همی فاسیال اسپاسم یا انقباض عضلات صورت یک اختلال عصبی است که باعث انقباضات غیرارادی و مکرر در عضلات یک طرف صورت می‌شود. این انقباض‌ها معمولاً بدون درد هستند و می‌توانند باعث تغییرات نامطلوب در حالت صورت و ایجاد مشکلاتی در انجام فعالیت‌های روزمره مانند صحبت کردن و چشمک زدن شوند. علت اصلی این اختلال معمولاً فشار یک رگ خونی روی عصب صورت است، اما در برخی موارد ممکن است علت دیگری مانند تومور یا آسیب به عصب صورت وجود داشته باشد.
آیا تاکنون متوجه انقباضات غیرارادی در عضلات صورت خود شده‌اید؟ اگر این انقباضات تنها در یک طرف صورت رخ دهد و به مرور زمان شدت یابد، ممکن است نشانه‌ای از اختلال عصبی به نام همی فاسیال اسپاسم یا اسپاسم صورت باشد. انقباضات یک طرفه صورت یا همی فاسیال اسپاسم می‌تواند تأثیر زیادی بر زندگی روزمره افراد بگذارد، اما خوشبختانه درمان‌های مؤثری برای این اختلال وجود دارد.
در این مقاله، به بررسی کامل همی فاسیال اسپاسم، علل، علائم و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات کاملی در این زمینه کسب کنید.
همی فاسیال اسپاسم یا انقباض عضلات صورت چیست؟
همی فاسیال اسپاسم یک اختلال عصبی است که موجب انقباض‌های غیرارادی در عضلات یک طرف صورت می‌شود. این انقباضات اغلب بدون درد هستند، اما با گذشت زمان شدت می‌گیرند. علت اصلی این اختلال معمولاً فشار یک رگ خونی روی عصب صورت است. در برخی از موارد، علت خاصی برای بروز بیماری شناسایی نمی‌شود که به آن اسپاسم همی فاسیال ایدیوپاتیک گفته می‌شود.
این اختلال می‌تواند هم در مردان و هم در زنان بروز کند، اما زنان بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض خطر قرار دارند. عواملی همچون استرس، اضطراب و خستگی نیز می‌توانند احتمال وقوع این اختلال را افزایش دهند. اگرچه انقباضات عضلات صورت به خودی خود خطرناک نیستند، اما در موارد شدید می‌توانند مشکلاتی در بینایی یا توانایی صحبت کردن فرد ایجاد کنند.
تفاوت اسپاسم همی فاسیال و اختلال تیک
همی فاسیال اسپاسم و اختلال تیک دو نوع انقباض غیرارادی صورت هستند که از نظر علت، ویژگی‌ها و نحوه بروز تفاوت‌های قابل توجهی دارند. اسپاسم همی فاسیال معمولاً به دلیل تحریک یا آسیب به عصب صورت (عصب هفتم) رخ می‌دهد و موجب حرکات سریع و غیرقابل کنترل در یک طرف صورت می‌شود که بیمار نمی‌تواند آن‌ها را به طور ارادی متوقف کند. از طرف دیگر، تیک صورت معمولاً علل عصبی یا روانی دارد و ممکن است یک یا هر دو طرف صورت و حتی بخش‌های دیگر بدن را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص دقیق این دو اختلال ممکن است پیچیده باشد و نیازمند بررسی دقیق سوابق پزشکی و انجام معاینه بالینی توسط پزشک متخصص است.
