شاید باور نکنید که انواع تومورهای مغزی به بیش از 120 نوع می‌رسد که بر اساس بافت‌های مغز بر مغز تاثیر می‌گذارند. همه تومورهای مغزی را نمی‌توان سرطان مغزی در نظر گرفت، حتی تومورهای غیر سرطانی هم می‌توانند خطرناک باشند که به اندازه و موقعیت قرارگیری در مغز بستگی دارند. اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که تومور مغزی چیست؟ باید بگوییم که تومور مغزی به رشد سلول‌های ناهنجار در مغز گفته می‌شود. آناتومی مغز بسیار پیچیده است و هر قسمت از مغز کارکردهای مختلفی را بر عهده دارند.
انواع تومورهای مغزی
انواع تومورهای مغزی بر اساس نوع سلولی که تومور از آن سلول رشد می‌کند و همچنین براساس جایی که تومور قرار گرفته است، نام‌گذاری می‌شوند. در ادامه با انواع این تومورها آشنا می‌شویم:
تومورهای مغزی خوش‌خیم
انواع تومورهای مغزی خوش‌خیم عبارتند از:
تومور کوردوما
این نوع تومور به‌آهستگی رشد می‌کند و در پایین‌ترین بخش جمجمه و بخش انتهایی ستون فقرات رشد می‌کند. در بیشتر مواقع این نوع تومور خوش‌خیم است.
تومور کرانیوفارنژیوما
این نوع تومور معمولاً در بخشی از غده هیپوفیز رشد می‌کند. چون این تومور در نزدیکی ساختارهای مهم مغز قرار دارد، برداشتن آن سخت است.
تومورهای گانگلیوسیتوم، گانگلیوما و گانگلیوماهای آناپلاستیک
این‌ها تومورهای مغزی نادری هستند که در سلول‌های عصبی تشکیل می‌شوند.
تومور گلوموس ژوگولر
این تومور به‌طور معمول درست در پایین‌ترین قسمت جمجمه در بالای رگ گردن قرار دارد. این تومور رایج‌ترین تومور گلوموس است.
تومور مننژیوم
این تومور رایج‌ترین نوع تومورهای مغزی اولیه است. تومور مغزی مننژیوم به‌طور معمول به‌آهستگی رشد می‌کند. این تومور در مننژ تشکیل می‌شود که لایه‌های از بافت هستند که از مغز و ستون فقرات محافظت می‌کنند. در موارد نادر، تومور مغزی مننژیوم میتواند بدخیم باشد.
تومور پینئوسیتوما
این تومور در غده پینه‌آل شکل می‌گیرد که در انتهای مغز قرار گرفته است و هورمون ملاتونین ترشح می‌کند.
آدنوم هیپوفیز
این نوع تومور در غده هیپوفیز شکل می‌گیرد که در پایین‌ترین قسمت مغز قرار گرفته است. غده هیپوفیز هورمون‌های بدن را تولید و کنترل می‌کند. آدنوم هیپوفیز به‌طور معمول به‌آهستگی رشد می‌کند و ممکن است موجب تولید بیش از حد هورمون‌های هیپوفیز شود.
تومور شوانوما
رایج‌ترین تومور مغزی خوش‌خیم در بزرگسالان، تومور مغزی شواناما است. این تومور از سلول‌های شوان در سیستم عصبی محیطی یا اعصاب جمجمه‌ای ایجاد می‌شود. سلول‌های شوان به انتقال تکانش‌های عصبی کمک می‌کنند.
تومورهای مغزی بدخیم
تقریباً 78 درصد از انواع تومورهای مغزی اولیه سرطانی، بدخیم هستند. این تومورها در سلول‌های گلیال ایجاد می‌شوند که سلول‌های عصبی را احاطه می‌کنند. انواع تومورهای مغزی بدخیم عبارتند از:
تومور آستیروسیتوما
این تومورها رایج‌ترین نوع تومور مغزی بدخیم هستند که در سلول‌های گلیال ستاره‌ای شکل به‌نام آستروسیت ایجاد می‌شوند. این تومورها می‌توانند در بسیاری از قسمت‌های مغز شکل بگیرند.
تومور اپاندیموم
این نوع تومور در اغلب اوقات در نزدیکی بطن مغز شکل می‌گیرد. اپاندیموم از سلول‌های اپاندیمال ایجاد می‌شود.
تومور گلوبلاستوما
این تومورها در سلول‌های گلیال به‌نام آستروسیت شکل می‌گیرد. این تومور بسیار سریع رشد می‌کند.
تومور الیگودنروگلیوما
این تومورهای غیر رایج در سلول‌هایی شروع می‌شود که میلین ایجاد می‌کنند.
تومور مدولوبلاستوما
تومور مغزی مدولوبلاستوما نوعی از تومور مغزی بدخیم است که سریع رشد می‌کند. این تومور در پایین‌ترین قسمت جمجمه قرار می‌گیرد. این نوع تومور رایج‌ترین تومور مغزی در بین کودکان است.
