آرتروز گردن یک بیماری دژنراتیو است که مهره‌های گردن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت معمولاً به دلیل فشارهای بیش از حد عضلانی ایجاد می‌شود که به مرور زمان منجر به ساییدگی غضروف و تغییر شکل دیسک‌های بین مهره‌ای می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است علائمی مانند بی‌حسی در اندام‌ها و ضعف عضلانی را تجربه کنند. این مشکلات اغلب ناشی از فشرده‌شدن اعصاب ستون فقرات است که به بازوها منشعب می‌شوند.
همچنین، فشار بر روی رگ‌های خونی که از میان مهره‌های گردن عبور می‌کنند می‌تواند به علائمی همچون سرگیجه و احساس سبکی سر منجر شود. در ادامه این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری متخصص مغز و اعصاب در تهران، به طور جامع به بررسی آرتروز گردن و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
آرتروز گردن چیست؟
آرتروز گردن زمانی رخ می‌دهد که دیسک‌های بین مهره‌ای در ناحیه گردن نازک شده و غضروف دچار فرسایش شود. این وضعیت باعث می‌شود مهره‌های مجاور به یکدیگر ساییده شوند و در نتیجه، منقارهای استخوانی تشکیل شوند که حرکت مهره‌ها را محدود می‌کنند. در نتیجه، ناحیه آسیب‌دیده عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهد، سفت می‌شود، احتمال ترک‌خوردگی پیدا می‌کند و ممکن است ظاهری بزرگ‌تر از حالت عادی به خود بگیرد.
دلایل آرتروز گردن
آرتروز گردن یکی از تغییرات طبیعی مرتبط با افزایش سن است و کمتر پیش می‌آید که افراد مسن از آن در امان باشند. در بیشتر افراد بالای ۵۰ سال، دیسک‌های بین مهره‌ای خاصیت اسفنجی خود را از دست داده و حمایت کمتری از مهره‌ها ارائه می‌دهند. همچنین، استخوان‌ها و رباط‌ها ضخیم‌تر شده و به فضای کانال نخاعی نفوذ می‌کنند. با این حال، شدت این فرایند دژنراتیو از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ در برخی موارد به شدت نمایان می‌شود، در حالی که در موارد دیگر خفیف‌تر است. این تفاوت ناشی از تأثیر عوامل گوناگونی است که می‌توانند این روند را تسریع یا تشدید کنند. در ادامه به مهم‌ترین این عوامل اشاره خواهیم کرد.
- جنسیت: زنان نسبت به مردان در برابر این اختلال آسیب‌پذیرتر هستند.
- سبک زندگی بی‌تحرک: کم‌تحرکی باعث تشدید انقباض عضلات و افزایش سفتی مفاصل می‌شود، زیرا بی‌حرکتی، چرخه‌ای از کاهش فعالیت را ایجاد می‌کند.
- چاقی: اضافه‌وزن باعث ایجاد فشار بیش‌ازحد بر روی مفاصل می‌شود، که در نتیجه، استخوان‌ها و غضروف‌ها مجبور به تحمل باری بیشتر از حد طبیعی هستند.
- عوامل ژنتیکی: افرادی که سابقه آرتروز گردن در خانواده دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- سیگار کشیدن: مصرف سیگار روند ساییدگی مفاصل و شدت علائم آرتروز را تسریع می‌کند.
- آسیب‌ها و بیماری‌های قبلی: ضربه‌ها، تروماها یا بیماری‌های استخوانی پیشین می‌توانند تعادل ساختار اسکلتی را مختل کرده و پیشرفت بیماری را تسریع کنند.
- مشاغل یا فعالیت‌های فشارزا: فعالیت‌ها یا مشاغلی که به گردن فشار زیادی وارد کرده و نیاز به حرکات تکراری دارند، می‌توانند به این بیماری کمک کنند.
- تغییرات وضعیتی و اسکولیوز: اختلالاتی مانند اسکولیوز باعث می‌شوند دیسک‌ها وزن بدن را به شکلی غیرطبیعی تحمل کنند، که این امر فرایندهای دژنراتیو را تسریع می‌کند.
علائم آرتروز گردن
آرتروز گردن اغلب در مراحل اولیه یک بیماری بی‌علامت است. اما زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- سفتی گردن: احساس محدودیت در حرکت گردن.
