یکی از مشکلات شایع در ناحیه کمر، سر خوردگی مهره های کمر است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که یکی از مهره‌های کمری روی مهره پایینی به سمت جلو بلغزد و یکی از علل رایج کمر درد در جوانان و نوجوانان به شمار می‌رود.
واژه “اسپوندیلولیستزی” (سر خوردگی مهره) از دو واژه یونانی “اسپوندیلو” به معنای مهره ستون فقرات و “لیستزی” به معنای لغزش یا سرخوردگی تشکیل شده است. سرخوردگی مهره‌ها به ۴ درجه تقسیم میشود که درجه ۴ شدیدترین حالت آن است. در این حالت، معمولاً علائم عصبی بروز می‌کند. آرتروز کمر که به علت ضعف یا فشار ناشی از شکستگی مهره‌ها در ناحیه بین مهره‌ها به وجود می‌آید، موجب لغزش استخوان‌ها و خروج آنها از حالت طبیعی شده که به آن سرخوردگی مهره‌های کمر گفته میشود.
سر خوردگی مهره های کمری
سر خوردگی مهره های کمری یا اسپوندیلولیستزی یک عارضه دردناک و جزو مشکلات ستون فقرات است که می‌تواند بر مهره‌های کمری تاثیر بگذارد. در این بیماری، یکی از مهره‌های کمری به سمت جلو روی مهره پایینی بلغزد. درمان سر خوردگی مهره های کمری با استفاده از روش‌های جراحی و غیرجراحی امکان‌پذیر است. همچنین، با انجام حرکات اصلاحی و تمرینات خاص، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد.
علائم سر خوردگی مهره های کمر
از مهم‌ترین علائم این عارضه می‌توان به درد کمر اشاره کرد، که البته ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های دیگری نیز باشد و تشخیص دقیق آن نیازمند مراجعه به متخصص ستون فقرات است. گرفتگی و اسپاسم عضلانی در نواحی پایین کمر نیز در این بیماران رایج است. علاوه بر این، درد کمر ممکن است به پاها منتشر شود و باعث احساس گزگز در آنها گردد.
اگر مهره لغزیده به عصب فشار وارد کند، درد ممکن است از ناحیه پایین پا تا کف پا گسترش یابد. در مراحل پیشرفته‌تر، بیمار ممکن است برای جبران نقص ناشی از کاهش چرخش مهره‌های کمری، به صورت کج و سنگین راه برود که به اصطلاح به آن راه رفتن اردک‌وار می‌گویند. سایر علائم سر خوردگی مهره های کمر عبارتند از:
- خشکی کمر
- افزایش قوس ستون فقرات کمر
- سیاتیک
انواع سرخوردگی مهره های کمر
- سر خوردگی ایسکمیک: این نوع سر خوردگی به دلیل نقص در بخش بین مفصلی (pars interarticularis) مهره‌های کمر ایجاد میشود. این عیب می‌تواند موجب لغزش مهره به جلو گردد.
- سر خوردگی مهره مادرزادی: این نوع سر خوردگی به علت تشکیل غیرطبیعی استخوان‌ها ایجاد میشود. در این حالت، نحوه قرارگیری مهره‌ها باعث افزایش احتمال لغزش آنها میشود.
- سر خوردگی مهره آسیب‌شناختی (پاتولوژیک): این نوع سر خوردگی به دلیل ضعف ساختاری استخوان در اثر بیماری‌هایی مانند تومور یا اختلال‌های دیگر استخوانی ایجاد میشود.
- سر خوردگی پس از عمل جراحی: در این حالت، سرخوردگی مهره پس از جراحی ستون فقرات رخ می‌دهد.
- سرخوردگی مهره تروماتیک: این نوع سرخوردگی نادر است و معمولاً با شکستگی حاد قسمت‌هایی از ستون فقرات همراه است. آسیب به فاست‌های تحتانی نیز مانند دیگر شکستگی‌های ستون فقرات قابل درمان است.