علائم تومور مغزی بدخیم
تومور مغزی بدخیم به‌سرعت در مغز و ستون فقرات گسترش پیدا می‌کند. نوع بدخیم تومور مغزی به چگونگی رشد سریع آن و بازگشت تومور بعد از درمان بستگی دارد. برخی از علائم تومور مغزی بدخیم عبارتند از:
- سردردهای شدید و دائمی
- سرگیجه
- حالت تهوع، استفراغ و خواب‌آلودگی دائمی
- تغییرات رفتاری مانند مشکلاتی در حافظه یا تغییراتی در شخصیت
- ضعف شدید بدنی یا از کار افتادگی در یک سمت بدن، مشکلاتی در دید یا مشکلاتی در سخن گفتن
برای اطمینان از علائم تومور مغزی بدخیم بهترین کار این است با پزشک متخصص مشورت کنید، چون هر کدام از این علائم ممکن است نشانه‌ای از تومور نباشند.
آیا تومور مغزی کشنده است؟
برخی از تومورهای مغزی به‌آهستگی رشد می‌کنند و نمی‌توانند درمان شوند. بستگی به زمان تشخیص، تومور میتواند باعث مرگ ناگهانی فرد شود. شاید هم فرد بتواند با تومور به زندگی ادامه دهد که به نوع تومور، محل رشد تومور در مغز و چگونگی واکنش مغز به درمان بستگی دارد. همچنین برخی از تومورهای مغزی نیز به‌سرعت رشد می‌کنند و بعد از درمان دوباره عود می‌کنند.
توموهای مغزی می‌توانند به‌طور مستقیم بافت سالم مغز را مورد تهاجم قرار دارند و از بین ببرند. همچنین این تومورها بر جمجمه فشار وارد می‌کنند و موجب خونریزی در مغز نیز می‌شوند.
تومور مغزی چگونه ایجاد می‌شود؟
تحقیقات نشان می‌دهند که تومورهای مغزی زمانی به‌وجود می‌آیند که ژن‌های خاصی بر کروموزوم‌های سلول آسیب وارد کنند و این سلول‌ها دیگر به‌درستی کار نکنند، اما هنوز این امر مشخص نیست که چرا این اتفاق می‌افتد. DNA شما در کروموزوم‌های‌تان به شما می‌گوید که سلول‌های بدن‌تان چه کاری انجام دهند – چه زمانی رشد کنند، چه زمانی تقسیم شوند یا تکثیر شوند یا چه زمانی از بین بروند.
وقتی DNA مغز تغییر می‌کند، باعث می‌شود سلول‌های مغز دستورالعمل‌های جدیدی دریافت کنند. بدن‌تان سلول‌های مغزی ناهنجار را ایجاد می‌کند که بسیار سریع‌تر از حد نرمال رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند. وقتی این امر اتفاق می‌افتد، سلول‌های ناهنجار در حال رشد فضای بیشتری را در مغزتان اشغال می‌کنند.
در بسیاری از موارد، فرد ممکن است با تغییراتی در یک یا بیشتر از یک ژن به‌دنیا بیایید. عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس یا درمان قبلی سرطان ممکن است منجر به آسیب بیشتر به این ژن‌ها شوند.
در برخی موارد هم آسیب محیطی به ژن‌ها ممکن است تنها علت ایجاد تومور مغزی باشد. موارد نادری هم وجود دارند که تومور مغزی ارثی است که تنها 5 تا 10 درصد افراد مبتلا به تومور مغزی دارای سابقه خانوادگی ابتلا به تومور مغزی هستند.
تومور مغزی چه علائمی دارد؟
برخی از افرادی که مبتلا به تومور مغزی هستند هیچ‌گونه علائمی ندارند، مخصوصاً اگر تومور بسیار کوچک باشد. علائم و نشانه‌های تومور مغز به موقعیت، اندازه و نوع تومور بستگی دارد. این علائم عبارتند از:
- سردردهایی که ممکن است در ابتدای صبح شدید باشد و در انتهای شب کم شود.
- سرگیجه
- مشکلاتی در فکر کردن، صحبت کردن یا شناخت
- تغییراتی در شخصیت
- مشکلاتی در تعادل بدن یا سرگیجه
- مشکلاتی در دید
- مشکلات شنیداری
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن صورت
- حالت تهوع یا استفراغ
اگر هر کدام از علائم بالا را دارید، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید.
نحوه تشخیص تومور مغزی
تشخیص تومور مغزی میتواند فرآیند پیچیده‌ای باشد. اگر علائم تومور مغزی را دارید، پزشک ممکن است بعد از معاینه جسمانی، اگر به وجود تومور در مغزتان مشکوک شده باشد ممکن است در مرحله بعدی، اسکن مغزی را پیشنهاد دهد.
کلام آخر
ابتلا به تومور مغزی میتواند ترسناک و استرس‌زا باشد. باید بگوییم که همه تومورهای مغزی سرطانی نیستند و در حقیقت، دو سوم تومورهای مغزی خوش‌خیم هستند. با این وجود، باز هم این تومورها می‌توانند مشکلاتی در شما ایجاد کنند. اگر مبتلا به تومور مغزی هستید، باید به‌طور منظم تحت نظر پزشک باشید تا علائم‌تان کنترل شود. همچنین اگر علائم تومور مغزی‌تان بدتر می‌شوند و یا با علائم جدیدی مواجه می‌شوید باید پزشک را در جریان بگذارید. حتی بعد از درمان تومور مغزی باید به‌طور منظم تحت نظر پزشک متخصص باشید. دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب میتواند بهترین مشاور و پزشک شما برای درمان تومور مغزی باشد.
در صورت داشتن هرگونه علائم فوق، جهت دریافت مشاوره می‌توانید با مطب دکتر بختوری تماس حاصل فرمایید. تلفن تماس: ۰۲۱۸۸۶۷۵۳۶۰