ستون فقرات ما عضو کلیدی در بدن است. ستون مهره با حفظ تعادل به ما امکان می دهد به طور مداوم صاف ایستاده و به فعالیت های روزانه بپردازیم. یکی از تهدیدات جدی ستون مهره ها، تومور نخاع است که وظیفه درمان او بر عهده جراح تومور نخاع می‌باشد.

در این مقاله قصد داریم تا با جراح تومور نخاع و روش های درمانی او برای مقابله با تومورهای نخاع آشنا شویم.

ویژگی های بهترین جراح تومور نخاع

جراحی نخاع به خصوص جراحی تومور‌های ناحیه ستون فقرات یکی از سخت‌ترین عمل‌های جراحی ستون فقرات است. اگر بافت عصبی حین عمل آسیب ببیند، غیر قابل ترمیم و بازگشت است.

باید توجه داشته باشیم هر گونه عمل جراحی بر روی ستون فقرات به دلیل اینکه طی آن عمل ممکن است به نخاع فرد بیمار آسیب وارد شود در حیطه کاری جراح تومور نخاع و جراح ستون فقرات قرار دارد.

یک جراح نخاع خوب پزشکی است که ترکیبی از دانش و مهارت پزشکی و مهارت های ارتباطی و حس دلسوزانه نسبت به شما داشته باشد.

ردیابی بسیاری از بیماری های مغز و اعصاب، بخصوص تومورهای نخاع کار دشواری است. تشخیص زود هنگام این بیماری ها به درمان بهتر و موثرتر آنها و افزایش سلامت ما بسیار کمک خواهد کرد.

بنابراین، با توجه به ظرافت و حساسیت جراحی تومور نخاع، تخصص و مهارت اختصاصی جراح تومور نخاع برای بیماری‌های نخاعی عامل کلیدی موفقیت درمان شماست.

دکتر مهرداد حسین‌زاده بختوری جراح قاعده جمجمه، مغز، اعصاب و نوروآندوسکوپی یکی از برجسته‌ترین افراد در حوزه جراحی ستون فقرات و تومور نخاع در کشور هستند که طی سالیان زیاد تجربه کاری، در زمینه آموزش و تربیت متخصصان جراحی مغز و اعصاب کشور نیز اهتمام دارند.

لزوم آشنایی جراح تومور نخاع با تومورهای نخاعی

یک جراح تومور نخاع باید در مرتبه اول با انواع تومور های نخاعی آشنا باشد. و یکی از مهمترین فعالیت های او مطالعه روزانه آخرین منابع در این حوزه است. تا بتواند در سریع ترین و بهترین راه ها، تومور نخاع را درمان کند.

تومور‌های نخاع شامل رشد توده‌های بافتی غیرسرطانی (خوش خیم) و یا سرطانی (بدخیم) در نزدیکی و یا داخل طناب نخاع و یا در داخل استخوان‌های ستون فقرات است.

چه تومور‌های سرطانی و چه تومور‌های غیرسرطانی نخاع باعث فشار روی نخاع و اعصاب ستون مهره‌ها می‌شوند. در نتیجه منجر به بی‌حسی و یا بی‌حرکتی قسمت‌های پایین‌تر از تومور شده و گاهی اوقات تغییراتی در عملکرد روده و مثانه به وجود می‌آورند.

تومورهای نخاعی انواع مختلفی دارند که خوشبختانه اکثریت آنها خوش خیم و با جراحی براحتی قابل درمان هستند. مهم این است که فرآیند تشخیص و جراحی تومور به سرعت و نزد متخصص و جراح تومور نخاع حرفه‌ای انجام شود.

انواع تومور نخاع

از نظر یک جراح تومور نخاع، انواع تومورهای نخاع به دو دسته سرطانی و غیرسرطانی تقسیم می‌شوند. تومورهای سرطانی نسبت به تومورهای غیرسرطانی بسیار سریع‌تر رشد می‌کنند.