علت همی فاسیال اسپاسم
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، علت اصلی اسپاسم همی فاسیال معمولاً فشار یک رگ خونی بر عصب صورت است که باعث اختلال در عملکرد عصب و به دنبال آن انقباضات عضلات صورت می‌شود. در موارد دیگر، عواملی مانند تومورهای مخچه یا آسیب به عصب صورت می‌توانند موجب بروز این اختلال شوند. از جمله علل اصلی این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فشار رگ خونی بر عصب صورت
- تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در ناحیه سر و گردن
- آسیب به عصب صورت
- علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)
علائم اسپاسم همی فاسیال
اولین علامت این اختلال معمولاً انقباضات غیرارادی و مکرر در پلک است. با گذشت زمان، این انقباض‌ها ممکن است به دیگر نواحی صورت در همان طرف گسترش یابند. این انقباض‌ها اغلب بدون درد هستند و باعث بسته شدن ناخواسته پلک‌ها می‌شوند. معمولاً این گرفتگی و اسپاسم عضلات در شرایط استرس، فشار عصبی یا خستگی افزایش می‌یابد. علائم شایع این اختلال عبارتند از:
- لرزش غیرعادی در یک طرف صورت
- انقباض عضلانی در پلک‌ها که به صورت کشیدگی ملایم یا بلفارواسپاسم ظاهر می‌شود و معمولاً در زمان اضطراب یا خستگی شدید رخ می‌دهد. این اسپاسم می‌تواند موجب بسته شدن کامل پلک یا پاره شدن آن شود.
- انقباض در نواحی دیگر صورت مانند ابرو، گونه، اطراف دهان (لب‌ها)، چانه، فک و گردن بالا.
- اختلال در شنوایی
- وزوز گوش (زنگ زدن گوش)
- درد گوش، به ویژه در ناحیه پشت گوش
- اسپاسم‌هایی که به قسمت‌های پایین‌تر صورت گسترش می‌یابند.
تشخیص بیماری اسپاسم عضلانی صورت
پزشک معمولاً برای تشخیص اسپاسم صورت یا همی‌فاسیال اسپاسم، ابتدا معاینه عصبی انجام می‌دهد تا عملکرد عصب‌ها و عضلات بررسی شود. همچنین، سوابق پزشکی فرد نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است از تصویربرداری با استفاده از MRI برای بررسی فشار احتمالی روی عصب صورت یا وجود تومور استفاده کند. اگر در نتایج تصویربرداری هیچ تومور یا ضایعه‌ای مشاهده نشود، احتمال فشار ناشی از رگ خونی مطرح می‌شود.
به‌منظور تشخیص دقیق‌تر و رد سایر بیماری‌ها، متخصص مغز و اعصاب ممکن است از آزمایش الکترومیوگرام (EMG) استفاده کند. به طور کلی، روش‌های تشخیص این اختلال شامل موارد زیر است:
- معاینه فیزیکی
- بررسی سوابق پزشکی
- روش‌های تصویربرداری مانند MRI و سی‌تی‌اسکن
- الکترومیوگرافی (EMG)
درمان همی فاسیال اسپاسم
روش‌های مختلفی برای درمان اسپاسم عضلات صورت وجود دارد که شامل مصرف دارو، تزریق بوتاکس و جراحی هستند. باید توجه داشت که داروها معمولاً تأثیر زیادی در درمان این اختلال ندارند و استفاده از آن‌ها ممکن است با عوارض مختلفی همراه باشد. در موارد خفیف که اسپاسم فقط در نواحی اطراف چشم یا لب‌ها رخ می‌دهد، تزریق بوتاکس می‌تواند مفید واقع شود و بسیاری از بیماران از این روش نتیجه مثبت می‌گیرند. اما در موارد شدیدتر، یا زمانی که بوتاکس تأثیر مطلوبی نداشته باشد، جراحی می‌تواند گزینه مؤثری باشد. روش‌های درمان اسپاسم همی‌فاسیال عبارتند از:
- درمان دارویی
- تزریق بوتاکس
- جراحی
دارودرمانی
درمان انقباضات عضلات صورت بستگی به شدت علائم و علت اصلی آن دارد. در موارد خفیف، پزشکان داروهایی را تجویز می‌کنند که سیگنال‌های عصبی را مهار کرده و انقباضات عضلانی را کاهش می‌دهند. برخی از داروهای رایج برای این منظور عبارتند از:
- کاربامازپین
- کلونازپام
- باکلوفن
تزریق بوتاکس
تزریق بوتولینوم توکسین (بوتاکس) یکی از روش‌های موثر در درمان انقباضات عضلات صورت است. این روش معمولاً برای درمان انقباض‌های خفیف صورت به کار می‌رود و با ضعیف کردن موقت عضلات، اسپاسم‌ها را متوقف می‌کند. اثر بوتاکس معمولاً بین سه تا شش ماه ماندگاری دارد و ممکن است نیاز به تزریق مجدد داشته باشد. این درمان اغلب برای اسپاسم‌های اطراف چشم و لب‌ها استفاده می‌شود.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: جراحی فیوژن ستون فقرات
جراحی
جراحی یکی از گزینه‌های درمان اسپاسم عضلات صورت است که معمولاً برای موارد شدیدتر به کار می‌رود. در این جراحی، پزشک از روش دکمپرسیون میکروواسکولار برای کاهش فشار روی عصب صورت استفاده می‌کند. طی این عمل، یک لایه محافظ مانند چربی، عضله یا نوار تفلون بین عصب صورت و شریان فشارنده قرار داده می‌شود تا از تماس مستقیم آن‌ها جلوگیری شود. این جراحی توسط جراحان مغز و اعصاب با تجربه در جراحی‌های قاعده جمجمه انجام می‌شود. دکتر حسین زاده بختوری، یکی از جراحان برجسته با تخصص بالا در این نوع جراحی‌ها، گزینه مناسبی برای درمان به شمار می‌روند.
