لکنت زبان یکی از اختلالات شایع گفتاری است که می‌تواند در هر سنی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل معمولاً با تکرار یا کشیدن صداها، هجاها یا کلمات همراه است و ممکن است بر اعتماد به نفس و ارتباطات فرد تأثیر بگذارد. در این مقاله، به بررسی علائم لکنت زبان، دلایل بروز آن و روش‌های درمانی موجود می‌پردازیم.
در ادامه این مقاله، همراه با دکتر بختوری، بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران، به جزئیات بیشتری درباره این موضوع خواهیم پرداخت و راهکارهای تخصصی برای مدیریت و درمان لکنت زبان را معرفی خواهیم کرد.
لکنت زبان یک اختلال در گفتار است که باعث می‌شود فرد نتواند کلمات را به صورت روان و پیوسته بیان کند. این مشکل معمولاً با علائمی مانند تکرار یک واج یا کشیده و همراه با فشار تلفظ کردن آن همراه است. اما دلیل بروز این مشکل در برخی افراد چیست؟
تا انتهای این مقاله از دکتر حسین زاده بختوری با ما همراه باشید.
علت لکنت زبان چیست؟
علت لکنت زبان را می‌توان به سه عامل اصلی نسبت داد:
سابقه ژنتیکی
بر اساس تحقیقات، افرادی که در خانواده یا نزدیکان خود فردی با لکنت دارند، بیشتر در معرض این عارضه قرار می‌گیرند. این افراد ممکن است به صورت ارثی دچار اختلالات عصبی-عضلانی شوند که می‌تواند بر توانایی گفتاری آن‌ها تأثیر بگذارد.
آسیب‌های مغزی
ضربه‌ها یا صدماتی که بر اثر سوانح، تصادفات یا سکته‌های مغزی به مغز وارد می‌شود، می‌تواند منجر به مشکلات گفتاری از جمله لکنت زبان شود.
آسیب‌های روحی
مشکلات عاطفی، استرس، اضطراب و فشارهای روانی می‌توانند از عوامل مؤثر در بروز یا تشدید لکنت زبان باشند.
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
بیشتر بدانید: نمونه برداری از تومور مغزی
لکنت زبان در کودکان
لکنت زبان در کودکان بیشتر در سنین ۲ تا ۷ سالگی مشاهده می‌شود و پسران نسبت به دختران بیشتر به این اختلال مبتلا می‌شوند. با این حال، نباید تمام مشکلات گفتاری کودکان را لکنت زبان تلقی کرد، زیرا در مراحل اولیه یادگیری زبان، کودکان به طور طبیعی ممکن است دچار وقفه یا تکرار کلمات شوند.
بنابراین، والدین باید صبور باشند تا فرایند تکامل گفتاری کودک به طور کامل پیش رود. اما در برخی موارد، اضطراب یا ترس می‌تواند باعث بروز اختلالات گفتاری شود، به طوری که کودک ممکن است برای بیان کلمه‌ای خاص فشار بیاورد یا تغییرات ظاهری در صورتش مشاهده شود. در چنین شرایطی، باید دقت بیشتری در بررسی نحوه بیان کودک صورت گیرد.
لکنت زبان در بزرگسالان
لکنت زبان تنها مختص کودکان نیست و بزرگسالان نیز ممکن است به این مشکل دچار شوند. علت لکنت زبان در بزرگسالان چیست؟ در بیشتر موارد، بزرگسالان به دلیل شوک ناشی از مشکلات روحی و عاطفی، آسیب‌های مغزی یا سکته‌های مغزی به لکنت دچار می‌شوند. این نوع لکنت را “لکنت زبان اکتسابی” یا “دیررس” می‌نامند. علاوه بر این، لکنت زبان اکتسابی ممکن است در مواقع استرس، هیجان، عدم اعتماد به نفس، کمبود تمرکز یا خجالتی بودن فرد نیز بروز کند.
