تومور ستون فقرات چیست ؟علائم شایع و درمان ها

تومور ستون فقرات از جمله مشکلات مهم پزشکی هستند که می‌توانند ساختارهای حیاتی این ناحیه را تحت تأثیر قرار دهند. این تومورها ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند و منشأ آن‌ها می‌تواند از استخوان، نخاع، مغز یا بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات باشد. علائم ناشی از این تومورها می‌توانند بسیار متنوع باشند و شامل درد در ناحیه ستون فقرات، فشار بر اعصاب، ضعف عضلانی، اختلال در حواس و کاهش تحرک فرد شوند.

برای تشخیص دقیق تومور و انتخاب روش درمانی مناسب، بررسی کامل سوابق پزشکی، ارزیابی علائم، انجام تصویربرداری‌های پیشرفته مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن و در صورت نیاز نمونه‌برداری ضروری است. درمان نیز بسته به نوع و محل تومور، می‌تواند شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از این روش‌ها باشد.

در این مقاله از دکتر بختوری متخصص و جراح مغز و اعصاب در تهران به بررسی دقیق‌تری از تومور ستون فقرات، انواع مختلف آن‌ها، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی می‌پردازیم تا دید جامع‌تری نسبت به این بیماری پیچیده به دست آوریم.

تومور ستون فقرات چیست ؟

ستون فقرات یک ساختار واحد و یکنواخت نیست، بلکه از مجموعه‌ای از بافت‌ها و اجزای متنوعی تشکیل شده که در امتداد گردن، پشت و ناحیه لگن گسترده شده‌اند. به همین دلیل، تومور ستون فقرات می‌توانند در هر یک از این بافت‌ها ایجاد شوند. بسته به محل و نوع بافت درگیر، ویژگی‌ها و علائم تومور نیز متفاوت خواهد بود. برخی از بافت‌هایی که می‌توانند منشأ تشکیل تومور یا سرطان در ناحیه ستون فقرات باشند عبارت‌اند از:

• استخوان‌های تشکیل‌دهنده مهره‌ها و مغز استخوان داخل آن‌ها

• غضروف‌هایی که مفاصل مهره‌ها را محافظت می‌کنند

• دیسک‌های بین مهره‌ای که فاصله میان مهره‌ها را حفظ می‌کنند

• رگ‌های خونی که مواد مغذی را به ساختارهای ستون فقرات منتقل می‌کنند

• اعصاب محیطی که از مهره‌ها به سایر نقاط بدن منشعب می‌شوند

• غشاهایی که طناب نخاعی را پوشش می‌دهند

• خود نخاع که درون ستون فقرات قرار دارد

علائم شایع تومور ستون فقرات

علائم مربوط به تومور ستون فقرات می‌توانند متنوع باشند و به موقعیت، اندازه و نوع تومور بستگی دارند. علائم رایج شامل درد موضعی در ناحیه ستون فقرات، احساس سنگینی در بخش‌های مختلف بدن، سردردهای شدید، درد در ناحیه شانه‌ها و بازوها، یا درد در ناحیه تحتانی بدن، ضعف عضلانی (مانند ضعف در دست‌ها یا پاها)، اختلال در کنترل حرکتی و تعادل، و تغییرات در حس و حرکت هستند. همچنین، برخی افراد ممکن است دچار علائمی مانند تغییرات در کنترل مثانه یا رحم و حتی تاری دید شوند.

این علائم می‌توانند ناشی از فشار تومور بر روی ساختارهای اطراف مانند اعصاب، نخاع و مغز، یا تخریب بافت‌های ستون فقرات باشند. هرگونه علامت مشکوک باید تحت بررسی و ارزیابی دقیق پزشک متخصص قرار گیرد تا تشخیص درست و درمان مناسب ارائه شود.

پیش از انجام جراحی، یک ارزیابی جامع برای تشخیص دقیق تومور و بررسی وضعیت جسمانی بیمار صورت می‌گیرد. این مرحله شامل انجام آزمایش‌های خون، تصویربرداری‌های پیشرفته مانند MRI و سی‌تی‌اسکن، و بررسی عملکرد سیستم عصبی است تا برنامه‌ریزی جراحی با دقت بیشتری انجام شود.

برخی از روش‌های جراحی برای درمان تومور ستون فقرات شامل برداشت تومور با حفظ ساختارهای عصبی اطراف، استفاده از لیزر برای تخریب توده، و ترکیب جراحی با روش‌هایی مانند رادیوتراپی و شیمی‌درمانی است. این جراحی‌ها می‌توانند به صورت جراحی باز یا از طریق تکنیک‌های کم‌تهاجمی مانند آندوسکوپی انجام شوند، بسته به موقعیت و نوع تومور و شرایط کلی بیمار.