هر دو نوع این تومورها می‌توانند بر نخاع و اعصاب فشار آورند و حتی سبب آسیب‌های جبران نشدنی و دائمی شوند.

نکته کلیدی این است که درمان فوری و اقدام به موقع جراح تومور نخاع منجر به حداقل سازی آسیب های آنها می شود.

در یک تقسیم بندی دیگر، تومورهای سرطانی با توجه به موقعیتشان نسبت به سخت شامه (دورا) به دو دسته درون پرده‌ای (اینترادورال) و بیرون پرده‌ای (اکسترادورال) تقسیم می‌شوند. اکثر تومورهای درون پرده‌ای از سلول‌های نخاعی، ریشه‌های عصبی یا مننژ هستند.

خود تومورهای درون پرده‌ای (اینترادورال) به دو بخش تومورهای داخل بصل النخاع (اینترامدولاری) و تومورهای خارج از بصل النخاع (اکسترامدولاری) تقسیم می‌شوند. با توجه به ترکیب این طبقه بندی ها، موارد مهم تومور نخاع به شرح زیر هستند:

تومورهای پیش سرطانی

در ستون مهره‌ها رخ داده و منشأ آنها در قسمت استخوانی یا دیسک‌های ستون فقرات است. شایع ترین تومور پیش سرطانی با منشاء استخوانی نخاع، استئوژنیک سارکوم (استئوسارکوم) است. خوشبختانه، اکثر تومورهای نخاعی پیش سرطانی بسیار نادر بوده و معمولاً به کندی رشد می‌کنند.

اما نیاز است که جراح تومور نخاع به خوبی با این تومورد ها آشنا باشد و روش های درمانی مناسب با این تومور را بطور کامل بداند.

تومورهای اينترادورال

تومورهای داخل دورا (سخت شامه) در درون کانال نخاعی و در عین حال در خارج از اعصاب رشد می‌کنند. معمولاً این تومورها خوش‌خیم بوده و سرعت رشدشان کم است.

تومورهای غلاف عصبی

منشأ آن‌ها در ریشه‌های عصبی بیرون آمده از نخاع است. این تومورها نیز مانند اینترادورال معمولاً خوش‌خیم بوده و سرعت رشدشان کم است. ولی جراح تومور نخاع باید به سرعت این تومور را تشخیص داده و اقدامات لازم را انجام دهد.

تومورهای داخل نخاعی

تومورهای داخل نخاعی از داخل نخاع یا داخل هر یک از اعصاب درون نخاع رشد کرده و معمولاً از سلول‌هایی تشکیل می شوند که وظیفه پشتیبانی فیزیکی و حائلی برای سیستم عصبی را به عهده دارند.

تومور اپاندیموما

اپاندیموما، تومورهای سرطانی هستند که در مغز و هر قسمتی از نخاع و ستون فقرات، ازجمله گردن و قسمت بالا و پایین کمر، رشد می‌کنند.

اکثر تومورهای اپاندیموم در بین کودکان یا جوان‌ها توسط جراح تومور نخاع تشخیص داده می‌شود و احتمال بروز آنها در هر قسمت از مغز یا طناب نخاعی وجود دارد. اما در افراد مسن اپاندیموم در قسمت تحتانی طناب نخاعی بروز می‌کند.

آن دسته از اپاندیموما که در محدوده قفسه سینه نخاع رشد کند را اپاندیموما توراسیک می نامند. اپاندیموما ممکن است به صورت گرید پایین (رشد آهسته) یا گرید بالا (رشد سریع) تشخیص داده شود. پ

جراحان تومور نخاع نمی‌توانند با مشاهده سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ و از روی ظاهر آنها پی به خوش خیم یا بدخیم بودن تومور ببرند. بنابراین، امکان تشخیص رشد آهسته یا سریع تومور براساس درجه تومور وجود ندارد. و لازم است که سریعا اقدام به درمان و جراحی صورت گیرد.

