سندرم کوشینگ بیماری نادری است که به خاطر افزایش میزان هورمون کورتیزول در بدن به وجود می آید که علائم سندرم کوشینگ به خاطر افزایش همین هورمون در بدن ظاهر می‌شوند و این علائم می‌توانند در درمان به موقع آن کمک مان کنند.
کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی تولید و ترشح میشود و وجود آن برای ادامه حیات مهم است. وجود کورتیزول به ما کمک می‌کند تا در موقعیت‌های تنش‌زا و پراسترس مانند بیماری، واکنش مناسبی داشته باشیم، به علاوه کورتیزول تقریباً بر تمام بافت‌های بدن اثر می‌گذارد.
یکی از علل ابتلا به سندروم کوشینگ وجود تومور در غدد فوق کلیوی است که کورتیزول را زیاد می کند. افزایش تولید هورمون ACTH (آدرنوکورتیکوتروپیک) ، افزایش تولید کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی را به دنبال دارد که در نهایت منجر به ابتلا به سندروم کوشینگ میشود. در این مقاله قصد داریم تا عوارض و علائم سندرم کوشینگ را بیان کنیم؛ همچنین به بررسی نحوه درمان آن بپردازیم. تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب درباره علائم سندرم کوشینگ و نحوه درمان آن همراه ما باشید.
سندرم کوشینگ چیست؟
همان طور که در مقدمه توضیح دادیم سندرم کوشینگ یک اختلال هورمونی است که به دلیل سطوح بالای هورمون کورتیزول در بدن شما ایجاد می شود. همچنین به عنوان هیپرکورتیزولیسم شناخته می شود. کورتیزول از غدد فوق کلیوی شما که در بالای کلیه های شما قرار دارد می آید. این به بدن شما کمک می کند:
- فشار خون را حفظ کنید
- قند خون را تنظیم کنید
- کاهش التهاب
- غذایی که می‌خورید را به انرژی تبدیل کنید
اما وقتی کورتیزول بیش از حد دارید، می‌تواند سایر سیستم های بدن شما را از بین ببرد. اکثر موارد سندرم کوشینگ قابل درمان هستند، اگرچه ممکن است مدتی طول بکشد تا علائم شما کاهش یابد. این بیماری در زنان شایع تر از مردان است. بیشتر در افراد 25 تا 40 ساله دیده می شود.
علل و عوامل خطر
زمانی که کورتیزول بیش از حد در بدن شما برای مدت طولانی وجود داشته باشد، می توانید به علائم سندرم کوشینگ مبتلا شوید. شایع ترین علت مربوط به داروهایی به نام گلوکوکورتیکوئیدها است که معمولاً به عنوان کورتیکو استروئیدها، استروئیدها یا پردنیزون نیز شناخته می‌شوند.
این استروئیدهای تجویزی برای بیماری هایی مانند آسم، آرتریت روماتوئید، لوپوس یا پس از پیوند عضو استفاده می‌شوند. آنها داروهای ضد التهابی قوی هستند. مصرف بیش از حد، برای مدت طولانی، می‌تواند منجر به سندرم کوشینگ شود. شما همچنین می‌توانید سندرم کوشینگ را از طریق استروئیدهای تزریقی مانند تزریق مکرر برای درد مفاصل، بورسیت و کمردرد دریافت کنید.
کرم‌های پوستی استروئیدی که برای اگزما و سایر مشکلات پوستی استفاده می‌شوند، کمتر باعث ایجاد علائم سندرم کوشینگ می‌شوند.
یک تومور در غده هیپوفیز، که در پایه مغز یافت میشود، یا یک تومور در غدد فوق کلیوی، همچنین می‌تواند بدن شما را وادار به تولید بیش از حد کورتیزول کند که می تواند منجر به کوشینگ شود.
ACTH هورمونی است که کورتیزول را تنظیم می‌کند. در موارد نادر، یک تومور ترشح کننده ACTH باعث نمایان شدن علائم سندرم کوشینگ می شود. این نوع تومور می تواند در اندامی که به طور طبیعی ACTH تولید نمی کند، تشکیل شود، اما به دلیل تومور، شروع به ساخت مقدار زیادی از آن می کند.
این تومورها می توانند سرطانی یا غیرسرطانی باشند. آنها معمولا در ریه ها، پانکراس، تیروئید یا غده تیموس یافت می‌شوند. و می‌توانند بصورت ژنتیکی نیز در برخی موارد نادر از نسلی به نسل دیگر انتقال یابند.
