تومور مغزی پشت گوش، که به آن نوروم آکوستیک یا تومور زاویه مخچه نیز گفته می‌شود، معمولاً دیر تشخیص داده می‌شود. دلیل این تأخیر در تشخیص، رشد آهسته و ماهیت خوش‌خیم این تومور است که برخلاف تومورهای بدخیم، متاستاز نمی‌کند. در مراحل اولیه، علائم بیماری خفیف هستند، اما با پیشرفت آن ممکن است سردرد، گردن‌درد و در برخی موارد فلج صورت یا درد عصب سه‌قلو (نورالژی سه‌قلو) مشاهده شود.
این تومور در ناحیه بین گوش داخلی و ساقه مغز رشد می‌کند و بر اعصاب شنوایی و دهلیزی تأثیر می‌گذارد. برای تشخیص قطعی نوروم آکوستیک، از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می‌شود. همچنین بررسی بافتی زیر میکروسکوپ می‌تواند تأیید نهایی را ارائه دهد.
تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری با ما همراه باشید.
تومور مغزی پشت گوش یا نوروم آکوستیک چیست؟
نوروم آکوستیک که امروزه با نام شوانوم دهلیزی شناخته می‌شود، نوعی نئوپلاسم خوش‌خیم داخل جمجمه‌ای است. این تومور از عصب شنوایی و تعادلی (عصب دهلیزی) منشأ می‌گیرد و برخلاف تومورهای مغزی واقعی، به‌عنوان یک نئوپلاسم سیستم عصبی محیطی شناخته می‌شود.
این تومور معمولاً در ناحیه بین مخچه و پونز رشد می‌کند که به آن زاویه مخچه-پونز گفته می‌شود. شوانوم دهلیزی اغلب با یک لایه بافت همبند کپسوله شده و از ساختارهای اطراف خود جدا می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم این تومور، عدم ایجاد متاستاز است که آن را از تومورهای بدخیم متمایز می‌کند.
نورینوم‌ها، از جمله نوروم آکوستیک، تومورهای خوش‌خیم محسوب می‌شوند و معمولاً رشد آهسته‌ای دارند. این تومورها نسبتاً نادر هستند و طبق گزارش انجمن سرطان آلمان، حدود ۸ درصد از کل تومورهای داخل جمجمه را تشکیل می‌دهند. بیشتر موارد ابتلا به نوروم در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی مشاهده می‌شود.
در سال‌های اخیر، با پیشرفت قابل‌توجه روش‌های تشخیصی، نوروم آکوستیک نسبت به گذشته زودتر تشخیص داده می‌شود. بااین‌حال، همچنان تصور می‌شود که بسیاری از موارد ابتلا تشخیص داده نمی‌شوند؛ زیرا این تومور معمولاً اندازه کوچکی دارد و تا زمانی که علائم خاصی ایجاد نکند، شناسایی نمی‌شود.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: جراحی فیوژن ستون فقرات
علائم تومور مغزی پشت گوش چیست؟
تومور مغزی پشت گوش تا زمانی که اندازه آن به‌طور قابل‌توجهی افزایش پیدا نکند و به ساختارهای مجاور فشار وارد نکند، معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال، به دلیل رشد بسیار آهسته این تومور، ممکن است سال‌ها طول بکشد تا علائم آشکار شوند.
در مراحل اولیه، دستگاه شنوایی و تعادلی بیشترین آسیب را می‌بینند. کاهش شنوایی اغلب اولین نشانه این تومور است که به‌صورت یک‌طرفه و در سمت تومور بروز می‌کند. بسیاری از افراد مبتلا ممکن است این مشکل را به‌طور اتفاقی کشف کنند؛ مثلاً زمانی که هنگام مکالمه تلفنی متوجه می‌شوند شنوایی در گوش آسیب‌دیده ضعیف‌تر است. آزمایش‌های شنوایی نیز می‌توانند به تشخیص کمک کنند. در اغلب موارد، فرکانس‌های بالا زودتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند؛ به‌طوری‌که صداهایی مانند جیرجیر پرندگان یا دیگر صداهای زیر، تغییر کرده یا دیگر شنیده نمی‌شوند.
نوروم آکوستیک نیز از طریق کم‌شنوایی ناگهانی قابل‌توجه است.
این وضعیت معمولاً منجر به کاهش ناگهانی و تقریباً کامل شنوایی در گوش آسیب‌دیده می‌شود. همچنین، صدای زنگ در گوش یا وزوز گوش به‌طور مکرر رخ می‌دهد. این صداها اغلب در محدوده فرکانس‌های بالا هستند و افراد مبتلا آن‌ها را بسیار آزاردهنده و استرس‌زا توصیف می‌کنند. در برخی موارد، وزوز گوش ممکن است تنها علامتی باشد که به وجود نوروم آکوستیک اشاره می‌کند، در حالی که کم‌شنوایی معمولاً در مراحل بعدی بروز می‌یابد.