برداشتن تومور اپاندیموما توسط جراح تومور نخاع

هدف اصلی جراحی اپاندیموما این است که تا جای ممکن هر میزان از تومور که امکان دارد از بدن خارج شود و در عین حال از آسیب به بافت‌های سالم نخاع جلوگیری شود.

خارج کردن تومور از نخاع به محل و اندازه تومور بستگی خواهد داشت. جراحی تومور، نخاع را از زیر فشار تومور خارج می کند و علائم بیماری را برطرف می نماید.

بعد از جراحی و براساس حجم توموری که از بدن خارج شده، سن بیمار و گسترش یافتن یا نیافتن تومور به سایر قسمت‌های بدن، جراح تومور نخاع یک برنامه درمانی متشکل از رادیوتراپی یا شیمی درمانی را تجویز خواهد کرد.

جراحی تومورهای اپاندیموماتوراسیک بسیار پیچیده بوده و تنها جراحان اندکی از عهده آن بر می آیند. با توجه به چیره دستی تیم جراحی دکتر مهرداد حسین‌زاده بختوری در حوزه تومورهای اپاندیموماتوراسیک، هیچ گونه آسیب خاصی از این جراحی به بیماران وارد نمی شود.

عوارض تومور نخاع

در هنگام رشد تومور نخاع، نخاع و اعصاب نخاع و حتی پرده نخاع تحت تاثیر قرار می گیرند. هر کدام از این بخش ها که درگیر شوند علایم متفاوتی در ما نشان خواهند داد. گاهی ممکن است تومور نخاع به صورت حاد و ناگهانی ایجاد شود و با فلج اندام همراه باشد. فلج شدن دست و پا و چهار عضو بدن و آسیب به بافت‌های عصبی از عوارض تومورهای نخاعی جراحی نشده است.

در فلج بدن، بسته به این که کدام قسمت نخاع آسیب دیده است، ممکن است در ۴ اندام یا در ۲ اندام در قسمت پاها و دست‌ها، فلجی ایجاد شود.

اگر تومور در ناحیه گردن توسط جراح تومور نخاع مشاهده شود معمولا ۴ اندام فلج می‌شوند، ولی اگر در ناحیه کمر یا نواحی پشتی باشد پاها فلج می‌شود. این فلج ها اکثراً موقتی بوده و بعد از درمان جراحی برطرف می‌شوند.

تومور نخاع در بیشتر مواقع باعث بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و اختلالات حسی هم می‌شود. تومور تعدادی علائم اختصاصی دارد که به طور معمول در اثر معاینه اختلالات عصبی می‌توان محل تومور و نوع آن را مشخص کرد. برای تشخیص دقیق، جراح تومور نخاع با عکس برداری و ام آر ای ارزیابی کاملی از تومور به عمل می آورند.

شاید خطرناکترین اثر وجود تومورها در نخاع احتمال بروز سکته نخاعی ناگهانی است. به همین دلیل پیگیری هر یک از نشانه‌های فوق نزد پزشکان متخصص تومور نخاع امری لازم  است.

انواع روش های درمانی توسط جراح تومور نخاع

جراح باید یک تومور نخاعی را بردارد و محل آن را پاکسازی کند. چون احتمال می‌رود نواحی مجاور را نیز آلوده کرده و موجب مشکلات در اعصاب و دیگر ساختارهای حساس بدن شود. نوع روش درمان توسط جراح تومور نخاع برای برداشت و پاکسازی تومور به نوع، موقعیت و سایز آن بستگی دارد.

باید در نظر داشت پایه و اساس درمان تومورهای نخاعی عمل جراحی با هدف به دست آوردن نمونه برای تشخیص طبی، شناخت عناصر عصبی، و جلوگیری از پیشرفت ضایعات عصبی (بویژه فلج) در بیماران مبتلا است. با توجه به پیشرفت‌های علمی فعلی در درمان تومور نخاع، جراحی آن بسیار امن و با خطر پایین است.

