درد دنبالچه، که در اصطلاح پزشکی به آن Coccygodynia گفته می‌شود، یک احساس دردناک است که در انتهای ستون فقرات، درست بالای شکاف باسن، و نواحی اطراف آن احساس می‌شود. دنبالچه ساختاری استخوانی است که از ۳ تا ۵ مهره کوچک تشکیل شده و این مهره‌ها به یکدیگر متصل شده‌اند و به‌عنوان انتهای ستون فقرات عمل می‌کند. درد دنبالچه معمولاً با فشار مستقیم روی ناحیه یا هنگام برخاستن از حالت نشسته تشدید می‌شود. در برخی موارد، شدت درد به حدی است که انجام فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، نشستن طولانی یا خم شدن را دشوار می‌کند.
تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید.
علت درد دنبالچه چیست؟
درد دنبالچه می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در زنان، یکی از عوامل شایع، آسیب‌های مرتبط با زایمان است. در اواخر سه‌ماهه سوم بارداری، دنبالچه انعطاف‌پذیرتر می‌شود و در برخی موارد، زایمان می‌تواند باعث فشار بیش از حد روی عضلات و رباط‌های متصل به دنبالچه شود. افراد دارای اضافه وزن نیز بیشتر در معرض درد دنبالچه هستند، زیرا هنگام نشستن طولانی یا سقوط تصادفی، فشار بیشتری به لگن وارد می‌شود.
اغلب اوقات، درد دنبالچه ناشی از ضربه شدید به پایه ستون فقرات، مانند افتادن روی باسن، است. این تروما می‌تواند موجب دررفتگی دنبالچه، جابجایی یا تحرک غیرطبیعی آن شود و در نهایت باعث التهاب مزمن موضعی گردد. این التهاب نه تنها درد ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند به تحلیل بافت‌های اطراف نیز منجر شود.
علاوه بر این، درد دنبالچه ممکن است ناشی از آسیب‌های فشاری مکرر، پارگی‌های جزئی با افزایش سن، یا عوامل دیگری مانند مشکلات ستون فقرات، وضعیت بد بدن، فشار روی ریشه‌های عصبی یا عفونت‌های ناحیه آنورکتال باشد.
علل احتمالی درد دنبالچه چیست؟
درد دنبالچه می‌تواند یکی از علائم شایع یا احتمالی بیماری‌ها و شرایط زیر باشد:
- آرتروز
- اسپوندیلولیستزیس
- آرتریت پسوریاتیک
- آبسه پری‌آنال
- بارداری
- استئوسارکوم
- سرطان مقعد
شایع‌ترین علت درد در ناحیه دنبالچه چیست؟
درد دنبالچه می‌تواند ناشی از ضربه یا افتادن روی استخوان خاجی، فعالیت‌های ورزشی یا حتی یک حادثه کوچک باشد. برخی فعالیت‌های مکرر نیز ممکن است باعث التهاب اعصاب ناحیه دنبالچه شوند و درد ایجاد کنند؛ از جمله دوچرخه‌سواری، پارو زدن یا هر فعالیتی که فشار مکرر روی استخوان خاجی وارد کند. حتی نشستن نادرست طولانی‌مدت می‌تواند باعث تحریک و التهاب اعصاب شود. علاوه بر این، وجود فیستول یا کیست در ناحیه دنبالچه، که ممکن است برای مدت طولانی بدون علامت باقی بماند، در صورت التهاب می‌تواند منجر به درد شود.
تشخیص کوکسیدینیا یا درد دنبالچه چگونه است؟
تشخیص کوکسیگودنیا معمولاً با گرفتن شرح حال کامل پزشکی و انجام معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. این دو روش در اغلب موارد برای شناسایی علت درد و ارزیابی گزینه‌های درمانی کافی هستند، اما گاهی نیاز به آزمایش‌ها یا روش‌های تشخیصی تکمیلی نیز وجود دارد. مراحل معمول معاینه و تشخیص شامل موارد زیر است:
- لمس کردن ناحیه دنبالچه: لمس کردن می‌تواند به شناسایی تورم، کیست یا تومورهای بالقوه کمک کند.
- معاینه داخل رکتوم: در برخی موارد، پزشک از طریق معاینه دستی داخل راست‌روده، تحرک مفصل ساکروکوکسیژیال و تنش عضلات لگن متصل به دنبالچه را بررسی می‌کند.
- دیسکوگرام دنبالچه: در این روش بی‌حسی موضعی به ناحیه ساکروکوکسیژیال تزریق می‌شود تا محل دقیق درد شناسایی شود.
- سی‌تی‌اسکن: برای بررسی شکستگی، تومور یا حرکات غیرطبیعی مفصل ساکروکوکسیژیال، از تصاویر سی‌تی‌اسکن دنبالچه استفاده می‌شود.
- آزمایش‌های تکمیلی: در موارد نادر، ممکن است آزمایش خون برای رد احتمال عفونت یا سرطان و آزمایش مدفوع برای بررسی منشأ مشکلات گوارشی تجویز شود.
این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا علت درد دنبالچه را دقیق‌تر شناسایی کرده و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
کوکسیدینیا یا درد دنبالچه چگونه درمان می شود؟
اغلب مواقع درد دنبالچه به‌طور خودبه‌خود کاهش یافته و به مرور ناپدید می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است مزمن یا عودکننده شود و نیاز به توجه ویژه داشته باشد. درمان‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شوند، اما بسته به علت کوکسیگودینیا، برخی روش‌های عمومی می‌توانند در کاهش درد مؤثر باشند:
- اگر درد ناشی از ضربه یا زمین خوردن باشد، استفاده از کمپرس یخ و در صورت نیاز مصرف مسکن توصیه می‌شود. در موارد درد شدید یا مداوم، ممکن است پزشک انجام عکس‌برداری با اشعه ایکس و مراجعه به متخصص ارتوپدی را تجویز کند.
- وقتی درد به دلیل فعالیت‌های مکرر مانند دوچرخه‌سواری یا قایقرانی ایجاد می‌شود، کمپرس یخ و مصرف مسکن معمولاً مفید است.
- اگر درد ناشی از وضعیت نامناسب بدن باشد، مشاوره با فیزیوتراپیست برای اصلاح حالت نشستن و تقویت عضلات توصیه می‌شود.
- اضافه وزن و چاقی نیز می‌توانند شدت درد دنبالچه را افزایش دهند؛ در این موارد کاهش وزن و انجام ورزش‌های مناسب ضروری است.
- در صورتی که درد ناشی از کیست یا فیستول ساکروکوکسیژیال باشد، درمان دارویی با آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها می‌تواند مؤثر باشد.
کلام پایانی
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.