- درد در شانه‌ها و بازوها: که ممکن است شدت آن متغیر باشد.
- کاهش توانایی حرکت گردن: ناتوانی در چرخاندن کامل سر یا خم‌کردن گردن، که گاهی می‌تواند فعالیت‌هایی مانند رانندگی را مختل کند.
- صدای ساییدن یا احساس اصطحکاک: هنگام چرخاندن گردن، ممکن است صدایی شبیه به ساییده شدن یا حس ناخوشایندی ایجاد شود.
درد گردن با شدت متغیر، ناشی از ساییدگی دیسک‌ها و تماس مهره‌ها با یکدیگر. این درد ممکن است در شرایطی مانند نگاه کردن طولانی‌مدت به بالا یا پایین، یا انجام فعالیت‌هایی که گردن برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت باقی می‌ماند، مانند رانندگی یا مطالعه، تشدید شود.
علائم کمتر شایع یا “غیر معمول” شامل:
- سرگیجه
- سردرد
- تپش قلب
- حالت تهوع
- ناراحتی گوارشی یا شکمی
- تاری دید
- مشکلات حافظه (کاهش حافظه کوتاه‌مدت)
بر اساس برخی تحقیقات، درد مزمن گردن می‌تواند به دلایلی مانند اسپوندیلوز با افزایش فشار خون ارتباط داشته باشد.
عوارض احتمالی آرتروز گردن
اگر استئوآرتریت گردن به فشاری بر نخاع منجر شود (تنگی نخاع گردنی)، ممکن است وضعیت به نام میلوپاتی گردنی ایجاد شود. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- سوزن‌سوزن‌شدن
- بی‌حسی یا ضعف در بازوها، دست‌ها یا پاها
- مشکل در هماهنگی حرکات و اختلال در راه رفتن
- رفلکس‌های غیرطبیعی
- اسپاسم عضلانی
- از دست دادن کنترل بر مثانه و روده (بی‌اختیاری)
یکی دیگر از عوارض ممکن آرتریت گردن، رادیکولوپاتی گردنی است که زمانی اتفاق می‌افتد که خارهای استخوانی بر اعصابی که از ستون فقرات خارج می‌شوند فشار وارد می‌کنند. درد در یک یا هر دو بازو، شایع‌ترین علامت این وضعیت است.
گاهی اوقات، آرتروز گردن می‌تواند با فتق دیسک، به معنای بیرون‌زدگی هسته نرم دیسک بین مهره‌ای، همراه باشد. این فتق می‌تواند به فشرده‌شدن و التهاب ریشه‌های عصبی و نخاع در ناحیه گردن منجر شود و موجب درد و ضعف در گردن شود که به بازو نیز انتشار می‌یابد.
تشخیص آرتروز گردن
در صورت مشاهده علائم مشکوک، توصیه می‌شود با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید، که ممکن است شما را به متخصص ارتوپدی ارجاع دهد. برای تشخیص آرتروز گردن، پزشک ابتدا از شما یک تاریخچه پزشکی کامل دریافت می‌کند و از شما می‌خواهد تا علائم و وضعیت سلامت خود را شرح دهید و همچنین سابقه پزشکی فردی و خانوادگی خود را اعلام کنید.
در مرحله بعد، معاینه فیزیکی بدن با تمرکز ویژه بر گردن، پشت و شانه‌ها انجام می‌شود. پزشک معمولاً رفلکس‌ها و قدرت عضلانی در دست‌ها و بازوها را آزمایش می‌کند، حس را بررسی می‌کند و فرد را هنگام راه رفتن مشاهده می‌کند. همچنین، ممکن است پزشک به آرامی گردن و شانه‌های شما را فشار داده و به دنبال نقاط ماشه‌ای یا غدد متورم بگردد.
برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت، پزشک ممکن است درخواست آزمایش‌های خاصی کند، از جمله:
- اشعه ایکس
- ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن
- میلوگرام: یک روش تصویربرداری که در آن ماده حاجب به کانال نخاعی تزریق می‌شود تا نخاع و ریشه‌های عصبی به‌طور واضح‌تری نمایش داده شوند.
- الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش تکانه‌های الکتریکی عضلات را در حالت استراحت و در هنگام انقباض اندازه‌گیری می‌کند و معمولاً همراه با مطالعات هدایت عصبی انجام می‌شود تا بررسی کند که آیا عصب نخاعی به درستی عمل می‌کند یا خیر.