این پیشرفت‌ های علمی و امکانات جراحی جدید که با استفاده از سیستم‌های کامپیوتری و میکروسکوپی بسیار پیچیده انجام می‌شوند اکثر تومور‌های دستگاه اعصاب مرکزی مخصوصا تومور‌های نخاعی را قابل درمان کرده است.

بعد از ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ دﻗﯿﻖ و اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ اﻋﺼﺎب، محل دقیق ﺗﻮﻣﻮر در ﻧﺨﺎع ﻣﺸﺨﺺ می شود.

جراح تومور نخاع با ﺗﺼﺎوﯾﺮ ام آر آی و ﺳﯽ ﺗﯽ اﺳﮑﻦ و ترکیب این نتایج با معاینات، اقدام به انتخاب روش‌های مناسب برای جراحی تومور نخاع خواهد کرد. بررسی های تشخیصی و ازمایشات خون بالا رفتن فاکتورهای التهابی برای تشخیص بیماری کمک دهنده هستند.

برای کنترل و بررسی دائم عملکرد عضلاتی که توسط آن‌ها عصب دهی انجام می‌شود و اطمینان از سلامت و پیشگیری از مشکلات حین عمل از روش‌های پیچیده نورومانیتورینگ یا مانیتورینگ عصبی استفاده می شود.

به این معنا که حین عمل واکنش‌های عصبی بیمار بررسی می‌شوند تا هیچ یک از اعصاب بیمار در جراحی و خارج کردن تومورهای نخاعی آسیب نبینند. نکات مهم در انتخاب روش جراحی بسیار زیادند.

بطور عمده سن بیمار، جنسیت بیمار، سایر بیماری های فرد دارای تومور، محل تومور، جنس تومور و اندازه آن جزو عوامل اصلی انتخاب شیوه مناسب جراحی تومور نخاع محسوب می‌شوند.

اهداف اصلی جراح تومور نخاع، شامل کاهش دادن درد ناشی از تومور نخاعی، بازیابی یا حفظ سطح عملکرد عصبی و ثبات بخشیدن به ستون فقرات بیمار می باشند.

جراحی های تومور نخاع توسط متخصص به طور عمده به دو شکل زیر انجام می‌شوند:

جراحی بسته

تکنیک های جراحی بسته بدون ایجاد برش در پوست انجام می‌شود. از معروفترین روش‌ها و تکنیک‌های مورد استفاده در جراحی بسته آمبولیزاسیون  (بستن رگ با کاتتر) است. برخی از تومورها توسط شبکه‌ای از عروق خونی تغذیه می‌شوند. جراح تومور نخاع برای جلوگیری از خونریزی این عروقِ تغذیه کننده را می‌بندد.

جراحی باز

شامل آن دسته از جراحی‌هایی هستند که لازم است بدن فرد بطور مستقیم شکافته شده و با استفاده از ابزارهای دقیق، پیچیده، کامپیوتری و میکروسکوپی صورت گیرد.

معروفترین جراحی های باز شامل ورتبرو پلاستی (جراحی زیرپوستی و تزریق سیمان استخوانی)، کیفوپلاستی (تزریق سیمان با استفاده از بالون های مخصوص)، و دکمپرشن (کوچک کردن، برداشتن کامل یا برداشتن جزئی تومور) هستند.

هزینه جراحی و دستمزد جراح

فرآیندهای درمانی شامل مشاوره، معاینات تخصصی ارزیابی مغز و اعصاب، بررسی پرونده سوابق بیماری و MRI، سی تی اسکن و گزارش‌های پزشکی، هستند. تعرفه‌های ویزیت و مشاوره توسط جراح تومور نخاع مطابق تعرفه‌های قانونی نظام پزشکی در سراسر کشور است.

همچنین هزینه‌های ارزیابی‌های تشخیصی بستگی به نوع بیمه درمانی تحت پوشش شما و مرکزی که این آزمایشات را انجام ‌می‌دهند، دارد.

