش‌های درمان در زمینه ارتوپدی است.
تنگی دژنراتیو ستون فقرات یکی از بیشترین بیماری‌های ستون فقرات در افراد مسن است و یکی از شایع‌ترین دلایل نیاز به جراحی در ستون فقرات در سراسر جهان می‌باشد. این بیماری معمولاً با افزایش سن بیشتر از ۶۰ سالگی شروع می‌شود.
تنگی کانال نخاعی کمری چیست؟
تغییرات در دیسک‌های بین مهره‌ای، رباط‌ها و مفاصل مهره‌ای عرض کانال نخاعی را مشخص می‌کنند. این تغییرات ممکن است به دلیل سایش و پارگی (مانند فتق دیسک، آرتروز، یا ضخیم شدن رباط) اتفاق بیفتد و باعث باریک شدن کانال نخاعی به صورت جداگانه یا ترکیبی شود.
بیشترین شروع تغییرات از دیسک بین مهره‌ای آغاز می‌شود، که ممکن است در طول زمان خشک شده و ارتفاع خود را از دست دهد. در برخی موارد، دیسک بین مهره‌ای به سمت کانال نخاعی بروز می‌کند که این موضوع منجر به باریک شدن کانال نخاعی می‌شود. همچنین، از دست دادن ارتفاع دیسک بین مهره‌ای می‌تواند باعث بارگذاری بیش از حد مفاصل مهره‌های کوچک شود و آرتروز را ایجاد کند. یکی از نشانه‌های معمول آرتروز، تشکیل خارهای استخوانی در مفصل آسیب دیده است که می‌توانند کانال نخاعی را باریک کنند.
در کانال نخاعی، رباط‌های زرد وجود دارد که در صورت تنگی کانال، ضخیم‌تر (هیپرتروفیک) می‌شوند. این رباط‌ها وقتی که ضخیم‌تر می‌شوند، نمی‌توانند به سمت بیرون حرکت کنند و باعث باریک شدن کانال نخاعی به سمت داخل می‌شوند. بیشتر بیماران با کانال نخاعی باریک، دچار ضخیم شدن رباط‌های زرد می‌شوند. گاهی اوقات خارهای استخوانی روی مفاصل و بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای نیز رخ می‌دهد.
اختلال اعصاب
اختلالات اعصاب در کانال نخاعی، به خصوص در ناحیه ستون فقرات کمری که معمولاً تحت تأثیر تنگی قرار می‌گیرد، بویژه اعصاب مسئول تغذیه پاها، درون یک کیسه مننژیال (لوله دورال) محافظت می‌شوند. بین این کیسه مننژیال و مرز استخوانی کانال نخاعی، جایی که رباط‌های زرد ضخیم شده، خارهای استخوانی، و دیسک‌های بیرون زده قرار دارند، رگ‌های خونی متعددی وجود دارند.
هنگام حرکت، جریان خون در این رگ‌ها افزایش می‌یابد که باعث متورم شدن آن‌ها و فشار به لوله دورال می‌شود. این متورم باعث درد در هر دو پا هنگام حرکت می‌شود که اغلب برای تنگی کانال نخاعی طبیعی است. اما، در هنگام استراحت یا دراز کشیدن، فشار عروقی کاهش می‌یابد و درد پا کاهش می‌یابد. علاوه بر مشکلات پا در هر دو طرف، اعصاب فردی نیز ممکن است به دلیل فشار (که به طور عامیانه به آن درد رادیکولار گفته می‌شود) مشکلاتی ایجاد کنند.
عوامل تأثیرگذار دیگر
علاوه بر این، برآمدگی در کپسول مفصلی (کیست سینوویال) مفاصل کوچک مهره‌ای یا تجمع بیش از حد بافت چربی (لیپوماتوز اپیدورال) می‌تواند باعث باریک شدن کانال نخاعی شود. موقعیت بدن همچنین می‌تواند بر اندازه کانال نخاعی تأثیر بگذارد. از نظر آناتومیک، وقتی به جلو خم می‌شوید، کانال نخاعی کمی منبسط می‌شود که می‌تواند بهبود علائم را به همراه داشته باشد. بنابراین، راه رفتن با تکیه به جلو، مانند استفاده از واکر، به بیمار کمک می‌کند تا راحت‌تر حرکت کند.
علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟
علائم تنگی کانال نخاعی یا هیپرتروفی کمر ممکن است در دو تصویر بالینی مختلف و با شدت‌های مختلف ظاهر شود. علامت اصلی این بیماری درد پا هنگام راه رفتن است. تنگی کانال مرکزی نخاع اغلب باعث ایجاد کمردرد عمیق می‌شود که ناشی از فرآیندهای سایش و پارگی مرتبط با این بیماری است، مانند تخریب دیسک بین مهره‌ای یا آرتروز مفاصل مهره‌های کوچک. درد معمولاً از باسن به داخل ران و ساق پا تشعشع می‌یابد و ممکن است در هر دو طرف رخ دهد.
هنگام ایستادن، دراز کشیدن، و خم شدن به جلو، علائم معمولاً بهبود می‌یابند. بنابراین، دوچرخه‌سواری ممکن است بهتر از پیاده‌روی طولانی باشد. در شدت متوسط تنگی کانال نخاعی، درد همچنان در حالت استراحت وجود خواهد داشت. در حدود ۹۰ درصد موارد، درد پشت و پاها و احساس سنگینی در پاها دیده می‌شود، اما تنها یک سوم بیماران ناهنجاری‌های حرکتی یا حسی در پاها را تجربه می‌کنند.
ناهنجاری‌های عصبی مثل اختلالات در تخلیه مثانه یا روده، و فلج عضلانی به صورت حاد نادر هستند.
تشخیص هیپرتروفی کمر
برای تشخیص تنگی کانال نخاعی، مراحل زیر را دنبال می‌کنیم:
1. بررسی بیمار (تاریخچه)
در این مرحله، پزشک اطلاعات اولیه بیمار را جمع‌آوری می‌کند و علائم موجود را بررسی می‌کند، از جمله توصیف رابطه بین کمردرد و درد پا که بسیار مهم است.
2. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
تشخیص هیپرتروفی کمر اغلب با استفاده از اسکن MRI تایید می‌شود. در اینجا، می‌توان بهترین تصویر را از میزان و علت باریک شدن کانال نخاعی و فرورفتگی جانبی بدست آورد. همچنین، دیسک‌های بین مهره‌ای، ساختارهای رباط و مفاصل را می‌توان به صورت دقیق تشخیص داد.
3. توموگرافی کامپیوتری (CT)
اگر ام‌آر‌آی امکان‌پذیر نباشد یا در موارد خاصی مثل بیمارانی که به دلیل کلاستروفوبیا یا داشتن ضربان‌ساز قلب نمی‌توانند ام‌آر‌آی انجام دهند، ممکن است توموگرافی کامپیوتری مفید باشد. این معاینه معمولاً برای ارزیابی دقیق ساختارهای استخوانی مانند خاره استخوان استفاده می‌شود. استفاده از میلوگرافی فقط در موارد استثنایی ضروری است، مثلاً برای بیمارانی که قبلاً ایمپلنت داشته‌اند.
درمان تنگی کانال نخاعی
روش‌های درمان بستگی به میزان تنگی کانال نخاعی یا هیپرتروفی کمر دارد. درمان محافظه‌کارانه شامل اقداماتی مثل آموزش و راهنمایی بیمار در زندگی فعال، فیزیوتراپی، و درمان دارویی است. اگر درمان محافظه‌کارانه بهبودی نداشته باشد، درمان جراحی ممکن است لازم باشد. هدف اصلی این جراحی گسترش کانال نخاعی و ایجاد فضای کافی برای اعصاب است.
کلام آخر
تنگی کانال نخاعی کمری یا هیپرتروفی کمر اغلب ناشی از دژنراسیون، یک بیماری شایع در افراد مسن است که منجر به باریک شدن کانال نخاعی در ستون فقرات کمری می‌شود. این تغییرات در دیسک‌های بین مهره‌ای، رباط‌ها، و مفاصل مهره، عرض کانال نخاعی را مشخص می‌کنند. سایش و پارگی در این ساختارها، از جمله فتق دیسک، آرتروز، و ضخیم شدن رباط، می‌تواند باعث باریک شدن کانال نخاعی به صورت جداگانه یا ترکیبی شود.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”