عوارض لکنت زبان
این مشکل متأسفانه می‌تواند عوارض زیادی برای فرد مبتلا به همراه داشته باشد که تأثیرات عمیقی بر جنبه‌های مختلف زندگی او می‌گذارد. از جمله این عوارض می‌توان به کاهش اعتماد به نفس اشاره کرد که فرد ممکن است احساس کند توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران را ندارد. این موضوع می‌تواند باعث اضطراب و استرس‌های مداوم شود، به‌ویژه در موقعیت‌هایی که فرد نیاز به صحبت کردن یا ارائه نظر خود دارد.
علاوه بر این، لکنت زبان ممکن است منجر به انزواطلبی و گوشه‌گیری شود، زیرا فرد احساس می‌کند که نمی‌تواند به درستی در جمع‌های اجتماعی حضور یابد یا با دیگران ارتباط برقرار کند. این مسئله می‌تواند به تدریج فرد را از تعاملات اجتماعی و فرصت‌های مختلف زندگی دور کند، مانند از دست دادن فرصت‌های شغلی یا تحصیلی.
افراد مبتلا به لکنت ممکن است از برقراری ارتباط در محیط‌های حرفه‌ای یا اجتماعی اجتناب کنند، زیرا نگران واکنش‌های منفی یا عدم درک دیگران هستند. این شرایط می‌تواند به کناره‌گیری از فرصت‌های پیش آمده و حتی عدم موفقیت در مراحل مختلف زندگی منجر شود.
به همین دلیل، ضروری است که پیش از بروز این عوارض جدی، به درمان و مدیریت این مشکل پرداخته شود. درمان به موقع می‌تواند به فرد کمک کند تا بهبود یابد و دوباره اعتماد به نفس خود را بازیابد و به طور مؤثرتر در جامعه مشارکت کند.
درمان لکنت زبان
لکنت زبان را می‌توان از طریق روش‌های مختلف درمان کرد. قطعا هرچه درمان زودتر آغاز شود، نتایج بهتری خواهد داشت. بنابراین، پس از شناسایی مشکل کودک، بهتر است هرچه سریع‌تر او را به یک گفتاردرمان متخصص ارجاع دهیم.
گفتار درمانی
در گفتار درمانی برای درمان افراد مبتلا به لکنت زبان، چند مرحله اساسی وجود دارد که به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم. در ابتدا، درمانگر تلاش می‌کند تا ریشه مشکل فرد را شناسایی کند. سپس به انتخاب روش‌های درمانی می‌پردازد و معمولاً با تمرین جملات کوتاه و با سرعت پایین آغاز می‌شود تا فرد بتواند روانی در گفتار خود به دست آورد. این فرآیند تا زمانی که فرد قادر به بیان جملات بلند و با سرعت بالا باشد، ادامه می‌یابد.
کنترل تنفس در حین صحبت کردن نقش بسیار مهمی دارد. گفتار درمانگران به بیماران خود نحوه کنترل تنفس را آموزش می‌دهند تا در هنگام صحبت، عضلات گفتاری خود را شل و آرام کنند. از دیگر مواردی که در طی گفتار درمانی به آن پرداخته می‌شود، کنترل گفتار، کاهش اضطراب، شناسایی و اصلاح رفتارهایی که ممکن است لکنت را تشدید کنند، و دیگر تکنیک‌های حمایتی هستند.
دستگاه ضد لکنت
در فناوری‌های جدید، وسایل و تجهیزاتی طراحی شده‌اند که به فرد مبتلا به لکنت این امکان را می‌دهند تا صدای خود را بلافاصله پس از صحبت کردن بشنود. این تکنولوژی به فرد کمک می‌کند تا مشکلات گفتاری خود را بهتر شناسایی کند. علاوه بر این، برخی از این دستگاه‌ها می‌توانند فرد را به کاهش سرعت گفتار تشویق کنند، که به بهبود روانی صحبت کمک می‌کند.
دارو درمانی
تا کنون داروی قطعی برای درمان لکنت زبان پیدا نشده است، اما در مورد لکنت زبان اکتسابی، پزشکان معمولاً با تجویز داروهای آرام‌بخش و ضد اضطراب به فرد بزرگسال کمک می‌کنند تا علائم آن را کاهش دهند و احساس راحتی بیشتری در هنگام صحبت کردن داشته باشند.