هزینه‌های جراحی به طور عمده به دو بخش تقسیم می‌شوند. بخش اول شامل نوع تومور نخاع و جزییات فنی لازم برای جراحی آن است که تعرفه‌های آن بسته به امکانات فنی و پرسنلی مورد نیاز متغیر است. بسیاری از جراحی‌های تومورهای نخاع نیازمند ایمپلنت و یا سیمان مخصوص استخوانی هستند که با توجه به گستردگی تومور و تخریب بافتی کاملاً متفاوت در هر بیمار، نمی‌توان از پیش آن را تعیین نمود.

بخش دوم هزینه‌های جراحی تومور نخاعی شامل بیمارستانی است که این جراحی در آن صورت می‌گیرد. تعرفه‌های بیمارستانی حسب درجه‌بندی کیفیت و خدمات بیمارستان، خصوصی/دولتی بودن بیمارستان، بیمه‌های درمانی شما، نوع اتاق (خصوصی/ عمومی)، داروها و مدت زمان لازم برای بستری در بیمارستان قابل محاسبه است.

با توجه به کارآمدی اثبات شده تیم جراحی دکتر مهرداد حسین‌زاده بختوری در حوزه جراحی تومور نخاع، بهترین انتخاب با کمترین هزینه‌های درمانی برای تمام بیماران صورت می‌گیرد.

مراقبت‌های پس از جراحی تومور نخاع

بعد از جراحی تومور نخاع، بسته به وسعت تومور، نوع روش جراحی، و سرعت بهبودی، بیماران چند روز در بیمارستان بستری خواهند بود.

در این مدت تمام علایم عصبی و فعالیت‌های بدنی  بطور مداوم توسط جراح تومور نخاع بررسی می شوند تا از موفقیت کامل عمل اطمینان حاصل گردد.

در صورتی که بعد از عمل وضعیت بیمار به شرایط پایدار و مناسب استراحت در منزل برسد، متخصص بلافاصله وی را مرخص خواهد کرد.

دوره نقاهت بعد از جراحی تومور نخاع، بسته به نوع روش جراحی مورد استفاده، ممکن است چند هفته یا بیشتر طول بکشد. معمولاً، در این دوره بیمار دچار بی‌حسی موقت یا علائم دیگری از جمله خونریزی و آسیب بافت عصبی می‌شود.

برخی از بیماران بعد از جراحی به نوعی توانبخشی نیاز دارند. اما جای نگرانی نیست، چون به سرعت عوارض آن برطرف خواهند شد.

نکته بسیار مهم این که لازم است بیماران به طور منظم به پزشک معالج خود مراجعه نمایند. هدف از معاینات پیگیری منظم حداقل هر شش ماه یک‌بار، تأیید پایداری وضعیت بالینی بیمار و موفقیت درمان وی است و این امکان را به پزشک معالج خواهد داد تا درصورت عود بیماری یا رشد دوباره تومور تمهیدات لازم را ببیند و سریعاً اقدامات ملزوم را انجام دهد.

کلام آخر

در این مقاله در مورد اقدامات و روش های درمان تومورهای نخاع توسط پزشک متخصص این حوزه صحبت کردیم و دانستیم که چند نوع تومور نخاعی وجود دارد و جراح تومور نخاع چگونه برای درمان هر مورد اقدام می‌نماید. همچنین به هزینه انجام و عوامل موثر بر آن نیز اشاره کردیم.

منابع: mayoclinic , national cancer institude

دکتر بختوری

سوالات متداول

• علائم تومور در کمر چیست؟

مهمترین علائم شامل درد غیر طبیعی در پاها و ستون فقرات و احساس بی حسی در پاها است. که در صورت مشاهده باید به نزد پزشک متخصص رفته و آزمایشات لازم برای تشخیص را انجام دهید.

• طول عمر بیماران تومور نخاعی به چه عواملی وابسته است؟

قبل از درمان به نوع و شدت گسترش تومور وابسته است که چه زمانی تومور تشخیص داده شده و درمان صورت گرفته. پس از درمان مورد مهمی که وجود دارد مراقبت ها و عمل کردن به توصیه های جراح تومور نخاع است.