کرانیوتومی یکی از روش‌های جراحی مهم در حوزه مغز و اعصاب است که طی آن بخشی از جمجمه برداشته می‌شود تا دسترسی مستقیم به مغز فراهم شود. این تکنیک برای درمان تومورها، خونریزی‌های مغزی و دیگر مشکلات و اختلالات مغزی کاربرد دارد. با پیشرفت فناوری پزشکی و افزایش مهارت جراحان، نتایج این جراحی‌ها به‌طور قابل توجهی بهبود یافته است. دکتر حسین زاده بختوری با سال‌ها تجربه و دانش به‌روز در زمینه جراحی‌های مغز و اعصاب، یکی از متخصصان برجسته در انجام کرانیوتومی محسوب می‌شوند.
عمل کرانیوتومی، به دلیل حساسیت بالایش، نیازمند دقت و تخصص فراوان بوده و باید توسط جراحانی مجرب انجام شود. برای آشنایی بیشتر با انواع روش‌های کرانیوتومی و مراحل انجام آن، تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری، متخصص و جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید.
عمل کرانیوتومی چیست؟
کرانیوتومی یک جراحی است که در آن جراح با ایجاد برش‌هایی روی پوست، بخشی از جمجمه را به‌صورت موقت برمی‌دارد تا به مغز و ساختارهای داخلی آن دسترسی پیدا کند. این روش برای درمان انواع مشکلات مانند تومورهای مغزی، خونریزی‌های داخلی، آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه یا تصادف، عفونت‌ها و انسداد جریان مایع مغزی‌نخاعی به کار می‌رود.
پس از پایان جراحی، بخش برداشته شده جمجمه با استفاده از پیچ‌ها و ابزارهای مخصوص مجدداً در جای خود قرار گرفته و پوست سر با بخیه بسته می‌شود. از آنجا که کرانیوتومی در ناحیه حساسی مانند مغز انجام می‌شود، این عمل از جراحی‌های بسیار حساس محسوب شده و ممکن است بیمار پس از آن برای مدتی با علائم و عوارضی مواجه شود.
در چه مواردی عمل کرانیوتومی انجام می‌شود؟
عمل کرانیوتومی زمانی انجام می‌شود که دسترسی مستقیم به مغز از طریق روش‌های غیرجراحی امکان‌پذیر نباشد. در این شرایط، پزشک متخصص مغز و اعصاب پس از انجام بررسی‌ها و تحلیل نتایج آزمایش‌های بیمار، تصمیم به انجام جراحی باز جمجمه می‌گیرد. برخی از مواردی که جراحی کرانیوتومی برای درمان آن‌ها ضروری است، عبارت‌اند از:
- تومورهای مغزی: برای خارج کردن تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم که درون مغز قرار دارند.
- خونریزی مغزی: جهت کنترل و درمان خونریزی‌هایی که باعث افزایش فشار داخل جمجمه می‌شوند.
- ضربه‌های مغزی: ترمیم آسیب‌های ناشی از تصادف یا سایر عوامل که موجب تجمع خون یا لخته شدن خون در مغز شده‌اند.
- بیماری‌های مقاوم به درمان: مانند صرع که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد و نیازمند مداخله جراحی است.
- نمونه‌برداری (بیوپسی): برای تشخیص دقیق برخی بیماری‌های مغزی که با روش‌های غیرتهاجمی قابل شناسایی نیستند.
- عفونت‌های مقاوم مغزی: عفونت‌هایی که با درمان دارویی بهبود نیافته‌اند.
- آنوریسم: بستن و ترمیم رگ‌های خونی آسیب‌دیده که منجر به خونریزی شده‌اند.
انواع عمل کرانیوتومی
عمل کرانیوتومی به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود و انتخاب روش مناسب بر اساس وضعیت و شرایط هر بیمار توسط پزشک تعیین می‌گردد. ابتدا با کمک تصاویر سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی، محل دقیق ضایعه مشخص می‌شود و پس از بیهوشی بیمار، جراح مغز و اعصاب اقدام به برداشتن بخش موردنظر از استخوان جمجمه می‌کند. پس از پایان جراحی، استخوان برداشته شده مجدداً در جای خود قرار گرفته و با استفاده از پیچ، تیتانیوم، سیم یا نخ محکم و ثابت می‌شود. برخی از انواع جراحی باز جمجمه که معمولاً انجام می‌شوند، عبارت‌اند از:
کرانیوتومی ترانس‌لابیرنتین
جراحی ترانس لابیرنتین یکی از روش‌های جراحی جمجمه است که در ناحیه لابیرنت یا همان بخش حلزونی گوش انجام می‌شود. این جراحی برای دسترسی به مناطق خاصی از مغز، عصب‌های جمجمه و همچنین تومورهایی که در نزدیکی گوش قرار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش ترانس لابیرنتین به جراح اجازه می‌دهد تا با کمترین آسیب ممکن، به ساختارهای حیاتی مغزی و عصبی دسترسی پیدا کند.