- سر خوردگی ضربه‌ای: سر خوردگی مهره کمر ضربه‌ای زمانی رخ می‌دهد که یک آسیب فیزیکی موجب لغزش مهره‌ها شود و عارضه سرخوردگی به وجود آید.
- سر خوردگی مهره کمر به دلیل لقی ستون مهره‌ها: این نوع سرخوردگی در نتیجه لقی استخوان‌ها ایجاد میشود. شکستگی یا ترک در استخوان‌ها باعث ضعیف شدن ساختار آنها شده و منجر به سر خوردگی مهره‌ها میشود.
- سر خوردگی دژنراتیو: سرخوردگی دژنراتیو یکی از رایج‌ترین انواع سرخوردگی‌ها است که به علت افزایش سن رخ می‌دهد. با گذشت زمان، استخوان‌ها تحلیل می‌روند و دیسک‌ها که نقش پشتیبانی از مهره‌های زیرین را دارند، آب خود را از دست می‌دهند و نازک میشوند. این فرآیند باعث افزایش احتمال لغزش مهره‌ها و حرکت آنها میشود.
تشخیص سر خوردگی مهره های کمری
در صورت بروز علائم، پزشک شما با انجام آزمایش‌های مختلف به تشخیص منبع درد و میزان ضعف عضلانی خواهد پرداخت و سپس اقدامات لازم برای بهبود شما را انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:
- سونوگرافی
- اشعه ایکس
- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی‌اسکن)
درمان سر خوردگی مهره های کمری
درمان این عارضه بسته به وضعیت هر فرد متفاوت است و ضروری است که بیمار به پزشک مراجعه کند تا پس از بررسی و معاینه، بهترین روش درمان برای او انتخاب شود. روش‌های درمانی غیرجراحی برای بزرگسالانی که دچار سر خوردگی مهره‌ها هستند، مشابه درمان‌های استفاده‌شده برای کمر درد یا درد پا می‌باشد. در ابتدا، استراحت و کاهش فعالیت‌های بدنی برای کاهش اسپاسم عضلانی و التهاب توصیه میشود.
در صورتی که درد ناشی از این عارضه شدید باشد، برخی بیماران نیاز به داروهای مسکن، ضد درد و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مانند آسپیرین، ناپروکسن و ایبوپروفن) دارند تا التهاب را کاهش دهند و درد را تسکین دهند. این داروها می‌توانند به صورت موقت درد ناشی از سر خوردگی مهره را تسکین دهند، اما در درمان طولانی‌مدت علائم این عارضه تأثیر چندانی ندارند.
استفاده از داروها
اگر درد بیمار شدید باشد، تزریق دارو می‌تواند راهکاری مؤثر برای کاهش مشکل باشد. تزریق‌های اپیدورال می‌توانند به کاهش التهاب در ناحیه آسیب‌دیده کمک کرده و درد را تسکین دهند.
استفاده از کمربندهای طبی
بخش پایین کمر بیشترین فشار را برای تحمل وزن بدن بر عهده دارد، بنابراین حفظ وضعیت متوازن و صحیح برای آن می‌تواند از لغزش و آسیب بیشتر به اعصاب نخاعی و دیسک‌های کمری جلوگیری کند. برای تقویت عضلات شکم و ناحیه کمری، گاهی اوقات استفاده از کمربند طبی مناسب در مدت زمان کوتاه توصیه میشود.
ماساژ
ماساژ می‌تواند به کاهش گرفتگی و کشش مزمن عضلات کمک کند.
فیزیوتراپی
شما ممکن است نیاز به اصلاح برخی عادات خود داشته باشید، مانند نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن. با کمک فیزیوتراپ می‌توانید روش‌های صحیح انجام این حرکات را بیاموزید.
گرما و سرما درمانی
با استفاده از گرما درمانی، جریان خون در ناحیه آسیب دیده افزایش می‌یابد که باعث رساندن اکسیژن و مواد مغذی بیشتر به آن قسمت از بدن میشود. فیزیوتراپ باید روش‌های سرما و گرما درمانی را به طور متناوب به کار گیرد.