عوارض ابتلا به کوشینگ
عدم توجه به علائم سندرم کوشینگ می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ شود. مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- لخته شدن خون در پاها یا ریه ها
- عفونت ها
- از دست دادن استخوان و شکستگی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- افسردگی یا تغییرات خلقی
- از دست دادن حافظه یا مشکل در تمرکز
- دیابت نوع 2
مهمترین علائم سندرم کوشینگ
ممکن است علائم سندرم کوشینگ در شما با فرد دیگری متفاوت باشد، اما زمانی که بیماری کاملاً بروز می کند، علائم مهم و رایج عبارت‌اند از:
- صورت گرد و گلگون
- افزایش وزن به خصوص در قسمت فوقانی بدن
- یک پد چربی در قسمت فوقانی پشت یا قاعده گردن
- نازک و کبود شدن زود هنگام پوست
- آکنه و جوش زدن مداوم
- بیش از اندازه خسته شدن
- عضلات ضعیف، به خصوص هنگام استفاده از عضلات شانه و لگن
- فشار خون بالا
- سطح قند خون بالا
- افسردگی و اضطراب
- پوکی استخوان
- سنگ کلیه
- مشکلات خواب
- رشد موهای اضافی روی بدن و صورت شما
- پریودهای نامنظم
- میل جنسی کم و مشکلات نعوظ
- کاهش باروری
پوست شما ممکن است نازک شود، به آرامی بهبود یابد و زود به زود کبود شود. ممکن است علائم کشش ارغوانی یا صورتی در سرتاسر بدن، به خصوص روی شکم، ران ها، بازوها و سینه مشاهده شود.
ممکن است استخوان های شما ضعیف شوند. حرکات روزمره مانند خم شدن، بلند شدن یا حتی بلند شدن از صندلی می تواند باعث کمردرد یا شکستگی در دنده ها یا ستون فقرات شود.
علائم سندرم کوشینگ در کودکان بصورت افزایش وزن شدید نمایان میشود که پزشکان معمولاً با مشکلات تیروئیدی آن را اشتباه می‌گیرند.
نحوه درمان سندرم کوشینگ
اولین چیزی که پزشک متوجه خواهد شد این است که چرا کورتیزول بیش از حد دارید. این به نحوه درمان بیماری شما منجر می شود. اگر به دلیل مصرف داروهای استروئیدی کورتیزول بیش از حد دارید، پزشک شما بررسی می کند که آیا می توانید به آرامی دوز خود را کاهش دهید و در عین حال آسم ، آرتریت یا سایر بیماری های خود را مدیریت کنید.
ممکن است برای برداشتن تومور به جراحی نیاز داشته باشید. اگر تومور را نتوان به طور کامل برداشت، ممکن است در کنار جراحی پرتودرمانی نیز داشته باشید. همچنین در برخی موارد می توان از آن به جای جراحی استفاده کرد.
داروهایی برای کنترل تولید کورتیزول ممکن است در زمانی که جراحی و پرتودرمانی مؤثر واقع نمی شوند، گزینه ای باشد. این داروها می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. همچنین ممکن است پزشک قبل از جراحی برای افرادی که به شدت علائم سندرم کوشینگ را دارند، داروهایی را تجویز کند.
در برخی موارد، تومور یا درمان آن بر سایر هورمون های تولید شده توسط هیپوفیز یا غده فوق کلیوی تأثیر می گذارد و ممکن است به داروهای جایگزین هورمون نیاز داشته باشید.
علائم سندرم کوشینگ چیست؟
✅ علائم سندرم کوشینگ شامل افزایش وزن، تجمع چربی در صورت و گردن، پوست نازک و کبود شدن آسان آن، و ضعف عضلانی است.
آیا فشار خون بالا از علائم سندرم کوشینگ است؟
✅ بله، فشار خون بالا و نوسانات قند خون از علائم شایع سندرم کوشینگ محسوب می‌شوند.
آیا تغییرات پوستی از علائم سندرم کوشینگ است؟
✅ بله، کبودی آسان، ترک‌های قرمز روی پوست شکم و صورت پف‌آلود از علائم سندرم کوشینگ هستند.
آیا سندرم کوشینگ باعث ضعف عضلانی میشود؟
✅ بله، ضعف و خستگی عضلات به ویژه در بازوها و پاها از علائم رایج سندرم کوشینگ است.
آیا سندرم کوشینگ روی خلق و خو تأثیر دارد؟
✅ بله، اضطراب، افسردگی و تغییرات خلقی می‌توانند از علائم سندرم کوشینگ باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
✅ در صورت مشاهده افزایش وزن غیرطبیعی، تغییرات پوستی یا ضعف عضلانی، باید برای بررسی علائم سندرم کوشینگ به پزشک مراجعه کنید.
کلام آخر
همان طور که در بالا خواندید سندرم کوشینگ یک اختلال هورمونی است که به دلیل سطوح بالای هورمون کورتیزول در بدن شما ایجاد می شود. که از علائم سندرم کوشینگ مهمترین آن ها را ذکر کردیم و نحوه درمان را نیز بطور کلی گفتیم.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده میکنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل میکنند.