یکی از عوارض احتمالی این جراحی کاهش شنوایی است، زیرا عصب شنوایی و عروق آن در نزدیکی عصب صورت قرار دارند. با این حال، استفاده از تجهیزات پیشرفته برای نظارت بر شنوایی در طول عمل، احتمال بروز این عارضه را به حداقل می‌رساند. به همین دلیل، انتخاب جراحان و متخصصان با تجربه در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیشگیری از اسپاسم همی فاسیال
اگرچه هیچ روش قطعی برای پیشگیری از اسپاسم همی فاسیال وجود ندارد، چرا که این انقباضات غیرارادی هستند، اما با رعایت چند نکته می‌توان علائم آن‌ها را کاهش داد. در ادامه به برخی از راهکارهای موثر برای کاهش علائم این اسپاسم‌ها اشاره می‌کنیم:
- استراحت کافی و جلوگیری از خستگی
- مدیریت استرس و اضطراب به روش‌های مختلف
- کاهش مصرف کافئین و محرک‌های دیگر
- حفظ یک سبک زندگی سالم و متعادل
کلام پایانی
همی فاسیال اسپاسم یک اختلال مزمن است، اما با تشخیص زودهنگام و درمان‌های مناسب می‌توان علائم آن را مدیریت کرد و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این مشکل روبرو هستید، مراجعه به یک پزشک متخصص می‌تواند گامی موثر در روند درمان باشد. دکتر حسین زاده بختوری، یکی از پزشکان با تجربه در این حوزه، از به‌روزترین روش‌های درمانی برای کنترل این اختلال استفاده می‌کند. با مراجعه به ایشان، از تشخیص دقیق و درمان‌های کارآمد بهره‌مند خواهید شد و می‌توانید زندگی خود را بدون نگرانی ادامه دهید. برای مشاوره و دریافت نوبت، همین حالا با ما تماس بگیرید.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”
دکتر مهرداد حسین زاده بختوری، متخصص جراحی مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مشکلات مغزی، نخاعی و عصبی، به بیماران خدمات درمانی و جراحی ارائه می‌دهند. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته و نوین در جراحی‌های مغز و اعصاب، توانسته‌اند به بسیاری از بیماران در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی کمک کنند.
دکتر حسین زاده بختوری علاوه بر تخصص جراحی، به اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی نیز توجه ویژه دارند و همواره در ارائه راهکارهای مؤثر برای تسریع روند بهبودی بیماران از روش‌های مدرن فیزیوتراپی و درمان‌های تکمیلی استفاده می‌کنند. ایشان در زمینه درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر، آسیب‌های نخاعی، تومورهای مغزی، و مشکلات عصبی دیگر با دقت و دانش بالا عمل می‌کنند.
با توجه به تجربه و دستاوردهای موفق ایشان در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب، بیماران می‌توانند با اطمینان کامل از درمان‌های مؤثر و به‌روز بهره‌مند شوند.