این عمل معمولاً برای برداشتن تومورهای گوش به کار می‌رود و در برخی موارد ممکن است باعث کاهش یا از دست دادن شنوایی در گوش تحت جراحی شود.جراحی ترانس لابیرنتین یکی از روش‌های جراحی جمجمه است که در ناحیه لابیرنت یا همان بخش حلزونی گوش انجام می‌شود. این جراحی برای دسترسی به مناطق خاصی از مغز، عصب‌های جمجمه و همچنین تومورهایی که در نزدیکی گوش قرار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش ترانس لابیرنتین به جراح اجازه می‌دهد تا با کمترین آسیب ممکن، به ساختارهای حیاتی مغزی و عصبی دسترسی پیدا کند.
این عمل معمولاً برای برداشتن تومورهای گوش به کار می‌رود و در برخی موارد ممکن است باعث کاهش یا از دست دادن شنوایی در گوش تحت جراحی شود.
کرانیوتومی سوپرا اوربیتال
در جراحی سوپرا اوربیتال، جراح برشی کوچک در ناحیه پیشانی و بالای چشم ایجاد می‌کند تا بتواند به عمق مغز، از جمله پشت بینی و اطراف چشم، دسترسی پیدا کند. هدف اصلی این جراحی، رسیدن به ناحیه فرونتوتمپورال (پیشانی و گیجگاه) برای برداشتن تومورهای موجود در این بخش از قشر مغز است. به دلیل ایجاد برش‌های کوچک در استخوان جمجمه، این روش نسبت به دیگر جراحی‌ها احتمال آسیب کمتری به بافت مغز دارد.
در نتیجه، بیمار درد کمتری تجربه می‌کند، جای زخم‌ها کوچک‌تر است و ریسک آسیب به مغز کاهش می‌یابد. جراحی سوپرا اوربیتال می‌تواند جایگزین مناسبی برای جراحی اندوسکوپیک اندونازال باشد، مخصوصاً در مواردی که تومور یا ضایعه بزرگ و نزدیک به عصب افتالمیک قرار دارد.
عمل کرانیوتومی اوربیتو زیگوماتیک
در این روش، برشی بین چشم و استخوان گونه ایجاد می‌شود تا جراح بتواند به مغز دسترسی پیدا کند. این برش معمولاً در ناحیه بین قسمت بالایی و خارجی حفره چشم، استخوان گونه و پشت خط رویش مو انجام می‌گیرد. جراحی اوربیتو زیگوماتیک (Orbitozygomatic Craniotomy) دسترسی وسیعی به مغز فراهم می‌کند و برای درمان آنوریسم شریان‌های ارتباطی قدامی، تومورهای هیپوفیز، مننژیوما، کرانیوفارنژیوما و تومورهای پیچیده کاربرد دارد. این روش بیشتر برای برداشتن توده‌هایی استفاده می‌شود که در نزدیکی چشم، اطراف آن یا نواحی صورت قرار دارند.
کرانیوتومی سوراخ کلید
جراحی سوراخ کلید، یا جراحی کم‌تهاجمی مغز، روشی پیشرفته است که با ایجاد برش‌های بسیار کوچک و استفاده از ابزارهای تخصصی و دوربین‌های دقیق انجام می‌شود. به دلیل اندازه کوچک این برش‌ها که شبیه سوراخ کلید است، این نام به آن داده شده است. این نوع جراحی برای برداشتن تومورهای کوچک و سطحی مانند مننژیوم یا تومورهای هیپوفیز، درمان آنوریسم‌های مغزی، تخلیه هماتوم‌ها (لخته‌های خونی)، دسترسی به کیست‌ها یا ضایعات مغزی و انجام جراحی در نواحی حساس مغز که نیازمند دقت بالا و حداقل آسیب هستند، به کار می‌رود.
عوارض عمل کرانیوتومی
عمل کرانیوتومی یکی از عمل‌های بسیار حساس و پیچیده محسوب می‌شود، زیرا هدف آن دسترسی به مغز است و نیازمند دقت و مهارت بالای جراح است. به دلیل پیچیدگی این عمل، ممکن است عوارضی نیز به دنبال داشته باشد، اما لازم به ذکر است که این عوارض در همه بیماران رخ نمی‌دهد و بسیاری از افراد پس از جراحی بدون مشکل بهبود می‌یابند. از جمله شایع‌ترین عوارض احتمالی عمل کرانیوتومی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشکیل لخته خون در ریه یا پاها
- حساسیت یا واکنش آلرژیک به داروهای بیهوشی
- بروز تشنج
- نشت مایع مغزی-نخاعی
- بروز اختلالات عصبی مانند مشکلات گفتاری، بینایی، حسی یا حرکتی
- تورم مغز
- خونریزی در داخل جمجمه
- عفونت در ناحیه جراحی شده
کلام پایانی
عمل کرانیوتومی که دسترسی مستقیم به بافت مغز را فراهم می‌کند، از جمله پیچیده‌ترین و حساس‌ترین روش‌های جراحی در حوزه مغز و اعصاب محسوب می‌شود. موفقیت این عمل به عواملی مانند محل دقیق ضایعه، وضعیت کلی بیمار و تجربه و مهارت جراح وابسته است. انجام جراحی توسط یک جراح متخصص و با تجربه، می‌تواند ریسک بروز عوارض و مشکلات پس از عمل را به طور چشمگیری کاهش دهد.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.