مراقبت های بعد از جراحی تومور ستون فقرات

مراقبت‌های پس از جراحی تومور ستون فقرات بخش حیاتی از فرآیند بهبودی بیمار محسوب می‌شود که هدف آن حفظ و بهبود عملکرد فیزیکی، کنترل درد، پیشگیری از بازگشت تومور و ارتقای کیفیت زندگی بیمار است. این مراقبت‌ها معمولاً بسیار تخصصی بوده و نیاز به همکاری مستمر بین بیمار و تیم درمانی دارد تا نتایج بهینه به دست آید.

یکی از اصلی‌ترین بخش‌های مراقبت پس از جراحی، رسیدگی دقیق به محل جراحی است. این مراقبت شامل تمیز نگه داشتن زخم، پیشگیری از عفونت، استفاده منظم از داروهای ضد التهاب و مسکن‌ها، و پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی می‌باشد. همچنین، بیمار باید از انجام حرکات سنگین یا اعمال فشار به ناحیه جراحی شده خودداری کند تا روند ترمیم به‌درستی پیش رود.

فیزیوتراپی یکی از ارکان اساسی در فرآیند بهبودی پس از جراحی تومور ستون فقرات به شمار می‌رود. این مرحله شامل تمرینات تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری، و بهبود تعادل و هماهنگی حرکات بدن است که با راهنمایی فیزیوتراپیست انجام می‌شود. هدف از این تمرینات، تسریع روند بهبودی، بازگشت به فعالیت‌های روزمره، و جلوگیری از عوارضی مانند محدودیت حرکتی یا ضعف عضلانی پس از جراحی است.

علاوه بر مراقبت‌های جسمی، توجه به تغذیه مناسب نیز نقش مهمی در بهبودی پس از جراحی تومور ستون فقرات دارد. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها، و مواد معدنی به بازسازی بافت‌ها، تقویت سیستم ایمنی و تسریع روند ترمیم کمک می‌کند. در برخی موارد، بسته به نیازهای فردی بیمار، پزشک یا متخصص تغذیه ممکن است مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی را نیز توصیه کند تا از بروز کمبودهای تغذیه‌ای جلوگیری شود.

مراقبت از درد یکی از جنبه‌های حیاتی پس از جراحی تومور ستون فقرات است. درد شدید پس از جراحی می‌تواند تجربه بهبودی را دشوار کند، بنابراین مدیریت مؤثر آن بسیار مهم است. استفاده از داروهای مسکن به همراه روش‌های غیر دارویی مانند تکنیک‌های تنفسی، ماساژ درمانی، و تمرینات آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش درد و افزایش راحتی بیمار کمک کند. همچنین، پزشک ممکن است برنامه درمانی شخصی برای کنترل درد بیمار تنظیم کند تا از عوارض جانبی داروها جلوگیری کرده و به بهبود سریع‌تر بیمار کمک کند.

در نهایت، توجه به مراقبت‌های روانی نیز ضروری است. بیماران ممکن است پس از جراحی با احساسات استرس، اضطراب یا افسردگی مواجه شوند. به همین دلیل، مشاوره و پشتیبانی روان‌شناختی توسط روان‌شناس یا روان‌پزشک می‌تواند به آن‌ها در مدیریت این چالش‌های روانی کمک کند و فرآیند بهبودی جسمی و ذهنی را تسریع بخشد. این پشتیبانی روانی می‌تواند به بیماران کمک کند تا با تغییرات ناشی از بیماری و درمان بهتر کنار بیایند و کیفیت زندگی‌شان بهبود یابد.

عوارض جراحی تومور ستون فقرات

جراحی تومور ستون فقرات ممکن است با عوارض مختلفی همراه باشد که بسته به نوع و موقعیت تومور، شدت تخریب بافت‌های اطراف و نوع جراحی انجام شده، متغیر است. برخی از عوارض رایج در این نوع جراحی عبارتند از:

1. عوارض ناشی از جراحی: این عوارض شامل خونریزی، عفونت، آسیب به اعصاب و رگ‌های خونی، و تشکیل توده‌هایی مانند هماتوم یا دیگر توده‌های پیوندی می‌شود.
2. تخریب بافت‌های اطراف: در طول جراحی، بافت‌های اطراف تومور ممکن است آسیب ببینند که می‌تواند به تغییرات در عملکرد عصبی، حرکتی، حسی و ایجاد درد منجر شود.
3. فشار و آسیب به نخاع: تومورهای ستون فقرات ممکن است فشار زیادی بر نخاع یا ریشه‌های عصبی وارد کنند، که می‌تواند باعث ضعف عضلانی، اختلالات حسی و مشکلات در حرکت اندام‌ها شود.
4. فشار بر عروق: برخی تومورها ممکن است موجب فشرده شدن عروق محیطی شوند که در نتیجه آن جریان خون دچار اختلال می‌شود و می‌تواند منجر به خونریزی داخلی، خارجی یا ایجاد لخته‌های خونی گردد.
5. عوارض عمومی: جراحی ستون فقرات می‌تواند به عوارض عمومی مانند عفونت‌های تنفسی، تشکیل لخته‌های خونی، آسیب به سیستم گوارشی و تغییرات در فشار خون و ضربان قلب منجر شود.
6. عوارض مرتبط با بیهوشی: استفاده از بیهوشی ممکن است با عوارضی همچون تهوع، استفراغ، سردرد، خواب‌آلودگی، نوسان فشار خون و در موارد نادر، آسیب به اعضای داخلی یا واکنش‌های آلرژیک شدید همراه باشد.

شایعترین تومور ستون فقرات

انواع مختلفی از تومور ستون فقرات وجود دارند که می‌توانند به دو دسته اصلی تقسیم شوند: تومورهای بدخیم و تومورهای خوش‌خیم.

تومورهای بدخیم می‌توانند به سایر نقاط بدن گسترش یابند (متاستاز کنند)، و این ویژگی آن‌ها را به تهدیدی جدی برای سلامت بدن تبدیل می‌کند. این نوع تومورها معمولاً نیاز به درمان‌های سریع و خاص دارند تا از گسترش بیشتر جلوگیری شود.

از سوی دیگر، تومورهای خوش‌خیم اغلب تهاجمی نیستند و معمولاً به مناطق دیگر بدن گسترش نمی‌یابند. با این حال، این به معنای بی‌خطر بودن کامل آن‌ها نیست. حتی تومورهای خوش‌خیم می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند، مانند فشار بر نخاع یا اعصاب، که ممکن است منجر به درد، ضعف یا سایر اختلالات عصبی شود.

تومورهای اولیه‌ ستون فقرات از خود ناحیه‌ ستون فقرات منشا می‌گیرند. این نوع تومورها نسبتاً نادر هستند و معمولاً خوش‌خیم می‌باشند. از طرف دیگر، تومورهای بدخیم ممکن است از ستون فقرات شروع شوند، هرچند اغلب از دیگر نقاط بدن به ستون فقرات گسترش می‌یابند.

این تومورها که به تومورهای متاستاتیک ستون فقرات معروفند، از سایر نواحی بدن به این ناحیه سرایت کرده‌اند. معمولاً اگر تومور ستون فقرات قابلیت گسترش داشته باشد، به این معناست که تومور بدخیم است. تقریبا ۳۰ تا ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به انواع مختلف سرطان ممکن است به سرطان متاستاتیک ستون فقرات مبتلا شوند. سرطان‌های ریه، پروستات و سینه از جمله شایع‌ترین انواع سرطانی هستند که تمایل دارند در ناحیه‌ ستون فقرات گسترش یابند.

شایع‌ترین انواع تومور ستون فقرات شامل موارد زیر می‌باشد:

• لنفوما
• مننژیوما (Meningioma)
• اپاندیموم (Spinal Cord Ependymoma)
• آستروسیتوما و همانژیوما
• کوردوما (Chordoma)

طول عمر بیماران سرطان ستون فقرات

میانه طول عمر بیماران مبتلا به سرطان ستون فقرات می‌تواند بسیار متفاوت باشد و به عوامل مختلفی مانند نوع سرطان، مرحله‌ی آن، روش‌های درمانی اعمال شده و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. در برخی موارد، با استفاده از درمان‌های متنوعی همچون جراحی تومور ستون فقرات، رادیوتراپی و شیمی درمانی، امکان افزایش مدت زمان زندگی وجود دارد.

اما در مواردی دیگر، سرطان ستون فقرات ممکن است در مراحل پیشرفته قرار داشته باشد و به دلیل تشخیص دیرهنگام و محدودیت‌های درمانی، موجب کاهش طول عمر بیمار شود. در مراحل پیشرفته، تمرکز درمان بیشتر بر تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی است. به طور کلی، پیش‌بینی دقیق طول عمر بیمار مبتلا به سرطان ستون فقرات به شرایط فردی و واکنش به درمان‌ها بستگی دارد و نمی‌توان آن را به‌طور عمومی تعیین کرد.

 کلام آخر

“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”

دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.

دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.

با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.