اگر تومور عصب دهلیزی را تحت‌تأثیر قرار دهد:
نوروم آکوستیک معمولاً علائمی مانند سرگیجه (احساس چرخش یا تلوتلوخوردن) و حالت تهوع ایجاد می‌کند که این مشکلات می‌توانند الگوی راه‌رفتن را نیز مختل کنند. در برخی بیماران، حرکات غیرارادی و لرزش افقی چشم‌ها (نیستاگموس) مشاهده می‌شود. این علائم به‌خصوص در زمان حرکات سریع سر و در شرایط تاریکی که هماهنگی تعادل از طریق بینایی دشوار می‌شود، بیشتر نمایان هستند.
در مواردی که نوروم آکوستیک به اندازه بزرگی رشد کند، می‌تواند به اعصاب صورت فشار وارد کرده و عملکرد آن‌ها را مختل کند. به‌عنوان‌مثال، ممکن است عملکرد عضلات صورت دچار اختلال شود (فلج عصب صورت) یا حس پوست صورت کاهش یابد (درگیری عصب سه‌قلو).
در شرایط شدیدتر، تومور می‌تواند مسیر تخلیه مایع مغزی نخاعی (Liquor) را مسدود کند که این وضعیت منجر به تجمع مایع در مغز و افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود. علائم این وضعیت شامل سردرد شدید، سفتی گردن، حالت تهوع، استفراغ و تاری دید خواهد بود.
سیر نوروم آکوستیک چیست؟
با توجه به رشد بسیار آهسته نوروم آکوستیک و عدم متاستاز آن، پیش‌آگهی این بیماری معمولاً مثبت است. روند پیشرفت بیماری به‌طور عمده به محل رشد و اندازه تومور بستگی دارد. در مواردی که تومور کوچک باشد و علائمی ایجاد نکند، معمولاً نیازی به درمان فوری وجود ندارد.
تومورهای بزرگ‌تر معمولاً از طریق جراحی قابل درمان هستند و احتمال بازگشت آن‌ها بسیار اندک است. عود تومور مغزی پشت گوش تنها زمانی اتفاق می‌افتد که بقایای تومور پس از عمل جراحی در جمجمه باقی مانده باشد. درنتیجه، با درمان موفقیت‌آمیز، امید به زندگی بیماران در اکثر موارد طبیعی خواهد بود.
چه چیزی منجر به تومور مغزی پشت گوش می‌شود؟
تومور مغزی پشت گوش از سلول‌های شوان تشکیل می‌شود؛ این سلول‌ها وظیفه محافظت از ساختارهای عصبی در مغز و تسریع انتقال اطلاعات را بر عهده دارند. بااین‌حال، در نوروم آکوستیک، سلول‌های شوان به‌طور غیرقابل‌کنترلی رشد کرده و توده‌ای محصورشده ایجاد می‌کنند. ازآنجایی‌که این تومور معمولاً روی عصب تعادل (عصب دهلیزی) تأثیر می‌گذارد، به آن شوانوم دهلیزی نیز گفته می‌شود.
علت دقیق این بیماری همچنان ناشناخته است. نوروم آکوستیک نه ارثی است و نه مسری. بااین‌حال، به‌ندرت ممکن است در اثر بیماری ارثی مانند نوروفیبروماتوز نوع ۱ و ۲ ایجاد شود. در این اختلال ژنتیکی، به دلیل نقص ژن، تومورهایی در بخش‌های مختلف بدن تشکیل می‌شوند. گرچه این بیماری لزوماً منجر به نوروم آکوستیک نمی‌شود، اما حدود پنج درصد از مبتلایان ممکن است در هر دو طرف عصب دهلیزی دچار تومور شوند.
برخی متخصصان معتقدند که قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض سروصدای زیاد می‌تواند از عوامل مؤثر در بروز نوروم آکوستیک باشد؛ البته تاکنون شواهد قطعی برای این فرضیه وجود ندارد و تنها مطالعات اولیه در این زمینه انجام شده است.
سخن پایانی
تومور مغزی پشت گوش یا شوانوم دهلیزی، یک تومور خوش‌خیم و نادر است که از سلول‌های شوان تشکیل می‌شود. این سلول‌ها وظیفه محافظت از ساختارهای عصبی را بر عهده دارند، اما در این بیماری، به‌طور غیرقابل‌کنترل رشد کرده و توده‌ای محصور تشکیل می‌دهند. این تومور معمولاً عصب تعادل و شنوایی (عصب دهلیزی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.