نمونه برداری از تومور مغزی که به‌طور علمی به آن بیوپسی گفته میشود، به‌منظور تشخیص میزان درگیری سلول‌های مغزی و نوع تومور انجام می‌گیرد. تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع تومور مغزی شناسایی شده است. این تقسیم‌بندی بر اساس مشاهدات میکروسکوپی تومور انجام میشود.
تومورهای مغزی در نتیجه رشد و تکثیر غیرعادی سلول‌ها در مغز ایجاد می‌شوند و به دو دسته بدخیم (سرطانی) و خوش‌خیم (غیر سرطانی) تقسیم می‌شوند. منشأ این توده‌های غیرطبیعی می‌تواند سلول‌های بافت جمجمه و مغز باشد. نوع دیگری از تومورهای مغزی که به متاستاز معروف است، زمانی رخ می‌دهد که تومورهای بدخیم از سایر اعضای بدن مانند ریه و سینه به مغز گسترش یافته و توده‌های جدیدی ایجاد می‌کنند.
نحوه تشخیص تومور مغزی
با اینکه متخصص مغز و اعصاب از ابزارهای تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی برای بررسی توده‌های مغزی استفاده می‌کند، این تصویربرداری‌ها نمی‌توانند نوع تومور را به‌طور دقیق مشخص کنند و بررسی‌های دقیق‌تری لازم است. سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی برای تشخیص وجود تومور مغزی بسیار مناسب هستند، اما جزئیات تصاویر ام‌آر‌آی از سی‌تی‌اسکن بیشتر است. در تصویربرداری ام‌آر‌آی از امواج رادیویی و مغناطیسی قوی برای اسکن استفاده میشود و قبل از اسکن، ماده‌ای به نام گادولینیوم به‌صورت وریدی تزریق میشود تا جزئیات بیشتری قابل مشاهده باشد.
در هر دو روش ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن، تصاویر استخوان‌های جمجمه نمایش داده نمی‌شوند و ممکن است تأثیر تومور بر روی استخوان‌های جمجمه قابل تشخیص نباشد. بنابراین، متخصص مغز و اعصاب با نمونه برداری از تومور مغزی، بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن را تشخیص می‌دهد. پاتولوژیست نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی کرده و نتیجه تشخیص خود را به جراح مغز ارائه می‌دهد. در برخی موارد، متخصص مغز از یک نوروپاتولوژیست برای تشخیص نوع تومور کمک می‌گیرد. نوروپاتولوژیست، متخصص پاتولوژی است که در زمینه تومورهای بافت‌های عصبی تمرکز و تجربه بیشتری دارد. نتایج نهایی آزمایش معمولاً ۵ تا ۷ روز بعد مشخص می‌شوند.
روش های نمونه برداری از تومور مغزی
دو روش برای نمونه برداری از تومورهای مغزی وجود دارد:
بیوپسی استریو تاکتیک یا نمونه برداری سوزنی
این روش برای مواردی استفاده میشود که خطر جراحی برای برداشتن تومور مغزی بالا باشد. پزشک با استفاده از ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن موقعیت دقیق تومور را تشخیص می‌دهد. این روش معمولاً در مواردی اعم از توده‌های قرار گرفته در نواحی حساس و عمق مغز، و همچنین در صورتی که هدف از درمان فقط استفاده از درمان دارویی باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نوع بیهوشی مورد استفاده در این روش به شرایط بیمار بستگی دارد و ممکن است به صورت عمومی یا موضعی باشد. در بی‌حسی موضعی، داروی بیهوشی به ناحیه‌ای از جمجمه که در آن قرار گرفتن سوزن جهت برداشت نمونه از تومور انجام میشود، تزریق میشود. نمونه‌برداری سوزنی شامل برش کوچکی روی پوست صورت و سپس سوراخ‌کردن جمجمه است. پزشک برای نمونه‌برداری از بافت‌های سلولی آسیب‌دیده مغز از دستگاه استریو تاکتیک استفاده می‌کند.
برای هدایت سوزن به محل دقیق تومور، یک قاب یا حلقه سخت بر روی سر بیمار قرار می‌گیرد و سپس یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد میشود. این حلقه به‌منظور جلوگیری از حرکت بیمار در طول نمونه‌برداری قرار داده میشود. پس از برداشتن نمونه تومور، پزشک برای بستن برش ایجاد شده، اقدام به هم‌آوردن یا بخیه‌زدن می‌کند. بعد از انجام این روش، بیمار می‌تواند همان روز به خانه بازگردد.
بیوپسی کرانیوتومی یا نمونه برداری باز
این نوع نمونه برداری از تومور مغزی عموماً همراه با عمل جراحی باز انجام میشود. در برخی موارد، برداشتن کلی تومور به ساختارهای مهم و نزدیک مغز می‌تواند آسیب جدی وارد کند. به همین دلیل، در این حالت معمولاً عمل Debulking انجام میشود که طی آن بخش‌های بیشتری از تومور برداشته میشود. جراح در حین عمل جراحی و برداشتن تومور، نمونه‌هایی را برای انجام آزمایشات و تشخیص به پاتولوژیست ارسال می‌کند. در صورتی که بیمار هنوز در اتاق عمل زیر عمل جراحی قرار دارد، پاتولوژیست با مشاهدات میکروسکوپی می‌تواند به پزشک کمک کند تا تصمیم بگیرد که آیا نیاز به برداشتن نمونه‌های بیشتری است یا عمل را ادامه دهد.
در این روش، برای جایگزینی فلپ استخوانی که برای دسترسی به تومور برداشته شده، از صفحات و سیم‌های مخصوصی از جنس تیتانیوم استفاده میشود و پوست سر بیمار بعد از این عملیات بخیه میشود. اگر مغز بیمار دچار عفونت یا تورم شده باشد، عمل جایگزینی فلپ انجام نمی‌شود.
بعد از انجام عمل جراحی، بیمار به هوش می‌آید و ممکن است احساس خواب‌آلودگی و کسالت داشته باشد که اثرات مواد بیهوشی است. بیمار به بخش ریکاوری منتقل میشود و در چند ساعت اول، تحت نظر پرستار قرار دارد. برای بررسی سطح هوشیاری، از چراغ قوه برای تست واکنش مردمک‌ها استفاده میشود و سپس از بیمار سؤالاتی می‌پرسند و دستورالعمل‌های لازم به او داده میشود تا اطمینان حاصل شود که هوشیاری بیمار کاملاً برگرفته است. بعد از به هوش آمدن کامل، بیمار باید بتواند مایل به مصرف غذا و نوشیدنی شود.
در صورتی که بیمار درد شدید و غیرقابل تحمل داشته باشد، داروهای مناسب تجویز میشود. حتماً باید به دستور پزشک داروها مصرف شوند و در صورتی که مسکن تجویز شده باشد، باید طبق زمان‌بندی دقیق آن مصرف کنید. اگر اثر دارو مسکن کافی نداشته باشد، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت لزوم نوع یا دوز مسکن را تغییر دهد.
مدت زمانی که بیمار باید در بیمارستان بماند، پس از این نوع نمونه برداری از تومور مغزی، ممکن است متفاوت باشد و بسته به شرایط بیمار و نیازهای درمانی، متغیر است. عمل جراحی موفقیت‌آمیز زمانی حاصل میشود که جراح به راحتی به موقعیت تومور دسترسی داشته باشد و تومور در مکانی قابل دسترسی باشد. در صورتی که تومور در مناطق حساس مغز واقع شود، نیاز به تیم متخصص جراحی مغز و اعصاب است و این عمل ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”