- آزمایش خون
در صورت نیاز، ممکن است پزشک درخواست معاینه عصبی نیز بدهد.
درمان آرتروز گردن
آرتروز گردن همیشه نیاز به درمان ندارد و تنها زمانی که علائم به‌طور دردناک ظاهر می‌شود، درمان برای کاهش ناراحتی آغاز می‌شود. در بیشتر موارد، درمان آرتروز گردن به‌طور محافظه‌کارانه انجام می‌شود. این روش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- استراحت در دوران حاد بیماری، زمانی که علائم شدید هستند.
- فیزیوتراپی: این معمولاً اولین روش درمان غیرجراحی است که توسط پزشک توصیه می‌شود. تمرینات خاص می‌توانند به تسکین درد و تقویت عضلات ضعیف یا سفت کمک کنند.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا داروهای دیگر مانند شل‌کننده‌های عضلانی و مسکن‌ها برای کاهش درد ناشی از التهاب.
- ماساژ: که می‌تواند به کنترل دردهای شدیدتر کمک کند.
- استفاده از یقه گردنی: برای محدود کردن حرکت و فراهم کردن حمایت برای گردن.
- روش‌های دیگر فیزیوتراپی: از جمله یونتوفورز، اولتراسوند، TENS، گرما و سرمادرمانی، کشش و کایروپراکتیک.
- تزریق داروها: مانند کورتیکواستروئیدها و بی‌حس‌کننده‌های موضعی به مفاصل ستون فقرات یا نواحی اطراف آن.
فیزیوتراپی آرتروز گردنی
فیزیوتراپی برای درمان آرتروز گردن و کاهش درد توصیه می‌شود، به‌ویژه زمانی که درد به گردن، سر، تیغه‌های شانه و بازوها گسترش می‌یابد و همراه با بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و انگشتان است. در ابتدا، فیزیوتراپیست گردن شما را معاینه کرده و ارزیابی کاملی انجام می‌دهد، همچنین قدرت عضلانی و رفلکس‌ها را بررسی می‌کند. قبل از شروع تمرینات، ممکن است فیزیوتراپیست از روش‌هایی مانند تحریک الکتریکی، اولتراسوند، ماساژ بافت و کاربردهای سرما یا گرما استفاده کند. در طول جلسات فیزیوتراپی، تمریناتی برای تقویت عضلات گردن انجام می‌شود و شما نحوه اصلاح وضعیت بدن خود را، ممکن است جلوی آینه، یاد می‌گیرید تا حرکات صحیح و نادرست را بهتر درک کنید.
کایروپراکتیک‌ها نیز از تکنیک‌های مشابه فیزیوتراپی برای بازگرداندن عملکرد طبیعی گردن استفاده می‌کنند و گردن را برای کاهش سفتی و بهبود تحرک دستیاری می‌کنند. با این حال، همیشه قبل از شروع هر نوع درمانی، مشورت با پزشک خود توصیه می‌شود.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: جراحی فیوژن ستون فقرات
جراحی آرتروز گردن
آرتروز گردن یک بیماری مزمن است، اما جراحی فقط در موارد نادر ضروری است، هنگامی که فشرده‌شدن نخاع یا از دست دادن عملکرد مشاهده می‌شود، مانند از دست دادن تدریجی حس یا عملکرد در بازوها، پاها یا انگشتان دست.
میکرودیسککتومی و آرترودزی از طریق رویکرد قدامی می‌تواند به تثبیت ستون فقرات گردنی کمک کند و فاصله صحیح بین دیسک‌های مهره‌ای را بازگرداند. این فرآیند معمولاً با استفاده از مواد پیشرفته برای تقویت ساختارها و رفع علل فشردگی ریشه‌های عصبی یا نخاع انجام می‌شود، که به کاهش درد و سایر علائم مرتبط کمک می‌کند. رویکرد قدامی به این معنی است که جراحی تنها از جلو انجام می‌شود و تهاجم جراحی به حداقل می‌رسد.
هدف اصلی جراحی برداشتن منبع فشار از روی نخاع و اعصاب است. همچنین، جراحی ممکن است شامل تثبیت ستون فقرات با ایمپلنت‌ها یا جوش‌دادن مهره‌ها باشد.
سخن پایانی
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.