گلیومای عصب بینایی، که به آن تومور عصب چشم یا گلیومای مسیر بینایی (OPG) نیز گفته می‌شود، نوعی تومور مغزی است که به طور آهسته در اطراف اعصابی که اطلاعات را از چشم به مغز منتقل می‌کنند، رشد می‌کند. این تومور می‌تواند به اعصاب فشار وارد کرده و موجب اختلال در بینایی فرد شود.
گلیومای عصب بینایی بیشتر در کودکان و نوجوانان شایع است و در حدود سه چهارم موارد، این تومور در این گروه سنی تشخیص داده می‌شود. اگرچه این تومور جدی است، اما در بسیاری از موارد می‌توان آن را با موفقیت درمان کرد. به ندرت، این تومور منجر به کوری می‌شود.
گلیومای مسیر عصب بینایی چقدر شایع است؟
گلیومای عصب بینایی یک تومور نادر است که تقریباً ۵٪ از تومورهای مغزی در کودکان را شامل می‌شود. این تومور در هر دو جنس دختر و پسر به طور مساوی دیده می‌شود و معمولاً در حدود پنج سالگی تشخیص داده می‌شود.
درجه بندی گلیومای عصب بینایی
گلیومای عصب بینایی معمولاً به‌عنوان یک آستروسیتومای پیلوسیتیک درجه ۱ خوش‌خیم شناخته می‌شود که جزو تومورهای مغزی گلیومای درجه پایین با رشد آهسته است. این نوع تومور به‌ندرت به مراحل پیشرفته‌تر تبدیل می‌شود.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: جراحی فیوژن ستون فقرات
علائم عصب بینایی یا گلیومای عصب بینایی چیست؟
علائم این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش تدریجی بینایی
- دشواری در خواندن
- چشمک زدن مکرر
- دوبینی (دید دوگانه)
- بیرون‌زدگی یک یا هر دو چشم
- حرکات غیرارادی کره چشم
- انحراف چشم (لوچی)
- کاهش دید محیطی که در موارد پیشرفته می‌تواند منجر به نابینایی شود
در صورتی که تومور بزرگ شده و باعث افزایش فشار درون جمجمه شود، علائم زیر نیز ممکن است بروز کند:
- افت حافظه و کاهش عملکرد ذهنی
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس خستگی مفرط و تحریک‌پذیری
- تأخیر در رشد و تکامل
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- سردردهای مداوم
علت تومور عصب چشم چیست؟
علت دقیق ایجاد تومور عصب بینایی به طور کامل مشخص نیست. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً ۵۰٪ از گلیوماهای عصب بینایی در کودکان و نوجوانان با یک اختلال ژنتیکی به نام نوروفیبروماتوز نوع ۱ (NF1) مرتبط هستند. این بیماری از طریق آزمایش خون قابل تشخیص است. NF1 می‌تواند به صورت ارثی از والدین منتقل شود، اما در حدود نیمی از موارد، کودک اولین فرد در خانواده خواهد بود که به این اختلال مبتلا می‌شود.
علاوه بر این، انجام رادیوتراپی در گذشته (برای درمان نوع دیگری از تومور مغزی) نیز به عنوان یکی از عوامل احتمالی بروز گلیومای عصب بینایی شناخته شده است.
چگونه گلیومای عصب بینایی تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص گلیومای عصب بینایی از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
🔹 اسکن MRI: این روش دقیق‌ترین اطلاعات را برای تشخیص وجود یا عدم وجود گلیومای مسیر بینایی ارائه می‌دهد.
🔹 سی‌تی اسکن: در برخی موارد کاربرد دارد اما معمولاً جزئیات کمتری نسبت به MRI ارائه می‌دهد.
🔹 ارزیابی چشم: بررسی کامل وضعیت بینایی بیمار در زمان تشخیص، حین درمان و پس از آن ضروری است.
🔹 ارزیابی غدد درون‌ریز: در صورتی که تومور بر روی هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز فشار وارد کند، آزمایش‌های هورمونی (شامل آزمایش خون) انجام می‌شود.
🔹 بیوپسی بافت تومور: در این روش نمونه‌ای از بافت تومور زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. پس از جمع‌آوری یافته‌های بالینی، مطالعات تکمیلی بر روی بافت انجام می‌گیرد و پاتولوژیست به تشخیص قطعی خواهد رسید. در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص آزمایش‌های دیگری نیز انجام دهد.
درمان گلیومای عصب بینایی یا تومور عصب چشم
روش‌های درمان گلیومای مسیر بینایی شامل موارد زیر است:
🔹 جراحی: به دلیل حساسیت مناطق درگیر، جراحی همیشه اولین گزینه نیست. در مواردی که بیمار در یک چشم دچار کاهش بینایی باشد، پزشکان ممکن است برای حفظ بینایی در چشم سالم جراحی را توصیه کنند.
🔹 شیمی‌درمانی: این روش برای کوچک کردن تومور و تثبیت یا بهبود بینایی بیمار به کار می‌رود.
🔹 رادیوتراپی: معمولاً در صورت نیاز پس از شیمی‌درمانی انجام می‌شود. افرادی که به نوروفیبروماتوز نوع ۱ (NF1) مبتلا نیستند، به دلیل افزایش خطر تومورهای ثانویه پس از رادیوتراپی، معمولاً این روش را دریافت نمی‌کنند.
بعد از درمان
عوارض جانبی طولانی‌مدت ممکن است پس از درمان گلیومای عصب بینایی ظاهر شود. از آنجا که این تومورها معمولاً در کودکان ایجاد می‌شوند، تأثیرات پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی ممکن است در آینده آشکار شود. مشکلاتی مانند اختلالات شناختی، مشکلات یادگیری و تأخیر در رشد از جمله عوارض احتمالی هستند. توصیه می‌شود با پزشک خود درباره عوارض جانبی احتمالی و راهکارهای کاهش اثرات منفی درمان مشورت کنید.
کلام آخر
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.