طب سوزنی
با استفاده از مکمل‌های غذایی و روش‌های بیوفیدبک زیستی، که از تکنیک‌های درمان سرخوردگی مهره‌های کمر به شمار می‌روند، می‌توانید با دردهای ناشی از این عارضه مقابله کرده و به بهبود کلی سلامت خود کمک کنید.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: جراحی فیوژن ستون فقرات
تمرینات ورزشی
تمرینات ورزشی خاص می‌توانند در درمان سر خوردگی مهره های کمر بسیار مؤثر باشند. درمانگر شما روش‌های صحیح بلند شدن، راه رفتن، ایستادن و دیگر حرکات بدنی را به شما آموزش خواهد داد، که این کار به تقویت عضلات شکم، کمر و دیگر بخش‌های بدن کمک می‌کند.
عمل بسته
تزریق کورتیکواستروئید همراه با عامل بی‌حس‌کننده ضد درد در مفصل فاست یا بافت اطراف کپسول مفصل یکی از روش‌های درمانی بسته است که کمترین آسیب را به همراه دارد. این روش به کاهش التهاب و درد در ناحیه مفصل کمک می‌کند.
همچنین تزریق کورتیکواستروئید و بی‌حس‌کننده ضد درد به فضای اپیدورال از ستون فقرات، تورم و التهاب اعصاب را کاهش می‌دهد و این روش نیز به دلیل حداقل جراحت به عنوان عمل بسته شناخته میشود.
رادیوفرکوئنسی ریزوتومی از امواج رادیویی برای قطع انتقال سیگنال‌های درد از اعصاب استفاده می‌کند و موجب کاهش و مدیریت درد میشود. اثر این روش معمولاً از ۹ ماه تا ۳ سال به طول می‌انجامد، هرچند که در بیشتر افراد تسکین درد در مدت زمان یک سال مشاهده میشود.
سرخوردگی ستون مهره چقدر شایع است؟
تقریباً ۴ تا ۶ درصد از جمعیت بزرگسال به سرخوردگی مهره کمری مبتلا هستند. برخی افراد ممکن است سال‌ها با این عارضه زندگی کنند بدون آن که از وجود آن آگاه شوند و هیچ علامتی نداشته باشند.
سرخوردگی دژنراتیو که به علت تحلیل رفتن استخوان‌ها و فرسایش ستون فقرات ناشی از افزایش سن رخ می‌دهد، بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال مشاهده میشود و در زنان شیوع بیشتری دارد. در نوجوانان، زمانی که درد کمر بروز می‌کند، سرخوردگی ایسمیک که به دلیل لقی مهره‌ها ایجاد میشود، معمولاً یکی از علل رایج آن است.
چه عواملی باعث بروز سرخوردگی مهره های کمری میشوند؟
یکی از عوامل اصلی بروز سرخوردگی مهره کمر در ورزشکاران جوان، افزایش بیش از حد حرکت ستون فقرات است. همچنین، ژنتیک می‌تواند نقش مهمی در ایجاد این عارضه داشته باشد. برخی افراد ممکن است با استخوان‌های مهره‌ای نازک‌تر متولد شوند و در نتیجه به این مشکل دچار گردند.
در افراد مسن، ساییدگی، شکستگی در ستون فقرات و دیسک‌ها یا بالشتک‌های بین مهره‌ها، و همچنین تحلیل استخوان‌ها می‌تواند منجر به بروز این وضعیت شود.
آیا سر خوردگی ستون فقرات به جراحی نیاز دارد؟
در ابتدا، گزینه‌های درمانی غیرجراحی مانند استراحت و فیزیوتراپی آغاز میشود. در موارد زیر، انجام عمل جراحی پیشنهاد میشود:
- در صورت داشتن درد شدید.
- اگر به سرخوردگی ستون فقرات با درجه بالا دچار باشید.
- اگر پس از امتحان درمان‌های غیرجراحی هنوز از علائم رنج می‌برید.
کلام آخر
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.