طب سنتی
طب سنتی برای درمان لکنت زبان مصرف مواد غذایی با طبع گرم و پرهیز از غذاهای با طبع سرد مانند لبنیات را توصیه می‌کند. همچنین، متخصصان طب سنتی اعتقاد دارند که مصرف مواد خوراکی مانند انار، گل گاوزبان، سیاه‌دانه و کنجد می‌تواند در کاهش این مشکل مؤثر باشد.
درمان خانگی
درمان لکنت زبان کودکان در خانه معمولاً مؤثرتر است، زیرا کودک در محیط خانه احساس آرامش بیشتری دارد و مشارکت والدین می‌تواند روند درمان را تسریع کند. در این روش، والدین باید به نکات خاصی توجه کنند: با کودک به آرامی و شمرده شمرده صحبت کنند، به او زمان کافی برای بیان کلمات بدهند، و او را مجبور به صحبت روان نکنند.
همچنین باید به دقت به سخنان او گوش دهند و نشان دهند که مشتاق به شنیدن حرف‌هایش هستند. در حین مکالمه، ارتباط چشمی برقرار کنند و او را تشویق و تحسین کنند. علاوه بر این، می‌توانند با کودک بازی‌های غیرزبانی مانند ورزش یا نقاشی انجام دهند. تمام اعضای خانواده باید برای رعایت این نکات هم‌گام شوند و فضای خانه را به گونه‌ای امن و خالی از تنش ایجاد کنند.
درمان لکنت زبان ناشی از ترس
این نوع لکنت که هم در کودکان و هم در بزرگسالان مشاهده می‌شود، معمولاً به دلیل یک شوک ناشی از ترس یا استرس به وجود می‌آید. برای درمان لکنت زبان ناشی از ترس، فرد باید به روانشناس مراجعه کند تا با بررسی دقیق‌تر و واکاوی مسئله، روند درمان آغاز شود.
لکنت زبان عارضه‌ای است که به دلایل ژنتیکی یا اکتسابی در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد و می‌توان آن را با روش‌های گفتار درمانی یا درمان‌های خانگی بهبود بخشید. با این حال، درمان آن به زمان، صبر و شکیبایی نیاز دارد و نباید انتظار داشت که فرد به سرعت بهبود یابد. همچنین، مهم است که لکنت زبان را با کمبود هوش یا ناتوانی ذهنی اشتباه نگیریم؛ چرا که بسیاری از افرادی که لکنت دارند، از نظر ذهنی بسیار هوش‌مند و توانا هستند. باید مشکلات فرد را پذیرفت و به او کمک کرد تا بتواند یک زندگی عادی و موفق داشته باشد.
جمع بندی
لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که می‌تواند به دلایل ژنتیکی، اکتسابی یا ناشی از شوک‌های روحی مانند ترس یا اضطراب در افراد به وجود آید. این عارضه در کودکان و بزرگسالان مشاهده می‌شود و درمان آن به روش‌های مختلفی مانند گفتار درمانی، دارو درمانی و درمان‌های خانگی نیاز دارد. در گفتار درمانی، تشخیص ریشه مشکل، تمرین جملات کوتاه، کنترل تنفس و کاهش اضطراب از مراحل کلیدی هستند. همچنین در درمان لکنت ناشی از ترس، مراجعه به روانشناس ضروری است.
لکنت زبان نباید با کمبود هوش یا ناتوانی ذهنی اشتباه گرفته شود؛ زیرا بسیاری از افرادی که دچار لکنت هستند، از نظر ذهنی بسیار باهوش‌اند. برای درمان مؤثر، صبر، شکیبایی و حمایت خانواده ضروری است. ایجاد محیطی آرام و امن در خانه، تشویق کودک به گفتار و اجتناب از فشار به او برای صحبت روان، از جمله نکات مهم در درمان لکنت در خانه هستند.
“با دکتر حسین زاده بختوری، اعتمادی به آینده سالمتان”