تشنج در کودکان اختلالی در فعالیت الکتریکی مغز است که به صورت یک حمله عصبی بروز می‌یابد. این وضعیت نشان‌دهنده فعالیت شدید و غیرطبیعی در بخشی یا تمام مغز است. معمولاً تشنج با علائمی مانند انقباض عضلانی، غش، شل شدن عضلات، پرش و لرزش اندام‌ها، خیرگی چشم‌ها، تغییر در حس مزه و بویایی و دیگر علائم همراه است. به عبارت دیگر، تشنج به عنوان یک روش برای تخلیه الکتریکی امواج مغزی عمل می‌کند و معمولاً بین چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می‌انجامد.
تشنج در کودکان به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟
تشنج در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. متخصصان چندین عامل را برای تشنج در کودکان مطرح می‌کنند: 1) تب یا افزایش دمای بدن، 2) عفونت‌های ویروسی یا ضایعات عصبی، 3) صرع، و 4) عوامل دیگر. تشنج در کودک ممکن است ناشی از یک علت ساده مانند تب باشد یا به دلایل جدی‌تری مانند بیماری آسپالیت (عفونت در بافت مغز) مربوط شود. بنابراین، ایجاد تشنج در کودکان باید به‌عنوان یک نشانه جدی مورد بررسی قرار گیرد و لازم است حتماً با پزشک و متخصص مغز و اعصاب مشورت شود.
تب، شایع‌ترین دلیل تشنج در میان کودکان
یکی از شایع‌ترین دلایل تشنج در کودکان تب است. مغز کودک در بازه سنی بین شش ماهگی تا پنج سالگی هنوز به‌طور کامل به افزایش دما مقاوم نشده و هر گونه تب و افزایش درجه حرارت می‌تواند باعث واکنش مغز شود. این وضعیت به‌ویژه در کودکان بین یک تا پنج سال رایج است. هرچند ممکن است کودکان زیر یک سال و بالای پنج سال نیز به دلیل تب دچار تشنج شوند، اما این احتمال کمتر است.
افزایش دما بالاتر از حد تحمل مغز می‌تواند خطر تشنج را افزایش دهد، بنابراین مهم است که کودکان از ایستادن طولانی‌مدت در زیر آفتاب خودداری کنند. خوشبختانه، تشنج ناشی از تب به‌محض کاهش دما اثرات طولانی‌مدت بر ذهن کودک نخواهد داشت و عوارض جانبی در آینده برای کودک ایجاد نمی‌کند.
از نبودن ویروس‌های عفونی در بدن کودکتان مطمئن شوید.
عامل دیگری که می‌تواند منجر به تشنج در کودکان شود، عفونت‌های ویروسی و ضایعات مغزی هستند. اگر کودکی دچار تشنج شود، باید برای بررسی وجود عفونت در اندام‌های مختلف او آزمایش‌های لازم انجام شود. عفونت می‌تواند گوش، ریه، گلو، پرده‌های مغزی یا دیگر بافت‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهد.
بنابراین، بیماری‌هایی مانند مننژیت و انسفالیت که در آن‌ها پرده‌های مغزی و بافت‌های مغزی دچار عفونت می‌شوند، نیز می‌توانند باعث بروز تشنج شوند. بنابراین، هرگز از بروز تشنج در کودکتان ساده نگذرید و به دقت تمامی احتمالات و عوامل جانبی را مورد بررسی قرار دهید.
صرع
بیماری صرع اختلالی در تبادل امواج الکتریکی مغز است که منجر به تشنج می‌شود. تشنج‌های مرتبط با صرع به‌طور مکرر و پیوسته رخ می‌دهند و ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند استرس، کم‌خوابی، گرسنگی یا نورهای چشمک‌زن تشدید شوند. متخصصان بر این باورند که در 95 درصد موارد، بیماری صرع قابل درمان است؛ با این حال، درمان دیرهنگام این بیماری می‌تواند اثرات منفی و پایداری بر روی بافت مغزی کودک به‌جای بگذارد.
تشنج در کودکان چه علائمی دارد؟
علائم تشنج در کودکان می‌تواند بسته به نوع تشنج متفاوت باشد، اما معمولاً به یکی از اشکال زیر بروز می‌کند:
- کودک ممکن است به مدت کوتاهی به یک نقطه خیره شود یا نسبت به صداهای اطراف بی‌تفاوت باشد. عضلات او ممکن است شل شده و به زمین بیفتد.
- احتمال دارد کودک کنترل ادرار خود را از دست بدهد یا عضلاتش دچار انقباض شود.
- در برخی موارد، کودک ممکن است دچار لرزش‌های شدید در دست و پا شود و اندام‌هایش به شدت تکان بخورد.
- یکی دیگر از علائم تشنج در کودک کاهش سطح آگاهی است؛ ممکن است برای مدتی نتواند موقعیت زمانی و مکانی خود را شناسایی کند.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
جمع بندی
تشنج در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تب، عفونت‌های ویروسی، بیماری صرع یا عوارض ناشی از آسیب‌های مغزی رخ دهد. این اختلال در فعالیت الکتریکی مغز به صورت تکرار شونده و با علائم متنوعی از جمله خیره شدن به یک نقطه، عدم واکنش به صداهای اطراف، شل شدن عضلات، کنترل ادرار از دست دادن، لرزش اندام‌ها و کاهش سطح آگاهی بروز می‌کند.
عوامل تشدیدکننده تشنج شامل استرس، کم‌خوابی، گرسنگی و نورهای چشمک‌زن هستند. در بیشتر موارد، بیماری صرع قابل درمان است، اما درمان دیرهنگام می‌تواند آثار مخربی بر بافت مغزی کودک به‌جای بگذارد. بنابراین، در صورت بروز تشنج، بررسی دقیق و مشاوره با متخصص مغز و اعصاب ضروری است.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”